Kurtuluş Savaşı Cepheleri

Kurtuluş Savaşındaki cepheler
Kurtuluş savaşı cephelerinin isimleri

A) DOĞU CEPHESİ

a) Ermeni Meselesi
• Fatih zamanında İstanbul ’da Ermeni Patrikliği kurulmuştur
• Osmanlı ’da Ermeniler, Ahalii Sadıka diye anılmıştır
• Ermeni Meselesi ilk kez Berlin Antlaşması ’nda ortaya çıkmıştır (1878)
• Ermeniler amaçlarına ulaşabilmek için Taşnak ve Hınçak cemiyetlerini kurmuşlardır
• Ermeniler 19yy sonlarında Van, Erzurum, Bitlis ve Sason civarında ayaklanmışlardır
• Ermeniler, IIAbdülhamid ’e suikast düzenlemişler, lakin başarılı olamamışlardır (1905)
• 1915 ’te Ermeniler Van ve Sivas ’ta toplu cinayet yapmışlardır
• 1915 ’te Tehcir Kanunu çıkarılmış ve Ermeniler Suriye ’ye göç ettirilmiştir
• General Harbord, Doğu Anadolu ile ilgili bir rapor hazırlamış, raporda Ermeniler ’in yaşadıkları Osmanlı topraklarında Türk nüfusundan fazla olmadığı açıklanmıştır
• 24 Eylül 1920 ’de Ermeniler saldırıya geçmiş, Türk Ordusu Misakı Milli sınırlarına değin ilerlemiş ve Kars Zaferi kazanılmıştır
Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920)
Ermeniler ’in isteği üstüne Gümrü Antlaşması imzalanmıştır Antlaşmaya tarafından:
1 Kars, Sarıkamış, Iğdır, Kağızman Türk Devleti ’ne verilecek
2 Doğu sınırı, Aras Nehri ve Çıldır Gölü ’ne değin uzanacak
3 Ermenistan Hükümeti, Sevr Barışma Antlaşması ’nı tanımayacak
4 Ermenistan, TBMM ’nin aleyhine çalışmayacak
5 Türkler ’e saldırıda yer alan Ermeniler dışındakiler isterlerse 6 ay içinde Türkiye ’ye dönebilecekler
Önemi:
• Ermenistan TBMM ’yi tanıyan ilk devlettir
• Türk Devleti ’nin birincil siyasi başarısıdır
• Türk ordusu birincil başarısını Doğu ’da Ermeniler ’e karşısında kazanmıştır
• Kurtuluş Savaşı ’nda kurtarılan birincil yer Kars ’tır
• Mondros ’taki sınırlar ilk kez aşılmıştır
• Batı ve Güney Cephesi baskı kazanmıştır
• Rusya ’nın 5 Aralık 1920 ’de Ermenistan ’ı işgal etmesiyle Gümrü Antlaşması uygulanamamıştır
b) Gürcistan'la İlişkiler
• Gürcistan ’la Batum Antlaşması imzalanmıştır (23 Şubat 1921) Buna göre;
• Batum, Artvin, Ardahan Türk Devleti ’ne bırakılmıştır

