Kapıkulu Ocakları

Kapıkulu Ocakları Osmanlı Devleti'nin kesintisiz ordusunu yaratıcı ve aracısız padişaha yan olan yaya, atlı ve teknik sınıftan asker ocaklarına bahşedilen addır Kapıkulu ocaklarının kurulmasından önceki dönemde Osmanlı Devleti'nin askeri gücünü yayalar ve müsellemler oluşturuyordu Bu birlikler tımarlı sipahiler, akıncılar, azaplar, voynuklar, martoloslar ve cerahorlarla destekleniyordu I Murad döneminde (136089) örgütsel kuruluşu tamamlanan kapıkulu ocakları, 16 yüzyılda yeniden düzenlendi Bu yapıda, yayalara ait ve atlı olarak iki esas derslik vardı Deneyimsiz oğlanları, yeniçeriler, cebeciler, topçular, top arabacıları yay sınıfını, sipahiler, silahdarlar, sağ ulufeciler, sol ulufeciler, sağ garipler, sol garipler de atlı sınıfı oluşturuyordu Kapıkulu ocakları, Bektaşiliğin dinç biçimde örgütlendiği Osmanlı kurumlarındandı ve böylece ocağa Ocağı Bektaşiyan, askerlerine taifei Bektaşiye, ocak subaylarına sanadidi Bektaşiyan, artış yoluna da ilsilei Bektaşiyan deniliyordu Bektaşilikteki kinayeli simgeler de (örn börk, kazan) tıpkı kapıkulu ocaklarına alınmıştı ve Bektaşi dervişleri ocak ortalarının üyesi sayılıyordu Osmanlı Devleti'nin sınırları genişledikçe kapıkulu ocaklarında da yeni düzenlemelere gidildi İstanbul'un alınışından sonradan, Gelibolu'daki Acemi Ocağı dışında İstanbul'da ikinci bir Acemi Ocağı kuruldu Ağa bölükleri de kapıkulu kısmına alındı; ocak subaylarının rütbeleri ve yetkileri belirlendi Sınır boylarındaki kalelerin korunması için, kapıkulu dahilinde yerlikulu yeniçerisi (gönüllü yeniçeri), cebeci, topçu, lağımcı, humbaracı ortaları kuruldu Kapıkulu ocaklarında, devşirme ve pençik yasalarına kadar asker yetiştirilirdi Adaylar (devşirmeler ve pençik oğlanlar) deneyimsiz ocaklarındaki eğitimden sonra kapıya çıkmadenen işlemle ömür boyu asker olarak kapıkulu sınıflarına alınırlardı Başka bir meslek edinmeleri ve evlenmeleri yasaktı Tüm kapıkulu askerleri oda denen kışlalarda cemaatler oluşturur, her cemaat de kendi içinde bölüklere ayrılırdı Savaşçı bir sınıf olan kapıkuluların görevleri katı ve ödünsüz kurallara bağlanmıştı Bu kurallara kavanini yeniçeriyan denirdi Kapıkulları kent güvenliğinden ve sınırların korunmasından sorumluydu Tabanca olarak genellikle tüfek, kılıç, ok ve yayi kalkan, mızrak kullanırlardı Osmanlı padişahının kapıkulu ocaklarının Birinci Ortası'nın yoldaşlarından sayılması, ulufe günü yeniçeri ağası giysisi ile kışlaya gelmesi ve ulufesini alması, beygir üzerinde bir kase şerbet içmesi gelenekti Ulufeleri üç ayda bir galebe anında dağıtılan kapıkulları padişahların tahta çıkışları (cülus) ve sefere gidişlerinde de bahşiş alırlardı Kapıkulu kışlalarının bir bölümü Atmeydanı'nda, bir bölümü Şehzadebaşı'ndaydı Kapıkullarının disiplini 17 yüzyılda bozuldu Devşirme ve pençik sistemleri işlemez duruma geli ve ocağa gayesizce asker alınmaya başlandı İstanbul'da sıkça meydana çıkan ayaklanmalar, genellikle kapıkullarınca yönlendiriliyordu 1632'de IV Murad'ın reform girişimi geçici bir iyileşme sağladı Köprülüler döneminde de ocaklardaki disiplin her tarafta kuruldu II Mustafa'nın, III Ahmed'in, III Mustafa'nın ve III Selim'in bu konudaki reform çabalarının birçok büyük ayaklanmalar karşısında başarısızlıkla sonuçlandı II Mahmud 1826'da ocağın humbaracı, barutçu, lağımcı gibi teknik sınıflarını köklü reformlarla her tarafta örgütlerken, değişik kapıkulu ocaklarını kaldırdı