Kanama ve Kanamaların Kontrol Altına Alınması

Kanamalar Nasıl Teftiş Altına Alınır
Kanama ve Kanamaların Durdurulması
Kanama ve Kanamalı Yaralar İçin Ilk Takviye

Kanama, tartışmasız, başlıca acil sorunlardan biridir Kanama mutlaka kısa sürede belirlenmeli ve ciddiyeti değerlendirilerek, kontrol altına alınmalıdır

Kanın damar dışına çıkmasına KANAMA (HEMORAJİ) denir İç ve dış kanama edinmek üzere ikiye ayrılır

İç kanamalar gözle görülemediklerinden, belirlenmeleri ve en kısa zamanda hastaneye ulaştırılmaları önemlidir Halbuki dış kanamalar gözle görülebilir ve durdurulma yöntemleri ile denetleme altına alınabilirler Kanama başlangıçta halsizlik yapar, eğer yoklama altına alınmazsa şok ve ölüm gelişebilir

Bayağı bir erişkinin cisim ağırlığının ortalama 113 ’ ünü kan oluşturmaktadır 70 kg ’ lık bir kişide 56 lt civarında kan bulunduğu varsayılmaktadır % 10 oranındaki kan kaybı (sıradan erişkinde 600 ml, çocukta 200300 ml, bebekte 2530 ml ) epeyce tehlikelidir Kanama nedeniyle kaybedilen kan miktarına tarafından kişide oluşabilecek belirti ve bulgular

Kanamaların Sınıflandırılması :

I Kanamanın meydana geldiği yere kadar :

1 İç kanama
2 Dış kanama

II Kanayan damarın cinsine göre :

1 Arter (arter) kanaması : Aydınlık kırmızı renklidir, kalp atımı ile eşzamanlı fışkırır
2 Toplardamar (ven) kanaması : Koyu kırmızı renklidir, devamlı akar
3 Kılcaldamar (kapiller) kanaması : Sürekli, yavaş, akıntı şeklinde akar

Kısa sürede fazla miktarda kan kaybını cisim dengeleyemez (tolare edemez) ve şok gelişir Ancak az miktarda ve uzun süre süresi içindeki kan kaybını ceset kısmen de olsa dengeleyebilmektedir Örneğin: kan verme işleminde 500 ml kan, 10 15 dakika gibi bir zaman zarfında ve kontrollü olarak alındığından, vücutta herhangi bir sorun oluşturmamaktadır

1 İÇ KANAMA

İç kanamanın cisim dışarıda en sık görülen belirtileri ezikler ve çürüklerdir Bu belirtiler yumuşak doku içine kanama olduğunun göstergesidir İç kanamalar, gözle görülemeyen kanamalar olmasına karşın, dışa açılan bir iç organda meydana gelmişse, daha basit ve ivedi ayrım edilirler; mesela : mide, akciğer, böbrek kanamalarında olduğu gibi İç kanamayı düşündüren bulgular çoğunlukla hipovolemik şoka ait bulgulardır

İç kanama bulguları :

Nabız çelimsiz ve süratlidir (ipliksi)
Cilt soğuk ve nemlidir (yapışkandır)
Gözler donuk, gözbebekleri genişlemiş ve ışık refleksi zayıftır
Hastada başlıca susama şehvetli ve rahatsızlık vardır
Bulantı, kusma olabilir
(Geç belirti: tansiyon düşer)

İlkyardım: Herhangi bir vurma, çarpma, darbe sonrası bu belirtiler laf konusuysa, bu durumda yapılacak en doğru şey, kişiyi bir lahza önce hastaneye ulaştırmak olmalıdır

2 DIŞ KANAMA

Kanamayı durduran savunma mekanizmaları damarın kesilmesi sonucu hava ile bağlantı edince faaliyete geçerek önce kesilen damar uçlarının büzülmesini sağlarlar daha sonra indirimli damar uçlarında pıhtı oluşur, pıhtı büyüyerek damarı tıkar ve böylece kanama durur

