Korumacı ebeveynlik çocukların keşfetme motivasyonunu söndürüyor

Korumacı ebeveynlik çocukların keşfetme motivasyonunu söndürüyor


Bebekler ve 26 yaş arası çocuklar; her şeyi ağzına olmak, üstünü pisletmek, yeni yıkanmış saçlarına yemek yemek bulaştırmak, kardeşinin en sevdiği oyuncağını edinmek veya ısırmak, saç şampuanını tuvalete tahliye etmek için bir süreliğine kaybolmak gibi bir sürü şey yaparak dayanıklılık sınırlarını fazlasıyla zorlar Fakat bir defa daha düşünün Bu davranışlar çocuğunuzun kötü olduğunu mu yoksa bir kâşif olduğunu mu gösteriyor? Bir çocuğun gözünde dünya cevap bekleyen bir sürü soruyla doludur “Saçıma yoğurt sürersem bu nasıl olur? Bu yeni oyuncağın en heyecanlandırıcı kısmı neresi? Olur Ya de tadı güzeldir Annemin şampuanını tuvalet döksem yüzer mi, üstüne sifonu çekersem nasıl olur? Her çocuk bir kâşiftir ve sizin ebeveyn olarak göreviniz çocuğunuzun bilgiye olan bu açlığını doyurmaktır

Çocukların tek başlarına bir şeyleri deneyimlemeye ve başarılı olmaya ihtiyaçları vardır Her çocuk minik dünyası içinde cesur bir kâşiftir bu nedenle de sorgulayıcı ve gerçekliği sınamak konusunda çok meraklıdırlar Düşmeyi göze almayan hiçbir çocuk yürümeyi öğrenemez Hata yapmayı göze almayan hiçbir çocuk konuşmayı öğrenemez Etrafı keşfetmesine müsade verilmeyen hiç bir çocuk dünyadan keyif almayı öğrenemez

Bütün çocuklar, testbaşarma yönteminden fazla denemeyanılma yöntemiyle öğrenirler Keşfetmeye hedeflemek ve denemek her koşulda galibiyet demektir çünkü bu denemeler esnasında mutlaka ki bir şeyler öğrenilmiştir Her bir küçük buluş çocuğunuzu tam bir bilirkişi olana dek daha fazlasını öğrenmek için motive eder

Çocuğunuzun keşfetme konusundaki açlığı birçok süre keşfetmeye çalıştığı tanıdık olmayan durumun garipliğinden kaynaklanan bir korkuyla harmanlanır İşte bu yüzden çocuklar, buluş sırasında kendisini yoklama etmeniz ve kollamanız için yakında olmanızı isterler Etrafındaki dünyayı keşfeden 1 yaşındaki bir çocuğu seyretmek uzun bir lastiğe bağlı birinin hareketlerini izlemeye benzer Belirli bir mesafeye değin uzaklaşır, orada mısınız diye sizi teftiş eder, biraz daha keşif yapar ve daha sonra korktuğu bir şeyle karşılaşıp kollarınıza geri döner ve daha sonra her yerde uzaklaşır Çocuklar nesnelerle onları iterek, atarak, inceleyerek, ısırarak ta ama o nesneyle denenecek her şeyi deneyene değin keşifler yapar ve bu sırada daima sizi denetleme eder Bu her yeni durumda böyledir İçindeki zinde keşfetme arzusu, doğal korunma içgüdüsüyle yarış halindedir Bir Takım çocuklar diğerlerine tarafından daha maceracı olsalar da her çocuğun durup geri çekildiği sınırları vardır

Çocukların keşfetme girişimleri karşı ebeveynlerin yaklaşımı nasıl olmalıdır?

Bazı ebeveynler çocuklarını güvenlik sınırlarını zorlayana değin buluş girişimlerinde özgürlük bırakırlar ve bundan mutludurlar bazı ebeveynler ise çocuklarının buluş merakını endişeyle karşılarlar Özelikle çağdaş toplum yaşamında fazla korumacılığın bir ebeveynlik normu haline geldiğini görüyoruz Çocuğun kendi kendine keşfetmesine müsade atamak yerine, sonucu bildirmek ve ne olacağını göstermek çok daha yaygın bir anne babalık uygulaması Korku bulaşıcıdır, çocuklar ebeveynlerinin endişelerini alıp doğal meraklarını kendi kendilerine söndürebilirler ve bu koşul çoğu zaman keşfetme konusundaki özgüvenlerini ayrıntılarıyla ortadan kaldırır Oysaki çocuklar kendileri için bir şeyler yapabilmeye çok heveslidirler Çocukların özgüven geliştirebilmeleri için kendilerini içinde bulundukları dünyanın faal bir bireyi olarak görebilmeleri gerekir Bir çocuğun çevresindeki dünyayı keşfederken yaşadığı heyecanın kazanımını düşündüğümüzde, buluş yolculuğu esnasında oluşabilecek birkaç sıyrık ve yaranın aslında hiç önemi yoktur

Keşfetme bir çocuğa neler öğretir?

Bir çocuk keşifler yaparak, öğrenmenin ne değin şen bir şey olduğunu öğrenir Keşifler baştan sona çocuk ne değin akıllı, istikrarlı ve tatmin edici olduğunu görür böylece kendine güvenmeyi öğrenir Ayrıca, keşifler yaparak bir çocuk ne istediğini ve onu nasıl elde edeceğini öğrenir Bu da kendini mutlu etmeyi başarması demektir

Çocuklarımızın keşfetme motivasyonunu pekiştirmek için neler yapmalıyız?
Çocuğunuza tehlikeli olmadığı sürece muhtemel olduğunca çok, çevrede deney yapma fırsatı sunun Mesela, yeni yeni yürümeye başlayan bebeğiniz koltuğa tırmanmaya çalışıyorsa “dur yapma, çıkamazsın, düşersin aramak ya da kucağınıza alıp koltuğa kendiniz çıkartmak yerine poposundan hafifçe kaldırıp takviye vererek koltuğa tek başına çıkma deneyimi yaşamasını sağlayın Çocuğunuzun kimsesiz oyun oynamasına müsade verin Kendi işini kendisinin yapmasını destekleyerek, örneğin yemeğini küçüklükten itibaren kendi kendine yemesine müsade vererek çocuğunuzun öğrenme deneyimini arttırın Keşif girişimlerine müdahalenizi sınırlı tutun Yaratıcılığını destekleyin Örneğin tencereleri davul olarak kullanın, çocuğunuzun kaşıklarla müzik yapmasına müsade verin Üzerini ya da etrafı kirletmesi konusundaki endişelerinizi azaltın, hatta bu durumu hiç tasa etmeyin Çocuğunuz zihinsel ve maddi becerilerinin sınırlarını keşfederken ona destek olmak için vakit ayırın, yani yanına olun onu gözlemleyin Çocuğunuzun başarılarını takdir edin Başaramasa bile çabalarını ayrım edin, övün Bir kazayla karşılaştığında da çocuğunuza onu anladığınızı hissettirin, her şeyin yolunda olduğunda söyleyin

Gelişim Uzmanı Psikolog Sinem Olcay *