Kanser; genetik hasarlanma sonucu hücrelerin denetimsiz yahut anormal bir formda büyümesi ve çoğalması ile ortaya çıkıyor. Genetik yapıda (DNA'da) her gün yaklaşık 10.000 değişiklik olmasına karşın bağışıklık sistemi, her milisaniye vücudumuzu tarıyor ve genetik hasara uğramış hücreleri yok ediyor. Ama değişime uğrayan hücrelerin çok küçük bir kısmı bile kansere neden olabiliyor. Çoklukla sebebi açıklanamayan kilo kaybı, iştahsızlık, ateş, deri bulguları ve ağrı üzere şikayetlerle ortaya çıkan kanser; bulunduğu konuma nazaran de farklı bulgular gösterebiliyor.
Türkiye'de her yıl yaklaşık 175 bin şahsa kanser teşhisi konuluyor. Hayatın her meydanında var olan kanserojen hususlar; kişileri velev istemez korkutuyor ve önlemli yaşamaya yöneltiyor. Lakin unutulmamalıdır ki, kanser; erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilen bir hastalıktır. Kanserde erken tanı, ömür kalitesi ve müddetinin artması açısından ehemmiyet taşıyor. Nitekim de son yıllarda gerek görsel, gerekse yazılı basında çıkan haberler sayesinde toplumsal farkındalığın arttığını gözlemliyoruz. Buna koşut olarak da mahsusen taramaların tesirli olduğu kanser tiplerinde ve sıhhat hizmetlerine daha rahat erişebilen topluluklarda erken tanı bahtının çok arttığını söyleyebiliriz. Bunun da tedavide muvaffakiyet talihimizi yükselten en değerli değişken olarak günlük pratiğimize yansıdığını memnuniyetle gözlemliyoruz.
Hatunlarda en sık görülen kanser çeşitleri göğüs, akciğer, kolorektal, rahim ve deri kanserleridir. Erkeklerde ise en sık görülen kanser tipleri prostat, akciğer, kolorektal, mesane ve deri kanserleridir.
En sık görülen bu kanser çeşitleri için kullanılan en önemli kanser tarama metotları ise şunlardır:
SAĞLIKLI BİREYLERDE TARAMA ÖNERİLEN KANSERLER:
1.Meme kanseri
2.Serviks kanseri
3.Kolorektal kanseri
4.Prostat kanseri
5.Akciğer kanseri
6.Cilt kanseri
1.Göğüs Kanseri:
· Kendi Kendine Göğüs Muayenesi: Kişinin kendi kendine göğüslerini muayene etmesidir. 20 yaşından sonra ayda bir kez yapılmalıdır.
· Klinik Göğüs Muayenesi: Hekim tarafından göğüslerin ve koltuk altlarının muayene edilmesidir. 20-40 yaş arasında üç yılda bir defa 40 yaşından sonra ise yılda bir defa yapılmalıdır.
· Mammografi: Göğüslerin X ışını ile görüntülenmesidir. 40 yaşından sonra yılda bir kez uygulanmalıdır.
· Ultrason: Mammografi ile kıymetlendirilmesi elverişli olmayan hastalarda göğüs ultrasonu yapılabilir.
· Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Göğüs MR rutin taramada kullanılmaz yalnızca üzere kimi genetik bozuklukları taşıyan ve göğüs kanserine yakalanma riski çok yüksek olan bireylerde kullanılabilir.
2.Prostat Kanseri:
· Parmakla Rektal Muayene: Tabip parmağıyla makattan prostatı muayene eder. 50 yaşından sonra yılda bir sefer, şayet risk faktörleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kez yapılmalıdır.
· Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi: Bu test ile kandaki prostat spesifik antijen ölçüsü ölçülür. Prostat spesifik antijenin kanda artmış ölçüde bulunabileceği durumlar prostat kanseri, prostatın inflamasyonu ya da enfeksiyonu ve benign prostat hiperplazisidir (prostatın âlâ huylu büyümesi). PSA testi 50 yaşından sonra yılda bir sefer uygulanmalıdır. Şayet risk faktörleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kez uygulanmalıdır. Bağımsız PSA’nın total PSA’ya nispeti kanser ihtimali cephesinden malumat verebilmektedir.
3.Akciğyiğit Kanseri:
· Göğüs Grafisi: X ışını ile göğüs kafesindeki organların ve kemiklerin görüntülenmesidir.
Balgam Sitolojisi: Balgam örneğinin mikroskop altında incelenmesiyle kanser hücrelerinin araştırılmasıdır.
Spiral Bilgisayarlı Tomografi Görüntülemesi: X ışını makinesine bağlanmış bir bilgisayar yardımıyla imajlar elde edilmektedir.
4.Kolorektal Kanser ( Bağırsak Kanseri ):
Risk öbeklerine girmeyen hastalara 50 yaşından başlayarak gaitada zımnî kan taraması, 50 yaşın üzerinde ise en azından 5 yılda bir sigmoidoskopi, 10 yılda bir kolonoskopi önerilmektedir. Risk öbeğinde olan hastalardan, daha evvel polip çıkarılmış olan hastalar bu süreçten sonra 1-3 yıl içinde tekrar kolonoskopi yaptırmalıdır. Ana peder üzere yakın akrabalarında kalın bağırsak kanseri tanısı konmuş olanlar, 40 yaşından evvel yahut akrabasına tanı konulduğu yaştan en geç 8-10 yıl evvel taramayı başlatmalıdır. Kalıtsal non-polipozis kolorektal kanser için genetik test yaptırılmalıdır. Ailesel adenomatoz polipozis (FAP) olarak isimlendirilen hastalık olan kimseler genetik danışmanlık almalı ve 10-15 yaşından itibaren kolonoskopi ile takip edilmelidir.
5.Serviks Kanseri (Rahim Ağzı Kanseri):
· Pap Test: Rahim ağzından ve vajenden hücreler toplanır. Alınan hücreler mikroskop altında incelenir. Vajinal bağlantıya başlandıktan üç sene sonra her bayan Pap test yaptırmaya başlamalıdır. Lakin Pap test yaptırmaya başlama yaşı 21’i geçmemelidir. Yılda bir kez yapılır. 30 yaşından sonra peşpeşe üç alışılagelmiş Pap testi olanlar iki yılda bir yaptırmaya başlayabilir. Rastgele bir risk faktörü olanlar yılda bir yaptırmaya devam etmelidir. 65 yaşından sonra peşpeşe üç yahut daha ziyade sıradan Pap test sonucu olanlar ve son on yıl içerisinde anormal Pap test sonucu olmayanlar taramayı bırakabilirler. Risk faktörü bulunanlar taramalara devam etmelidir.
6.Deri Kanseri:
· Deri Muayenesi: Hekim yahut kişinin kendisi tarafından çıplak gözle yapılan muayenedir. Kuşkulu bir alan varsa biopsi alınır ve mikroskop altında kanser hücreleri araştırılır.
Risk faktörleri bulunan insanların tabiplerine danışarak tarama prosedürlerine belirtilen yaşlardan daha erken başlamaları gerekebilmektedir.
Kanserden korunmak için dikkat edilmesi gereken hususlar;
Sigara ve alkol tüketmemek,Ultraviyole Işınlarına maruz kalmayı azaltmak,Enfeksiyonlardan korunmak,Sağlıklı beslenmek,Egzersiz yapmak,Kilo istikrarını korumak,Kanserin erken belirti ve bulgularını bilmek,Kanser riskini bilmek ve kanser tarama programlarına girmek,Stresle başa çıkmak.Her şeyi kararında yapmak ve zararlı olanlardan kaçınmak kanser riskimizi azaltır. Yeniden de vücudumuzdaki değişikiklere karşı uyanık olmak lazımdır.