Vücuttaki pıhtılaşma mekanizmalarını dokular ve doku sıvıları uyarır Normalde atardamar ve toplardamardaki kan, aradaki damar duvarı nedeniyle, doku ve doku sıvıları ile temas etmediğinden, damar yaralanmadıkça pıhtılaşma olmaz Damar yaralandığında, kanama artı olacağından pıhtılaşma gecikebilir, o nedenle pıhtılaşmayı hız yapmak için kanama durdurma yöntemlerine başvurulur

Dış kanamaları askıya alma yöntemleri :

Parmakla (lokal, lokal) basınç (1, 2 )
Basınçlı sargı
Yaranın üstünde yer alan artere damar köküne basınç (femoral arter, brakial arter, temporal arter, vd)
Elevasyon ( kanayan kısmın yürek seviyesinde veya üstünde tutulması )
Turnike
Atelleme ( kanamayı aracısız olarak askıya alma yöntemi değildir ! Kırıkların sabitlenmesi sonucunda kanamanın da denetleme altına alınmasını sağlar )

TURNİKE : Öteki yöntemlerle durdurulamayan kanamalarda en son seçenek olarak uygulanmalıdır Genel Olarak organ kopmalarında veya derin arter kesilerinde, tek kemikli olan üst kola veya üstteki bacağa uygulanır Amaç, kanayan atardamarı, kemik ile cilt aralarında sıkıştırarak, zarar görmüş yere olan kan akımını engellemektir Ara ara gevşetilmelidir, huysuz halde gangren gelişebilir

İp, tel, ince sert lastik cilde hasar vereceğinden kesinlikle kullanılmaz

Üçgen bandaj bezi, çorap, kravat veya herhangi bir enli bez parçası ile turnike yapılabilir

Turnike azami iki saat uygulanabilir Gevşetme süresi ilk bir saatte 10 20 dakikada bir, sonraki bir saatte ise 510 dakikada bir olmalıdır Gevşetme süresi turnike uygulanan yerin, yaralı kısma olan uzaklığı ile ters orantı olmalıdır Uzaklık uzunsa, gevşetme süresi kısa olmalıdır Turnike gevşetildiğinde, lokal basınç yapılmalı ve cilt alışılagelmiş rengine döndüğünde, turnike tekrar sıkılmalıdır

DESTEKLEME (ATELLEME): Zarar Görmüş kol veya bacaklardaki kanamaların birçok, kırılan kemiğin sivri uçları ile kasların yırtılması ya da kırılan kemiğe yakın damarların yırtılması sonucunda meydana gelir Kol ya da ayak sabitlenmezse, hasar ve kanama devam eder Ekstremitenin (kol ya da üçgenin taban olmayan kenarı ) sabitlenmesine destekleme denilmektedir Kırık kemik uçları kontrol altına alındıklarında kanama da azalacaktır

EPİSTAKSİS (BURUN KANAMASI) : Kafatası kırığı, darbe sonucu oluşan yüz yaralanmaları, sinüzit, enfeksiyon, burun anomalisi, yüksek kan basıncı, kanama bozuklukları gibi nedenlerle oluşabilir

İlkyardım:

Birey tepede olan oturtulur, başı hafif öne eğilir ve burun kanatlarından iki parmakla bastırılır

Burna, alna ve enseye soğuk nemli kumaş konarak yerel soğutma ile kanama denetleme altına alınabilir

Bilhassa endişeli ve yüksek tansiyonlu şahısların sakinleştirilmesi önemlidir

Kanamaların tanımında kullanılan bir takım terimler :

HEMATEMEZ: Kusmuk ile kan gelmesi
HEMOPTİZİ: Öksürükle kan gelmesi
HEMATOM: Cilt aşağı yumuşak dokuda kan birikimi ile oluşan yumuşak kitle
EKİMOZ: Deride siyah ve mavi renk değişikliği; morluk,çürük
MELENA: Zift gibi siyah dışkı
HEMATOŞEZİ: Rektumdan parlak kırmızı kanama
HEMATÜRİ: Kanlı idrar *