Konuşmasında takılan çocuk kekeme midir?

Yenidoğan bir bebek ailesine sevinç memnunluk ve yeni ümitler getirir. Birinci sözleri ile pekişen bu umutlar, evladın yaklaşık olarak 2-3 yaşlarında konuşmasında akıcılığını bozması ile bölgesini umutsuzluğa bırakmaktadır. Fakat her akıcılık bozukluğu da kekemelik olarak belirtilmemelidir. İşte aşağıda birtakım tanımlamalar:

Olağan Akıcılık Bozuklukları

Konuşma ritminde duraklamalar 2- 6 yaş arasında sıklıkla görülür. Evladın lisan gelişimi sürecinde yaşadığı tedavi gerektirmeyen olağan duraksamalardır. Buna “normal akıcılık bozukluğu” denir.

Çabucak çabucak her evlatta görülebilir.

Aileler bu duraksamalar üzerinde çok durmaz ve evladın kendine itimadını sarsacak; “Yavaş konuş”,”Sakin ol!”,”Öyle konuşma!” üzere kelam ve tavırlardan uzak durduklarında bu süreç daha rahat atlatılmakta ve akıcılık bozukluğu kalıcı hale gelmemektedir.

Kekemelik

Konuşmadaki akıcılığın bozulması, bunlara verilen ruhsal (Konuşmaktan çekinme, konuşurken günah yapmaktan korkma) ve motor reaksiyonlarla (Vücudun çeşitli bölgelerinde oluşan tikler), konuşmadaki uzatmalar, tekrarlar ve duraklamalarla kendini gösterir.

Bunlar umumiyetle:

Hece-ses uzatma (v-v-v-ver),

Kısa söz tekrarı (al-al-al),

Ses uzatma (Ssssssabah),

Durma –Bloklamalar (okk-ula ge-geldim),

halinde olabilir.

1-Primer Evre Kekemelik

Bu devir 2-2,5 yaşlarından 6-7 yaşlarına kadar uzanabilmektedir. Kekemelik mütemadi olmayıp epizotlar halindedir. Bu devirde evlat kekemeliğinin farkında değildir ve ekseriyetle konuşmaktan kaçınmaz ve akıcılıktaki bozulmalara ruhsal yansılar vermez. Aileye verilen eğitimle bu sorun aşılabilmektedir. Bu periyot akıcılık bozukluğuna; primer kekemelik, sıradan disfluency, kimi kaynaklarda ise fizyolojik kekemelik denmektedir.

2-Sekonder Evre Kekemelik

6- 7 yaşlardan sonra ortaya çıkan ve evladın konuşmasındaki bozukluğun farkına varıp ruhsal yansılar vermeye başladığı periyottur. Bu periyot kekemeliği tedavi gerektiren bir evredir.

Yaş ilerledikçe evlat kekemeliğinin farkına varır ve bu haldeki konuşmaya reaksiyon vermeye başlar. Önceleri eforsuz olan uzatma ve tekrarlar daha süratli, sistemsiz, ağır ve eforlu olmaya başlar.

Konuşma ritmindeki bozukluğa gösterilen reaksiyon şahıslar arası farklılık göstereceğinden ileri yaşlardaki kekemelik arasında büyük farklılıklar görülür

Aile çalışmalarında fizyolojik bir bağ bulunamamış, gelgelelim ailede kekemelik bulunması evlatta davranışın ortaya çıkmasında güçlü bir etken olarak göze çarpmaktadır (%38).

Kekemeliğin Gelişimsel Evreleri / Davranış Seviyeleri

Gelişim/Davranış Seviyesi Tipik Yaş

Olağan Akıcılık Bozukluğu 1,5-6 yaş

(konuşmanın gelişim süreci içersinde görülebilir ve doğaldır.)

Had Seviye Kekemelik 1,5-6 yaş

Kekemelik Başlangıcı 2-8 yaş

Orta Seviye Kekemelik 6-13 yaş

İleri Seviye Kekemelik 14 yaş ve +

Kekemeliğe Neden Olan Çevresel Faktörler

Daima konuşmaları kesen, müdahale eden aile fertleri olabilir,

Mesken muhiti çok eleştirel olabilir.

