Kanda Demir Fazlalığı

Kanda Demir Fazlalığı
Kanda Demir Fazlası


İnsan vucudunda toplam 4 gr kadar bulunmasına karşın biyolojik yonden oldukca onemli ve eksikliğinde ciddi sorunlarına yol acan bir elementtir Bu ozelliği uzun yıllardır bilinmektedir Eksikliği ozellikle buyumenin hızlı olduğu kucuk cocukluk ve ergenlik cağı ile hamilelik doneminde ortaya cıkar Kadınlar doğurganlık donemlerinde adet kanamaları ile kan kaybetmeleri sonucu demir eksikliğine girebilirler Ayrıca yiyeceklerin demir iceriğinin duşuk ve emiliminin de guc olması eksikliğinin ortaya cıkışını kolaylaştıran faktorlerdir

Besinlerle alınan demirin ortalama koşullarda ancak % 10 kadarı barsaklardan emilebilir Bitkilerde (nonheme demir) ve yenilen ette (heme demir) bulunan demir yapısal olarak farklıdır Hayvansal kaynaklı olan heme demir daha iyi emilir Karışık olarak beslenildiğinde nonheme demirin de emilimi artmaktadır Bu durum vejetaryenlerin karşılaştığı bir diğer onemli sorundur Tahıllardaki fitatlar , bazı sebzelerdeki oksalatlar demiri bağlayarak emilmesini engeller

Alınan demirin emilme oranını vucut acısından iki mekanizma belirler Bunlardan birincisi vucut depolarının doygunluk derecesidir Diğeri de kemik iliğinin aktivite hızıdır Yani vucuttaki demir depoları yeterince dolu değilse ve kemik iliğinde aktivite artmışsa barsaklardan emilim oranı artar Demirin emilme işlemi 2 ila 4 saat suren yavaş bir eylemdir İki değerlikli Ferrous formu uc değerlikli Ferric formuna gore daha iyi emilmektedir C Vitamini 3 değerlikli demiri 2 değerlikli hale cevirerek emilimin daha iyi olmasını sağlar Emilen demir transferin denilen bir kan proteinine bağlanarak kemik iliği ile dalak ve karaciğere gider Vucudumuzdaki demirin yaklaşık % 25 i ferritin proteinine bağlanarak bir demirprotein kompleksi olarak hemosiderin halinde depolanır Ferritin karaciğer, dalak ve kemik iliğinde bulunur Kandaki ferritin seviyesini tetkik etmek demir depoları hakkında fikir verir Normali 60 110 mcgr dır Plazmanın total demir bağlama kapasitesi ise 100 mlde 300 mcgr kadardır Eğer kansızlık varsa kandaki demir ( ferritin) duşuk, demir bağlama kapasitesi yuksek olacaktır Ferritin seviyesi ne denli duşukse demir depoları o denli boşalmış demektir

Vucudumuzdaki demirin % 65 kadarı ( 2,5 gr) kandaki alyuvarlarda ( eritrosit) Hemoglobin olarak bulunur % 7 8 kadar da ( 03 gr) adalelerde myoglobin olarak ve katalaz, peroksidaz, gibi sitokrom enzim sistemlerinde aktif halde bulunur Kalan diğer kısmı da ( 1gr) depo demirdir

Demirin vucutta depolanabilir olması fazla alındığında sorun olabilecek bir durumdur Bu karaciğer harabiyeti ve kalp krizi riskini arttıran bir olaydır Aslında kan kaybı olmadığı takdirde dışarıdan alınması gereken demir miktarı oldukca azdır Her gun kanımızdaki hucrelerin % 1 i omurlerini doldurarak parcalanır Bunlardan elde edilen demir ile yenileri uretilir Gunluk gereksinmenin % 90 ı bu yoldan sağlanabilir Fakat kanamalar ihtiyacı artırır Orneğin ortalama bir adet kanaması ile 30 40 mg demir kaybedilir Emziren bir anne sutuyle gunde 1 2 mg kaybeder Gebelik suresince bebeğe gecen demir miktarı 500 1000 mg kadardır ki bunun 500 700 mg kısmı son aylarda olmaktadır Annenin demir depolarının toplam 1 gr kadar olduğu duşunulurse bu miktarların anlamı daha iyi anlaşılır Rahim icersindeki bebek annenin vucudunda ne kadar demir olduğunu onemsemeden ihtiyacı olan demiri annesinden alacaktır ve kendi depolarını dolduracaktır Besinlerle ve ilac olarak dışarıdan demir alınmadığında gebeler ciddi sorunlarla karşılaşırlar Bu durum dolaylı olarak bebeği de etkiler Annenin demirinin azalması onu kansızlık sonucunda solunum sıkıntısına sokar Doğum sırasında kaybedilen kan da ( ortalama 300 400 mgdemir) durumu daha da ağırlaştıracaktır Halsizlik, uşume, bitkinlik nedeniyle hareket etmesi bile imkansızlaşır