iltasyazilim
FD Üye
Osmanlı İmparatorluğu tarihinde 1718 ile 1730 yılları arasındaki dönem Lale Devri diye tanımlanır 12 yıllık bu dö Nem, III Ahmed'in hükümdarlık yıllarının yarısını kaplamaktadır Lale Devri'nin reel başlangıcı,yenilgiyle sonuçlanan savaşların gerisinde imzalanan Pasarofça Antlaşması'ndan bir zaman sonradan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın sadrazamlığa gelmesidir Patrona Halil İhtilali ve Güvey İbrahim Paşa'nın idamı da bu devrin sonu olmuştur
Bu dö nemin Lale Devridiye isimlendirilmesinin nedeni, saray ve köşk bahçelerinde lale ekilmesinin, bahçeleri dağıtılmış ve en nadir,en değerli lalelerle süslemenin yaygın bir alışkanlık halini almasıdır Dolayısıyla dışardan kıymetli lale türlerinin soğanları getirilmiş ve bunların fiyatları giderek yükselmiştir Pek ki, saray çevrelerinde mahbubdiye tanımlanan lale türünün soğanı 500 altına satılıyordu
Tarihçilerin ve tarih incelemeleri yapanların Lale Devrine ilişkin us ve görüşleri farklıdır Bazıları,bu dönemi tam anlamıyla bir müsamaha ve safa devri saymaktadırlar Boğaziçi, Haliç, Kağıthane kıyılarındaki lale bahçelerinde eşi güya görünmeyen yaz eğlenceleri, müzik alemleri, devrin meşhur şairlerinin, Nedim ve Seyyid Vehpi gibi şiir ustalarının okudukları aşk ve zevki dile getiren şiirlerle renklenen şiir meclisleri, geceleri sırtlarına mumlar dikilmiş kaplumbağaların yarışları,kış mevsiminde saraylarda köşkler ve konaklarda düzenlenen helva sohbetleri, yeni yeni yapılan İran tarzı kasırlar,köşkler,bir bakıma onların gösterme ve iddialarını pekiştirmektedir Daha ötesi, yenilgiyle sonuçlanan savaşları, toprak kayıplarını halka unutturmak, halkı oyalayıp avutmak için bilinçli olarak böyle bir şımartma ve safa devrinin açıldığı bile öne sürülmektedir Ama, lale devri, sadece bir zevk ve safa dönemi değildir Değişik alanlarda yenileşme, ileri atılımlar, olumlu işler devridir de Macar sığınmacı İbrahim Müteferrika sayesinde sözlük, tarih ve coğrafya kitaplarının basılması, Yalova'da kurulan kağıt fabrikası ,İtfaiye Bölüğü'nün teşkili, Çini fabrikası ve bez tekstil atelyeleri, İstanbul'un görünümünü değiştiren hoş yapılar,köprüler, su kemerleri,Lale Devrinin bununla beraber bir yenileşme ve ileri atılımlar dönemi olduğunu ifade eden eserler ve çalışmalardır Ancak sınırsız eğlencelerin, buluş girişimlerinin su gibi akan par Aya malolması, yeni yeni vergilerin çıkarılmasına, yoksul ve orta tabakadan halkın hayatını etkileyen kısıtlamalara yol açmıştı öte yandan,koyu dindar çevreler yöneticilerin sürdüğü yaşam tarzını ve buluş girişimlerini kıyasıya yeriyorlardı Saray çevresi, bilginleri, şairleri, musiki ustalarını koruyucu kanadı altına almış,onları samur kürkler, türlü ihsanlar (bağışlar)la ödüllendiriyordu
Sınırsız şımartma ve safa alemlerinin, ölçüsüz, plansız masrafların, halkın omuzuna yüklenen vergilerin negatif tepkileri kendini göstermekte gecikmedi Uyanan hoşnutsuzluk yaygınlaştı Ivedi zamanda büyüdü Öfkeye,baş kaldırm avuç içi dönüştü Patrona Halil adında bir hamam tellakı, kalabalığın başına geçti Ayaklanma karşısında durulur gibi değildi Güvey İbrahim Paşa öldürüldü III Ahmet tahtından indirildi Yapılan saray ve kasırların bir kısmı yakılıp yıkıldıŞair Nedim de isyan sırasında damdan dama atlayarak firar etmek isterken düşüp öldü Böylece Lale Devri de sona ermiş oluyordu *
