Karma Ekonomi

Karma Ekonomi Karma ekonomi, iki evrensel hesaplı sistem olan kapitalizmve sosyalizmarasında bulunan, lakin özü itibariyle kapitalist sistemin özelliklerini taşıyan bir idareli düzendir Karma ekonomi düzeninin çağdaş kapitalizmin uygulamada vardığı yeni bir safha yok, en ince ayrıntısına kadar bağımsız üçüncü bir sistem olduğunu savunan fikirler de vardır Karma ekonomi düzenini benimseyenlere tarafından kapitalist ahenk liberalizme dayanmaktadır Bu toplumsal görüşte kişinin hakları ve çıkarları her şeyin üstünde tutulduğundan toplumun çıkarları ihmal edilmektedir Kapitalizmin karşı yer alan sosyalizmde ise, toplumun çıkarları her türlü bireysel çıkarın üstünde tutulmaktadır Ama karma ekonomidüzeninde, anılan iki sistemin taşıdığı temel çelişkiler gevşemiş, yani millet yararıyla bireysel çıkar bağdaştırılmıştır Buna göre, birey ne her şeyin üstünde tutulmakta, ne de topluma feda edilmektedir Ama şahısların çıkarlarıyla toplumun çıkarlarının çatışması halinde toplumun çıkarları öncelik kazanmakta ve kişinin bazı esas hakları kısıtlanmaktadır Örneğin, kişinin mülkiyet ve miras hakları, bazı durumlarda kamu yararı nedeniyle yasalarla sınırlandırılmaktadır Karma ekonomi düzeninde hangi malların ne miktarda üretileceği, yani kaynak dağılımı sorununun çözümünde, tüketici tercihleri başlıca alınmaktadır Fakat, kaynakların etkili kullanımı açısından, birçok alanda piyasa fiyatlarının bu tercihleri dürüst olarak temsil etmediği görülmektedir Bu durumlarda devlet, toplum tercihlerine yerinde üretimi sağlamak gayesiyle piyasa mekanizmasını yatıştırıcıönlemler almaktadır Bu Nedenle, tekelleşmeyi durdurmak, herkese egzersiz olanağı temin etmek, kazanç dağılımındaki dengesizliği azaltmak, emekçiişveren ilişkilerini planlamak gibi temel hedeflere yönelik önlemlerle, ekonominin istikrar içinde büyümesini sağlama görevini yüklenmiş bulunmaktadır Gelişmekte olan ülkelerde anapara, teknik data, girişimci ve yetişmiş işgücü kıtlığının yarattığı darboğazların kısa sürede aşılması için, planlı bir karma ekonomidüzenine gereklilik duyulmaktadır Kaynakların israfını önlemek ve sosyal yargı içinde hızlı kalkınmayı başarmak için başvurulan bu tasarlama, millet kesimi için emredici, özel sektör içinse yol gösterici bir nitelik taşımaktadır Örneğin, 1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 166 maddesi, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanayinin ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve ahenkli biçimde tez gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamak, bu amaçla zorunlu teşkilatı hazırlamakgörevini devlete vermiştir Türkiye'de uygulanan bu planlı karma ekonomidüzeninde, özel sahiplik ve girişim serbestisi, kişinin temel hakları olarak Anayasa'da yeralmaktadır Fakat devlet, birey haklarını Tüzük ve emrindeki yasalar çerçevesinde, halk yararı nedeniyle sınırlama yetkisine sahiptir Karma ekonomi doktrini, büyük ölçüde dağıtılmış ülkelerdeki uygulamaların sonucunda ortaya çıkmış bir sentezdir Tarihi gelişim içinde önce karma ekonomianlayışının farklı uygulamaları yaşanmış, daha sonra bu düzenin us sistemi gelişmeye başlamıştır XX yy'ın sonuna yaklaşılırken, Türkiye dahil, dünya ülkelerinin çoğunda karma ekonomi sistemibenimsenmiştir Fakat, her ülkede düzeni belirleyen kurumların yeri ve önemi değiştiğinden, sistemin safşekline uyan örneğe rastlanmadığı söylenebilir