Kelime Sözcük Grupları Nelerdir?

SÖZCÜK GRUPLARI

Ast yana dizilen kelimeler, ya yargı bildirerek cümleyi, ya da varlık ve hareketleri karşılayarak sözcük gruplarını meydana getirirler Bu diziliş, Türkçenin söz diziminin bir takım kurallarına bağlıdır Türkçe söz diziminin en bariz özelliği, ana unsurun genelde sonda bulunmasıdır

Kelimelerin, bir varlığı, kavramı, niteliği, durumu, hareketi yerine getirmek üzere, açıklanmış kurallar içinde yan yanlamasına gelerek oluşturdukları sözcük topluluklarına sözcük grubu denir

Varlıklar, kavramlar, nitelikler, durumlar, hareketler birer kelimeyle de karşılanır Fakat bir sözcük bunlardan birini karşılamaya yetmiyorsa, yani bir varlığı, kavramı, niteliği, durumu, hareketi fakat birden fazla kelimeyle karşılayacaksak kelime gruplarını kullanırız

Kelime ile sözcük grubu arasındaki fark, sözcük grubunun belirlenmiş kurallar zarfında bir araya gelen kelimelerden oluşuyor olmasıdır Yani kelime grubunun birdenbire fazla kelimeden oluşması

Kelime Gruplarının Görevleri ve Özellikleri
*Tek kelime ile karşılanmayan varlık, kavram, özellik, koşul ve hareketleri karşılar Kelime grupları, kavramları en verimli şekilde dile getirmede kullanılan kolaylıklardır

Meselâ, ipekve haşerekelimeleri tek başlarına birer varlığı karşılarlar Lakin ipek böceğikelime grubunun karşıladığı varlığı tek sözcük ile karşılayamayız

Bunun gibi telefon etmek, âmâ edinmek, fotoğraf makinesikavramlarını da tek kelime ile karşılamak olası değildir

*Sözcük gruplarının en küçüğü iki kelimeden oluşur

*Varlık, kavram, nitelik, koşul ve hareketleri, anlamlarını genişleterek, belirterek, pekiştirerek, niteleyerek karşılar

Meselâ, Çocuk çiçeği arkadaşına uzattıcümlesini, Küçük çocuk, elindeki kır çiçeklerini fazla sevdiği arkadaşına uzattıbiçiminde, varlıkların nitelik ve niceliklerini de bildirerek açıklama edebiliriz

Cümle ve öteki sözcük grupları içinde, tek sözcük gibi (ad, önad, zarf ve fiil) ödev yapar

Küçük çocuk, elindeki kır çiçeklerini çok sevdiği arkadaşına uzattı
Isim ad isim fiil

Dallarda uzanan hışırtılar, ağaçtan ağaca sürüklenerek, ormanın kızıl
Isim zarf isim
derinliklerinde kayboluyordu
fiil

elindeki kır çiçeklerini
ad

çok sevdiği arkadaşına
önad

Dallarda uzanan hışırtılar,
sıfat

ağaçtan ağaca sürüklenerek,
ikileme

ormanın kızıl derinliklerinde
ad

*Esas unsur grubun sonundadır

Yemyeşil ovalar ana unsur: ovalar
Kuş sesleri asıl öğe: sesler

Fiile dayalı gruplarda hareketin oluş sırası gösterilir

Gülü koparıp koklayınca önce koparma, daha sonra koklama

Birleşmiş fiille ilgeç grubunda başlıca unsur ilk kez bulunur

Gelebilmek esas öğe: gelmek
Adam gibi başlıca unsur: adam

*Sözcük gruplarında unsurların sırası, söylev ve şiir dilinde değişken, araya gruba dahil olmayan kelimeler girebilir

Hakkıdır Hakk'a tapan milletimin istiklâl
Gönlümü, Maraşlı'nın yaktı kara haberi
Açılan bir gülsün sen yaprak yaprak

Kandilli yüzerken uykularda,
Mehtabı sürükledik sularda

Sırtına Sakarya'nın Türk tarihi vurulur
Hâlâ dilimdedir tuzu engin denizlerin

*Sözcük gruplarının diğer kelimelerle ve kelime gruplarıyla ilişkisi, grubun sonundaki çekim ekleriyle sağlanır Bu çekim ekleri sadece grubun son kelimesine değil, o gruba aittir