Muvaffakiyet ; tarama yollarının ilerlemesi, erken tanı ve topluluk farkındalığının artmasıyla koşut olarak artıyor. Lakin kısmen de tedavideki ve sıhhat hizmetlerindeki gelişmelere bağlı olduğunu da söylemek gerekir.
Türkiye'de her yıl yaklaşık 175 bin şahsa kanser teşhisi konuluyor. Hayatın her meydanında var olan kanserojen hususlar; kişileri velev istemez korkutuyor ve önlemli yaşamaya yöneltiyor. Lakin unutulmamalıdır ki, kanser; erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilen bir hastalıktır. Kanserde erken tanı, ömür kalitesi ve müddetinin artması açısından ehemmiyet taşıyor. Nitekim de son yıllarda gerek görsel, gerekse yazılı basında çıkan haberler sayesinde toplumsal farkındalığın arttığını gözlemliyoruz. Buna koşut olarak da mahsusen taramaların tesirli olduğu kanser tiplerinde ve sıhhat hizmetlerine daha rahat erişebilen topluluklarda erken tanı bahtının çok arttığını söyleyebiliriz. Bunun da tedavide muvaffakiyet talihimizi yükselten en değerli değişken olarak günlük pratiğimize yansıdığını memnuniyetle gözlemliyoruz.
Hatunlarda en sık görülen kanser çeşitleri göğüs, akciğer, kolorektal, rahim ve deri kanserleridir. Erkeklerde ise en sık görülen kanser tipleri prostat, akciğer, kolorektal, mesane ve deri kanserleridir.
En sık görülen bu kanser çeşitleri için kullanılan en önemli kanser tarama metotları ise şunlardır:
SAĞLIKLI BİREYLERDE TARAMA ÖNERİLEN KANSERLER:
1.Meme kanseri
2.Serviks kanseri
3.Kolorektal kanseri
4.Prostat kanseri
5.Akciğer kanseri
6.Cilt kanseri
1.Göğüs Kanseri:
· Kendi Kendine Göğüs Muayenesi: Kişinin kendi kendine göğüslerini muayene etmesidir. 20 yaşından sonra ayda bir kez yapılmalıdır.
· Klinik Göğüs Muayenesi: Hekim tarafından göğüslerin ve koltuk altlarının muayene edilmesidir. 20-40 yaş arasında üç yılda bir defa 40 yaşından sonra ise yılda bir defa yapılmalıdır.
· Mammografi: Göğüslerin X ışını ile görüntülenmesidir. 40 yaşından sonra yılda bir kez uygulanmalıdır.
· Ultrason: Mammografi ile kıymetlendirilmesi elverişli olmayan hastalarda göğüs ultrasonu yapılabilir.
· Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Göğüs MR rutin taramada kullanılmaz yalnızca üzere kimi genetik bozuklukları taşıyan ve göğüs kanserine yakalanma riski çok yüksek olan bireylerde kullanılabilir.
2.Prostat Kanseri:
· Parmakla Rektal Muayene: Tabip parmağıyla makattan prostatı muayene eder. 50 yaşından sonra yılda bir sefer, şayet risk faktörleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kez yapılmalıdır.
· Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi: Bu test ile kandaki prostat spesifik antijen ölçüsü ölçülür. Prostat spesifik antijenin kanda artmış ölçüde bulunabileceği durumlar prostat kanseri, prostatın inflamasyonu ya da enfeksiyonu ve benign prostat hiperplazisidir (prostatın âlâ huylu büyümesi). PSA testi 50 yaşından sonra yılda bir sefer uygulanmalıdır. Şayet risk faktörleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kez uygulanmalıdır. Bağımsız PSA’nın total PSA’ya nispeti kanser ihtimali cephesinden malumat verebilmektedir.
