Kleptomani ( zorlantılı calma hastalığı)

Kleptomani nedir?

İhtiyacı olmadığı, hemen kullanmayacağı halde ve maddi değeri nedeniyle satma duşuncesi olmadan bir takım nesneleri izinsiz olarak alarak, onlara sahip olma şeklinde bir durtu kontrol bozukluğudur Kişinin aslında o malı satın alabilecek yeterli maddi birikime sahip olduğu, ancak buna rağmen bu davranışı gercekleştirdiği gozlenmiştir Bu davranış daha onceden duşunulmemiş ve planlanmamış olup, aniden gercekleştirilir Bu davranış birinden intikam alma amacıyla yapılmamıştır Birey bu davranışın yanlış ve uygunsuz olduğunun bilincindedir Kişiler bu davranışı gercekleştirmek icin başkalarından yardım istemezler Tarihte Fransa kralı 4 Henry ve Sardunya kralı Victor un bu ozelliklere sahip olduğu bilinmektedir

Rahatsızlığın cocukluk yaşlarında başladığı belirlenmiştir Kişi bu davranışı gercekleştirmeden once, yoğun bir gerilim hisseder Bu davranış akabinde, mutluluk, rahatlama ve buyukluk hissi icine girmektedir

Rahatsızlık hakkında yapılan calışmaların azlığı ve bu durumların kişiler tarafından gizlenmesi ve bu durumu gercekleştiren kişilerin sağlık hizmetlerinden cok, adli makamlara sevk edilmeleri nedeniyle gercek sıklığı tam olarak bilinemese de bin kişide altı kişide rastlandığı saptanmıştır Yakalanan dukkan hırsızlarının % 525 inde saptanmıştır

Hastaların genel ozellikleri:

Kadınlarda erkeklere gore yaklaşık dort kat daha sık gorulmektedir Cinsiyetler arasındaki oranın bu kadar yuksek olmasının bir nedeni de, erkeklerin boyle bir durumda coğunlukla hastaneler yerine cezaevlerine gonderilmeleri olabilir Kadınlarda ortalama olarak 3035 yaşta; erkeklerde 5055 yaşta daha sık gorulmektedir Hem erkek hem de kadınlarda diğer durtu kontrol bozuklukları rahatsızlığa eşlik edebilir Erkeklerde daha cok piromani (durtusel olarak ateş yakıp, yangın cıkarma) ve hastalık derecesinde kumar oynama ve tekrarlayıcı patlayıcı davranım bozukluğu ile bir arada iken; kadınlarda trikotilomani ( durtusel olarak sac ve vucut tuylerini yolma hastalığı) ile beraber bulunabilmektedir Rahatsızlık sosyoekonomik duzey ile doğrudan ilişkili olmayıp, bu durumdaki kişinin sosyokulturel duzeyi yuksek de olabilmektedirKişiler bu davranışlarına engel olabilmek icin sosyal hayatlarını kısıtlayabilir ve cevrelerinden uzaklaşabilir, alışveriş yapmamaya calışabilirler

Hastalığa neden olabilecek etmenler:

Cocukluk doneminde yaşanan olumsuz koşulların sonucu gelişen kayıp yaşantıları onemli etkenler arasındadır Kleptomanik davranışlar da bunların etkisini gidermeye yoneliktir Bilincaltındaki bu anıların kişiyi zorlaması ile oluştuğu duşunulmektedir Bu kişilerin cocukluklarındaki aile hayatlarının oldukca travmatik ve sorunlu olduğu saptanmıştır Bu bireylerde narsisistik (kendine olan sevgi,ilgi ve destekler) kırılmaların, ozguven yaralanmalarının sonucu olarak ortaya cıktığı da duşunulmektedir Kişinin ozsaygısı ve değerliliğine yonelik yapılan saldırılar, ilerleyen donemlerde kişinin olgun bir benlik yapısı geliştirmesine engel olur ve bu tur davranışlara zemin hazırlar

Kleptomani eylemleri bir kayıp yaşantısını izleyerek de gelişebilmektedir Bu duruma kadınlarda cocukların evden uzaklaşması; erkeklerde andropoz doneminde rastlanabilir Kadınlarda gerilimin arttığı adet donemleri ve hamilelik donemlerinde bu tur eylemler artmaktadır Ozellikle bizim toplumumuzda hamile kadınlarda başkasının evinde misafir iken, yiyecek maddelerine karşı olan bu davranış ilgi cekicidir

Bu tur davranışlarda odaklanılan maddeler kişi icin cinsel bir anlam da taşımaktadır Cok etkileyici bir parfum ya da kişi icin cinsel anlam ifade eden bir kitap kolayca canta ya da elbise icine girebilmektedirBu kişilerde sıklıkla cinsellikle ilgili sorunlara da rastlanabilmektedir Ceşitli psikiyatrlara gore cocukta 35 yaş arasında gozlenen ve Freud tarafından “fallik donem olarak adlandırılan, cocuğun cinsel organlara yonelik ilgi ve hareketlerinde artışın olduğu donemlerde karşılaşılan sorunlarla ilişkili olduğu duşunulmektedir

Freudun ruhsal yapı modeline gore, kişide doğuştan geldiği duşunulen ve her an istediği herşeyi futursuzca yaparak haz almayı hedefleyen altbenlik (id) ile; annebaba ,oğretmen vb gibi otorite konumundaki kişilerin ahlak anlayışlarının etkisi ile oluşturulup,bunun tam tersi bir şekilde “hicbir yerde ve asla şeklinde hareket eden kişinin topluma uyumu icin kişinin istek ve eylemlerine sınır koyan ustbenlik (superego) ve bunların ikisi arasındaki dengeyi sağlayan asıl uygulayıcı guc olan benlik (ego) arasında duzenli bir danışma ve uzlaşma olmalıdır Kleptomani davranışları gosteren kişilerde bu duzenli işleyişin bozulduğu ve ustbenliğin etkisini cok arttırarak , acımasızlaştığı ve kişinin kendisini suclamak, cezalandırmak, kucuk durumlara duşurmek icin bu tur hırsızlık eylemlerine giriştiği duşunulmektedir

Kleptomani kişide varolan obsesif kompulsif bozukluk (saplantızorlantı bozukluğu) ve depresif bozuklukların farklı bir gorunumu olabilir Kleptomanik davranışlar ile kişi kendisini gecici olarak iyi hissederek, kaygısını ve ruhsal cokkunluğunu azaltmayı hedefler Bununla birlikte bu durtusel eylemlerin artarak devam etmesi ve oluşturduğu sorunlar bu rahatlamanın , buzdağının ustunu yoketmekle aynı anlama gelmektedir

Kleptomanin eşlik ettiği psikiyatrik bozukluklar arasında dissosiyatif bozukluklar, duygudurum bozuklukları ve yeme bozuklukları da sayılabilir Bu rahatsızlık başka vucutsal hastalıkların sonucu da gorulebilmektedir Bunlar arasında epilepsi (sara), beyin atrofisinin gorulduğu durumlar ve demans (bunama), bazı ilac tedavilerinin yan etkileri ve bazı tumorler sayılabilir

Tedavi:

Kişinin gecmişi ve şu anı ile ilgili zedeleyici olayların saptanarak, bunlara yonelik uygun duşunce şemaları geliştirilmesi ve toplumsal ilişkilerdeki uygunsuz savunma mekanizmalarının değiştirilmelerini hedefleyen terapiler, durtusel hareketleri ve kaygı durumunu azaltmaya yonelik ilac tedavileri ve gerekirse hipnoz ile başarılı sonuclar alınmaktadır

Alıntı