Çalışkan insan, kendi varlığında hüküm süren bir ahengi bütün cihana nakleder

*İkiden pozitif kelimeden oluşan gruplarda içe içe geçmiş, birbirini tamamlayan başka kelime grupları da bulunur

Minik oda
solgun ışık
mumun bitik ışığı
Küçük odadaki mumun bitik ışığı

*Sözcük gruplarının vurgusu grubun yapısına kadar değişir

Minik odadaki mumun solgun ışığı
bütün âlem

Ad Tamlamaları
İki ya da daha artı ismin, yeni bir anlam meydana getirecek şekilde birlikte kullanılmasıyla oluşan laf gruplarına ad tamlaması denir Isim takımı biçiminde de söylenebilir

Isim tamlamalarında birincil isme tamlayan; ikinci isme tamlanan denir Bu kural iki isimden oluşan tamlamalar için geçerlidir İkiden artı isimden oluşan tamlamalarda genelde son ad tamlanan diğerleri tamlayan olur Lakin bu kurala uymayanlar da vardır

Bahçenin duvarı Bahçenin duvarının boyasının rengi Bizim okulun tahta kapısı

Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan

Isim tamlamalarının çeşitleri ve özellikleri şöyledir:

1Belirtili Ad Tamlaması
Tamlayan ın, in, un, ün , tamlanan ı, i, u, ü eklerinden birini alır Tamlayan sesli harfle biterse n kaynaştırma harfi; tamlanan sesli harfle biterse s kaynaştırma harfi kullanılır Bahçenin kapısı

ANEKDOT :* Suve nekelimeleri bu kurala uymaz Misal: Suyun tadı, neyin tadı

o Zamirler tamlayan ya da tamlanan olabilir Örnek: Bizim evimiz Çocukların birkaçı
o Tamlanan ad sayı ya da belirsizlik gösteren bir kelime olursa, tamlayan eki ın, in, un, ün yerineden, dan eki gelebilir (Adamların ikisiAdamlardan ikisi)
o Bazı belirtili isim tamlamaları, önad tamlamasının zıt çevrilmesiyle oluşur (Taze balıkBalığın tazesi)
o Bazı bisim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan yer değiştirir (Çok verimlidir ovası Konya'nın) (Konya'nın ovası)
2Belirtisiz Ad Tamlaması
Tamlayan, tamlayıcı eklerini almaz Tamlanan ı, i, u, ü eklerini alır Bahçe kapısı, gönül dostu

Tamlayan fiziksel veya soyut isim olabilir: Kitap kabı, duygu yoğunluğu
Tamlanan maddi, soyut ad veya isimleşmiş olabilir: Masa örtüsü, gurbet düşüncesi, dünya güzeli(İsimleşmiş sıfat)
3 Takısız Isim Tamlaması
Tamlayan ve tamlanan, tamlayıcı eklerini almaz Tamlayan, tamlananın hangi maddeden yapıldığını veya neye benzediğini bildirir Takısız ad tamlamaları ile sıfat tamlamaları birbirine karıştırılmamalıdır

Takısız Isim Tamlaması Önad Tamlaması
Tahta çanta Hoş çanta
Demir kapı Büyük kapı
Demir yumruk Sert yumruk
Badem göz Siyah göz

Zincirleme Ad Tamlaması
En azından üç isimden oluşan tamlamalara denir Dedemin dedesinin dedesi, Ayşe'nin kardeşinin mektep çantası

ANEKDOT: Zincirleme tamlamayı oluşturan kelimelerden asgari biri önad görevinde kullanılıyorsa böyle tamlamalara KARMA TAMLAMA denir Karma tamlamalar, isim tamlamalarının tamlayanı ile tamlananı arasına bir önad girmesiyle oluşabildiği gibi, iki önad tamlamasının birleşmesiyle de oluşabilir (Babamın eski ceketi)(Hoş Türkiye'nin hoş çayı) *