Bu dö nemin Lale Devridiye isimlendirilmesinin nedeni, saray ve köşk bahçelerinde lale ekilmesinin, bahçeleri dağıtılmış ve en nadir,en değerli lalelerle süslemenin yaygın bir alışkanlık halini almasıdır Dolayısıyla dışardan kıymetli lale türlerinin soğanları getirilmiş ve bunların fiyatları giderek yükselmiştir Pek ki, saray çevrelerinde mahbubdiye tanımlanan lale türünün soğanı 500 altına satılıyordu
Tarihçilerin ve tarih incelemeleri yapanların Lale Devrine ilişkin us ve görüşleri farklıdır Bazıları,bu dönemi tam anlamıyla bir müsamaha ve safa devri saymaktadırlar Boğaziçi, Haliç, Kağıthane kıyılarındaki lale bahçelerinde eşi güya görünmeyen yaz eğlenceleri, müzik alemleri, devrin meşhur şairlerinin, Nedim ve Seyyid Vehpi gibi şiir ustalarının okudukları aşk ve zevki dile getiren şiirlerle renklenen şiir meclisleri, geceleri sırtlarına mumlar dikilmiş kaplumbağaların yarışları,kış mevsiminde saraylarda köşkler ve konaklarda düzenlenen helva sohbetleri, yeni yeni yapılan İran tarzı kasırlar,köşkler,bir bakıma onların gösterme ve iddialarını pekiştirmektedir Daha ötesi, yenilgiyle sonuçlanan savaşları, toprak kayıplarını halka unutturmak, halkı oyalayıp avutmak için bilinçli olarak böyle bir şımartma ve safa devrinin açıldığı bile öne sürülmektedir Ama, lale devri, sadece bir zevk ve safa dönemi değildir Değişik alanlarda yenileşme, ileri atılımlar, olumlu işler devridir de Macar sığınmacı İbrahim Müteferrika sayesinde sözlük, tarih ve coğrafya kitaplarının basılması, Yalova'da kurulan kağıt fabrikası ,İtfaiye Bölüğü'nün teşkili, Çini fabrikası ve bez tekstil atelyeleri, İstanbul'un görünümünü değiştiren hoş yapılar,köprüler, su kemerleri,Lale Devrinin bununla beraber bir yenileşme ve ileri atılımlar dönemi olduğunu ifade eden eserler ve çalışmalardır Ancak sınırsız eğlencelerin, buluş girişimlerinin su gibi akan par Aya malolması, yeni yeni vergilerin çıkarılmasına, yoksul ve orta tabakadan halkın hayatını etkileyen kısıtlamalara yol açmıştı öte yandan,koyu dindar çevreler yöneticilerin sürdüğü yaşam tarzını ve buluş girişimlerini kıyasıya yeriyorlardı Saray çevresi, bilginleri, şairleri, musiki ustalarını koruyucu kanadı altına almış,onları samur kürkler, türlü ihsanlar (bağışlar)la ödüllendiriyordu
Sınırsız şımartma ve safa alemlerinin, ölçüsüz, plansız masrafların, halkın omuzuna yüklenen vergilerin negatif tepkileri kendini göstermekte gecikmedi Uyanan hoşnutsuzluk yaygınlaştı Ivedi zamanda büyüdü Öfkeye,baş kaldırm avuç içi dönüştü Patrona Halil adında bir hamam tellakı, kalabalığın başına geçti Ayaklanma karşısında durulur gibi değildi Güvey İbrahim Paşa öldürüldü III Ahmet tahtından indirildi Yapılan saray ve kasırların bir kısmı yakılıp yıkıldıŞair Nedim de isyan sırasında damdan dama atlayarak firar etmek isterken düşüp öldü Böylece Lale Devri de sona ermiş oluyordu *