Yakın muhitte (Sıkça içtimaî bağlantıda bulunduğu çevrede) kekeme birinin bulunması

Evlada yanlış çevresel uyaranların verilmesi (çok ziyade TV seyretmek, bilgisayar oyunları ile oynatmak)

KEKEMELİĞİ NELER ARTIRABİLİR?

Telefon görüşmeleri,

Değerli bir şey söylemek isterken,

Vakit zayıflığında,

Kekeleyen kimseyi güç anlayacağı düşünülen birileri ile konuşulduğunda,

Kıymetli bir şahıs ile konuşulduğunda,

Geniş bir dinleyici kitlesine konuşulduğunda

TANI

Kekemelikte dikkat edilmesi gereken en değerli noktalardan biri; hadisenin tam tarihi, mekanı ve vaktinin belirlenmesidir. Bu tam olarak belirlenmelidir ki kekemeliğin niteliği ve nedenleri hakkında tam bir kıymetlendirme yapılabilsin. Bu belirlenmeden dertle ilgili tam bir tedavi önermek gerçek olmaz. Başkaca evladın olağan işitebilme ve konuşmada kullanılan kasları tam olarak kullanabilme seviyesine bakılmalıdır.

Vukuat araştırılırken, o periyotta meydana gelen değerli bir hadise (taşınma, yakın kaybı, ruhsal travma...) gerçekleşmiş mi ona bakılır. Evladın o devirde hastalık, ölçüsüz dehşet, kaza üzere psiko-sosyal gerilim devrinden geçip geçmediği araştırılır. Bu çeşit hikayelerle bağ kurmaya çalışılır.

TEDAVİ

Kekemeliğin tedavisinde birinci evvel bireyle görüşülerek onun ruhsal durumu hakkında haber edinilir. Kekemeliğin altında yatan ruhsal faktörler ortaya çıkarılarak buna yönelik tedaviler uygulanır (Yörükoğlu, 1988, s.228).

Evladın düzgün konuşması için mütemadi zorlanmaması, konuşurken, sabırla dinlenilmesi, konuşmasının kesilmemesi; esasen kolaylıkla oluşan zayıflık hissini pekiştirici tavırlardan (alay etme, utandırma, zorlama gibi) kaçınılması gerekir. (Öztürk, 1969, s.389).

SABIRLI, NIZAMLI BİR TEDAVİ VE HOŞGÖRÜ BU KONUŞMA BOZUKLUĞUNUN DEĞERLI ÖLÇÜDE DÜZELMESİNİ SAĞLAR!

Ebeveynler Kekemeliği Olan Evlatlarıyla Konuşurken, Şunlara Dikkat Etmeleri Yararlı Olabilir

Konuşurken devir zaman duraklamalıdır,

Yavaş konuşulmalıdır,

Kısa -basit cümleler kurulmalıdır,

Evladın ilgisi olan bahislerde konuşulmalıdır.

Daima endişelenerek evladınızın gelişimini yavaşlatmayın, bunun mahalline kendinizin konuşmasını yavaşlatın.

Tüm aileler tarafından kekemeliğin bütünsel bir süreç olduğu unutulmamalıdır.

Ailelerin Yapmaması Gerekenler

Bazen hiçbir şey yapmamakta yararlı olabilir. Aileler aşağıdaki davranışları yapmamaya ihtimam göstermelidir:

Konuşmayı düzeltmek, evladı ve konuşmasını daima ELEŞTİRMEK,

Ailenin gayri üyelerinin alaycı olması,

“Rahatla”, “Yavaş konuş” halinde konuşmaya müdahale etmek,

“Kısa cümleler kur!” üzere ihtarlarda bulunulmamalıdır; göstererek, örnek olunmalıdır.

Sorunun Tahlili

AİLE + BİREY + MÜTEHASSIS YARDIMI=ÇÖZÜM

Tahlilin gerçekleşmesi için yukarıdaki tüm öğelerin uğraş sarf etmesi ve meseleye ciddiyetle eğilerek sistemin bütünlüğünü himayesi gerekmektedir.