Kontakt Dermatit

Kontakt Dermatit

Tanımlar
Dermatit, derinin ust tabakasının inflamasyonudur (yangısıdır) Derinin zararlı sayılan bir uyarana karşı verdiği yanıttır Uyaranın gercekten zararlı olması gerekmez Bu tepki, uyaranı etkisizleştirmek uzere verilir

Kontakt dermatit, bazı maddelerin deriye doğrudan temas etmesi sonucu ortaya cıkan inflamatuar bir reaksiyondur Temizlikciler, kuaforler, hemşireler, mutfak işlerinde calışanlar, inşaat işcileri ve metal endustrisinde calışanlarda kontakt dermatit gorulme oranı yuksektir
Kontakt dermatit, immunolojik (allerjik) ve immunolojik olmayan (irritan) şeklinde ikiye ayrılır:

1 Allerjik Kontakt Dermatit

Onceden herhangi bir allerjen maddenin teması ile duyarlanmış deriye aynı maddenin tekrar temas etmesi ile ortaya cıkan immunolojik (bağışıklık sistemi tarafından başlatılan) bir reaksiyondur Kontakt dermatit tanısı konan hastaların yaklaşık % 2530 kadarını allerjik kontakt dermatit oluşturmaktadır

Burada gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonu soz konusudur Allerjen madde ile ilk temas sonrası organizmada bu allerjene karşı duyarlılık gelişir Duyarlılık gelişme suresi ortalama 1421 gundur Duyarlanmış organizmada allerjenin tekrar teması ile genellikle 2448 saat sonra dermatit ortaya cıkar Allerjik kontakt dermatit en sık gorulen meslek hastalıklarındandır

Derinin travmatize ve enfekte olması halinde allerjenin deriyi gecisi artar ve duyarlılık cok daha kolay gelişir Ozellikle lokal olarak uygulanan ilaclara bağlı olarak allerjik kontakt dermatit gelişme riski yuksektir

Bazı kişilerde allerjik kontakt dermatit oluşumuna genetik yatkınlık vardır

Kontakt allerjen bir maddeye onceden duyarlanmış kişilerde, aynı madde ile ikinci veya daha sonraki temaslardan 2448 saat sonra allerjik kontakt dermatit ortaya cıkar Goz kapakları, boyun ve genital bolge en kolay kontakt dermatit gelişen bolgeler iken avuc ici, ayak tabanı ve saclı deri daha direnclidir

Allerjik kontakt dermatit her yaşta gorulebilir Cevresel faktorler nedeniyle kadınlarda erkeklerden biraz daha sık rastlanır Kadınlarda kozmetiklerden, erkeklerde ise daha ziyade mesleksel olarak karşılaştıkları maddelerden meydana gelmektedir Ayrıca genclerde mesleki ve kozmetik allerjenler daha sık etken olurken, yaşlılarda topikal ilaclar on sırayı almaktadır

Allerjik kontakt dermatit'e neden olan başlıca allerjenler; antiseptik ajanlar, bitkiler (zehirli sarmaşık), elementler, giysiler, ayakkabılar, kozmetikler, lastik, plastik, lokal uygulanan ilaclar, guneşten koruyucular ve parfumlerdir

Bir allerjene karşı meydana gelen duyarlılık haftalarca, yıllarca hatta aşırı duyarlılıkta butun bir omur boyu devam edebilir Kontakt duyarlılığı olan kişilerde allerjen ile tekrar temas sıklığına ve temas suresine bağlı olarak dermatit'te akut alevlenme ve iyileşme donemleri izlenir

Neden olan allerjen ile temas tamamen kesilirse dermatit genellikle birkac hafta icinde iyileşir Allerjen ile temas devam ederse dermatit kronikleşir Allerjik kontakt dermatit'in belirli bir vucut bolgesine lokalizasyonu ve klinik gorunumu, genellikle allerjen maddenin tanımlanması yonunden ipucu verebilir

Kontakt allerjenlerden bazıları ağız veya parenteral yol (enjeksiyon şeklinde) ile de vucuda alınabilir Bu durumda kontakt temas kesilse bile dermatit'in iyileşmediği gorulur Duyarlılık bulunan allerjen ile capraz reaksiyon veren maddeler varsa bu maddeler ile de temasın kesilmemesi dermatit'in kronikleşmesine neden olur Nikel ve krom gibi cevremizde cok yaygın bulunan kontakt allerjenlerden tamamen sakınmak imkansızdır Bu nedenle nikel ile krom'a bağlı el dermatitleri kronikleşir ve uzun yıllar iyileşmezler

Allerjik kontakt dermatitin seyrinde; yaş, kişinin kooperasyonu ve tedaviye uyumu gibi kişisel faktorlerde onemli rol oynar Stres, tetikleyici bir faktor olarak dermatitin seyrini etkileyebilir

Kaynak: DocDr Ercan ARCA, Tıp Fak V sınıf ders notları, GATA Dermatoloji AD, Ankara