B) GÜNEY CEPHESİ

a) İtalya İle İlişkiler
• İtalyanlar İzmir ’in Yunanistan ’a verilmesi sebebiyle kırgındı, bundan dolayı Kuvayı Milliye ’yi desteklemişler ve bölge halkına iyi davranmışlardır IIİnönü Savaşı ’ndan sonra işgal ettikleri yerleri boşaltmışlardır (5 Temmuz 1921)
b) Fransa İle İlişkiler
• Fransızlar Mondros ’tan sonra Adana, Osmaniye ve Mersin ’i işgal etmiştir (Ocak 1919)
• Paris Barışma Konferansı ’nda Suriye, Lübnan, Antep ve Maraş Fransızlar ’a bırakılmıştır
• Antep, Maraş ve Urfa Fransızlar göre işgal edilmiş ve Ermeniler Türkler üstüne kışkırtılmıştır
• Sivas Kongresi ’nde, Güneydoğu ’da da Kuvayı Milliye birlikleri kurulmasına karar verilmiştir
• Kuvayı Milliye ’nin kurulmasıyla birlikte Fransızlar ’a aleyhinde çaba başlamıştır
Fransızlar ’la şu savunmalar yapılmıştır:
Maraş Savunması : 20 Ocak11 Şubat 1920
Urfa Savunması : 9 Şubat10 Nisan 1920
Antep Savunması : 1 Nisan 19209 Şubat 1921
Adana Savunması : 21 Ocak 192020 Ekim 1921
• Fransızlar ’la 30 Mayıs 1920 ’de ateşkes yapılmıştır
• Fransa Moskova Antlaşması ile endişeye düşmüş, Eskişehir ve Kütahya Savaşları ile beklemeye geçen Fransa ’nın, Sakarya Zaferi ile endişesi sona ermiş ve TBMM ile Ankara Antlaşması ’nı imzalanmıştır
Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
• İki taraf aralarında savaş sona erecek
• İki ay içinde Türk ordusu belirlenen hattın kuzeyine, Fransızlar ise güneyine çekilecek
• İki taraf da kendilerine kalan topraklarda genel af duyuru edecek
• Hatay ve İskenderun için özel idare rejimi uygulanacak
Önemi:
• Öncelikle İtilaf Devletleri ’nden biri, TBMM ile bir antlaşma yapmıştır
• Fransa TBMM'yi ve Misakı Milli'yi tanıyan birincil İtilaf Devleti olmuştur
• Hatay hariç Suriye sınırımız kesin olmuştur Hatay'da özel bir idare resmileşmiş ve burada yaşamış Türkler'e geniş haklar tanınmıştır
• Doğu Cephesi ’nden daha sonra Güney Cephesi de Batı ’ya kaydırılmıştır
• Fransa, özel yöneticilik rejimi olmasına karşın Hatay ve İskenderun ’un Türk Devleti ’nin bir parçası olduğunu kabul etti
• İtilaf Devletleri bloğu parçalanmıştır
• Dünya kamuoyu Millî Mücâdele ’nin Türkler ’in başarısı ile sonuçlanacağını anlamıştır
Not 1: Kurtuluş Savaşı'nda birincil silahlı mücadele Güney Cephesi'nde başlamıştır
Not 2: Güney Cephesi ’nde yalnız Kuvayı Milliye Birlikleri mücadele etmiştir Ahenkli Ordu mücadele etmemiştir
Anekdot 3: TBMM 1973'te Maraş'a Kahraman, Antep'e Gazi, 1984'te ise Urfa'ya Şanlıünvanını vermiştir


C) BATI CEPHESİ
a) Uyumlu Ordunun Kurulması

• Yunan işgaline karşılık Ayvalık, Denizli ve Salihli'ye bölgesinde Kuvayı Milliye Cephesi oluşturulmuştur
• Kuvayı Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur
• Kuvayı Milliye'yi örgütlemek için Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri yapılmıştır
• Fransız işgaline karşısında Adana, Urfa, Antep ve Maraş civarında da Kuvayı Milliye kurulmuştur
• MKemal Paşa Sivas Kongresi'nde, Ali Fuat Paşa'yı Batı Cephesi Komutanlığı'na getirilmiştir
• Ali Fuat Paşa, Gediz Taarruzu'nda başarılı olamamış ve Yunan orduları Dumlupınar'a dek ilerlemiştir
• Çerkez Ethem'in baskıları ve Ali Fuat Paşa'nın etkisiz olması nedeniyle Ali Fuat Paşa Moskova Büyükelçiliği'ne atanmıştır Batı Cephesi ikiye ayrılmıştır
• Albay İsmet Bey Batı Bölümü'ne,
• Albay Refet Bey ise Güney Bölümü'ne atanmıştır
• Yunan taarruzu aleyhinde Kuvayı Milliye başarılı olamamıştır
• Ordudan firarlar başlamış, İstiklal Mahkemeleri ’nin çalışmaları ile firarlar sona erdirilmiştir
• Ahenkli ordunun kurulması ile Kuvayı Milliye tamamen ortadan kaldırılmıştır (8 Ekim 1920)
• Ahenkli orduya geçildiği sırada bir takım Kuvayı Milliyeciler ayaklanma etmiştir (Çerkez Ethem ve Demirci Efe)
• Demirci Mehmet Efe İsyanı Iİnönü Savaşı'ndan önce, Çerkez Ethem İsyanı ise Iİnönü Savaşı'ndan sonra bastırılmıştır
b) Iİnönü Savaşı (610 Ocak 1921)