3.Akciğyiğit Kanseri:
· Göğüs Grafisi: X ışını ile göğüs kafesindeki organların ve kemiklerin görüntülenmesidir.
Balgam Sitolojisi: Balgam örneğinin mikroskop altında incelenmesiyle kanser hücrelerinin araştırılmasıdır.
Spiral Bilgisayarlı Tomografi Görüntülemesi: X ışını makinesine bağlanmış bir bilgisayar yardımıyla imajlar elde edilmektedir.
4.Kolorektal Kanser ( Bağırsak Kanseri ):
Risk öbeklerine girmeyen hastalara 50 yaşından başlayarak gaitada zımnî kan taraması, 50 yaşın üzerinde ise en azından 5 yılda bir sigmoidoskopi, 10 yılda bir kolonoskopi önerilmektedir. Risk öbeğinde olan hastalardan, daha evvel polip çıkarılmış olan hastalar bu süreçten sonra 1-3 yıl içinde tekrar kolonoskopi yaptırmalıdır. Ana peder üzere yakın akrabalarında kalın bağırsak kanseri tanısı konmuş olanlar, 40 yaşından evvel yahut akrabasına tanı konulduğu yaştan en geç 8-10 yıl evvel taramayı başlatmalıdır. Kalıtsal non-polipozis kolorektal kanser için genetik test yaptırılmalıdır. Ailesel adenomatoz polipozis (FAP) olarak isimlendirilen hastalık olan kimseler genetik danışmanlık almalı ve 10-15 yaşından itibaren kolonoskopi ile takip edilmelidir.
5.Serviks Kanseri (Rahim Ağzı Kanseri):
· Pap Test: Rahim ağzından ve vajenden hücreler toplanır. Alınan hücreler mikroskop altında incelenir. Vajinal bağlantıya başlandıktan üç sene sonra her bayan Pap test yaptırmaya başlamalıdır. Lakin Pap test yaptırmaya başlama yaşı 21’i geçmemelidir. Yılda bir kez yapılır. 30 yaşından sonra peşpeşe üç alışılagelmiş Pap testi olanlar iki yılda bir yaptırmaya başlayabilir. Rastgele bir risk faktörü olanlar yılda bir yaptırmaya devam etmelidir. 65 yaşından sonra peşpeşe üç yahut daha ziyade sıradan Pap test sonucu olanlar ve son on yıl içerisinde anormal Pap test sonucu olmayanlar taramayı bırakabilirler. Risk faktörü bulunanlar taramalara devam etmelidir.
6.Deri Kanseri:
· Deri Muayenesi: Hekim yahut kişinin kendisi tarafından çıplak gözle yapılan muayenedir. Kuşkulu bir alan varsa biopsi alınır ve mikroskop altında kanser hücreleri araştırılır.
Risk faktörleri bulunan insanların tabiplerine danışarak tarama prosedürlerine belirtilen yaşlardan daha erken başlamaları gerekebilmektedir.
Kanserden korunmak için dikkat edilmesi gereken hususlar;
Sigara ve alkol tüketmemek,Ultraviyole Işınlarına maruz kalmayı azaltmak,Enfeksiyonlardan korunmak,Sağlıklı beslenmek,Egzersiz yapmak,Kilo istikrarını korumak,Kanserin erken belirti ve bulgularını bilmek,Kanser riskini bilmek ve kanser tarama programlarına girmek,Stresle başa çıkmak.Her şeyi kararında yapmak ve zararlı olanlardan kaçınmak kanser riskimizi azaltır. Yeniden de vücudumuzdaki değişikiklere karşı uyanık olmak lazımdır.
Muvaffakiyet ; tarama yollarının ilerlemesi, erken tanı ve topluluk farkındalığının artmasıyla koşut olarak artıyor. Lakin kısmen de tedavideki ve sıhhat hizmetlerindeki gelişmelere bağlı olduğunu da söylemek gerekir.