Nedenleri:
• Yunanistan'ın; taarruzu devam ettirerek İngiliz Hükümeti ’nden destek sağlamayı,
• Çerkez Ethem Ayaklanması'ndan faydalanmayı,
• Eskişehir'i alarak demiryollarının kayda değer noktalarını denetleme altına almayı,
• Sevr Barış Anlaşması'nı TBMM'ye kabul ettirmeyi istemesi
• Yunanlar, Çerkez Ethem'in isyanından faydalanarak Eskişehir'e ilerlemeye başlamıştır
• İsmet Bey, ordusunu Çerkez Ethem'in karşısından çekerek Yunanlar'la çarpışmaya başlamıştır
• Yunanistan geri çekilmek zorunda kalmıştır
Sonuçları:
• Uyumlu Ordu ’nun birincil zaferidir
• Halkın Ahenkli Ordu ’ya güveni artmıştır
• Milletin zafere olan inancı zorlama kazanmıştır
• İsmet Paşa generalliğe yükselmiştir
• Çerkez Ethem İsyanı bastırılmıştır
• Galibiyet sonrası Afganistan Hükümeti ile Dostluk ve Yardımlaşma, Rusya ile de Moskova Antlaşması imzalanmıştır
• Birincil anayasa olan Teşkilâtı Esâsiye kabul edilmiştir (20 Ocak 1921)
• İstiklâl Marşı kabul edilmiştir (12 Mart 1921)
• İtilaf Devletleri yenilgi karşısında, durumu yine görüşürüz Londra'da bir konferans düzenlemişlerdir
Londra Konferansı (23 Şubat12 Mart 1921)

Nedenleri:
İngilizler'in, Rusya ’nın TBMM ile Moskova ’daki görüşmelerinden rahatsız olmaları
İngilizler'in Musul ve Kerkük'te direnişle karşılaşması
İngilizler'e aleyhinde Revandiz'de ayaklanma çıkması
Iİnönü Savaşı sonucunun İtilaf Devletleri arasında görünüm ayrılığına niçin olması
Fransızlar'ın Güney Doğu Anadolu'da büyük bir direnişle karşılaşması
İtalyanlar'ın işgal planlarından memnun olmaması

• İtilaf Devletleri İstanbul Hükümeti'ni konferansa misafir etme etmiştir
• MKemal veya onun gönderdiği birinin İstanbul Hükümeti ’nin yanına gelmesini istemişlerdir
• İtilaf Devletleri Bu hareketleriyle, TBMM'yi tanımadıklarını göstermişlerdir
• İstanbul ve Ankara anlaşamadıklarından Londra Konferansı'na iki ayrı vekil göndermişlerdir:
• İstanbul Hükümeti namına Sadrazam Tevfik Paşa,
• Ankara Hükümeti namına Bekir Sami Bey Londra'ya gönderilmiştir
• Londra Konferansı; İstanbul Hükümeti, TBMM Hükümeti, İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan aralarında gerçekleşmiştir
• İstanbul Hükümeti'ni temsil eden Tevfik Paşa, laf hakkını TBMM temsilcisine bırakmıştır *