İsviçre Tarihi

İsviçre Tarihi İsviçre Tarihi Erken dönem 1291 yılında Uri, Schwyz ve Unterwalden kantonlarının oluşturduğu üç orman kantonu temsilcileri bir Federal Beyanname altına imza attı Beyannameye imza atan taraflar, o zamanlar Tanrısal Roma Cermen İmparatorluğu’nda Avusturya Düklüğünü elinde tutan Habsburg hanedanının hükmüne karşı çıkabilmek için birleşmeyi taahhüt ediyorlardı 15 Kasım 1315 günü Morgarten Çarpışması’nda Habsburg ordusunu yenen İsviçreliler, Tanrısal Roma Cermen İmparatorluğu içinde İsviçre Konfederasyonunun varlığını güven altına almıştır 1353 yılına gelindiğinde ilk birleşen üç kantona ilave olarak Glarus ve Zug kantonlarıyla Lüzern, Zürih ve Bern şehir halkı devletleri de birliğe katılarak 15 yüzyıla değin varlığını sürdüren (Zürih bir toprak anlaşmazlığı sebebiyle 1440 yılında konfederasyondan atılmıştır) ve sekiz eyaletten oluşan Eski Federasyonukurdular 1470’lerde Bourgogne dükü I Charles’a karşısında kazandıkları zaferler ve İsviçre paralı askerlerinin başarılarıyla federasyonun keza gücü hem de zenginliği arttı İsviçre kantonları sıralaması yapılırken geleneksel olarak, büyük kasaba devletlerini takiben kurucu kantonlar birincil sekiz Eski Kantonolarak önde anılır, 1481 yılından daha sonra federasyona katılan öteki kantonlar tarih sırasına kadar dizilir Kutsal Roma Cermen İmparatoru I Maximilian’a karşı İsviçrelilerin 1499 yılında kazandığı galibiyet sonucunda, İsviçre, Tanrısal Roma Cermen İmparatorluğu’ndan ayrılıp de facto bağımsızlığını kazanmıştır 1506 yılında II Julius, günümüzde hâlâ Vatikan’ı koruyan İsviçreli Muhafızları işe aldı Federasyonun genişlemesi ve ilk savaşlarda elde edilen yenilmezlik ünü 1515 yılında Marignano Çarpışması’ndaki İsviçre yenilgisi ile başta durakladı Bir Takım kantonlarda Huldrych Zwingli’nin Reformunun başarılı olması 1529 ve 1531 yıllarında kantonlararası savaşların (Kappeler Kriege) çıkmasına niçin oldu Katolik ve Protestan kantonlar arasında anlaşmazlığın devam etmesi üstüne 1656 ve 1712 yıllarında Villmergen Çarpışmaları ile ortak güç devam etmiştir 1648 yılında Westfalya Barış Antlaşması ile Avrupalı ülkeler İsviçre’nin Tanrısal Roma Cermen İmparatorluğu’ndan ayrılmasını ve tarafsızlığını tanıdı 1798 Fransız işgali 1798 yılında Fransız Devrimi orduları İsviçre’yi işgal ederek zor kullanarak yeni bir anayasayı uygulattırdı Bu tüzük ile ülkenin hükümeti merkezîleştiriliyor ve kantonlar ortadan kaldırılıyordu Helvet Cumhuriyeti olarak tanıdık yeni devletin ırk arasında hiç desteği yoktu Tanıdık Olmayan işgal kuvvetleri tarafından zor kullanarak kabul ettirilen bu hükümet dinsel inanç özgürlüğü de dahil almak üzere yüzyıllarca süren gelenekleri yıkmıştı Bu devlet, İsviçre’yi Fransa’nın bir uydusundan diğer bir şey yapmamıştı çoğu kez ortaya meydana çıkan ayaklanmalar, Fransız birliklerinin varlığı sebebiyle başarıya ulaşamamıştı Eylül ayında Nidwalden isyanının Fransızlar kadar kanlı bir şekilde bastırılması mükemmel karşılanmamıştı Fransa ile öteki ülkeler aralarında savaş çıktıktan sonra İsviçre, Avusturya ve Rusya gibi diğer kuvvetler tarafından da işgal edilmişti İsviçreliler, merkezî hükümeti destekleyen Cumhuriyetçilerve kantonların özerkliğinin yeniden verilmesini isteyen Federalistleraralarında ikiye bölünmüştü Napolyon Bonapart, her iki tarafın önde gelen politikacılarını 1803 yılında Paris’te biraraya getirdi Bu toplantının sonucunda İsviçre’nin özerkliğini büyük oranda geri veren ve 19 kantondan oluşan bir Konfederasyonu kuran Arabuluculuk Yasası çıkmıştır Bu tarihten sonra İsviçre politikasının en manâlı konusu kantonların kendi kendini yönetme geleneği ile merkezî bir hükümet gerekliliği arasında geçecektir 1815 yılında Viyana Kongresi ile İsviçre’nin bağımsızlığı ve tarafsızlığı tüm Avrupa güçleri göre tanınmıştır Bu tarihte, Valais, Neuchâtel ve Cenevre kantonlarının federasyona katılmasıyla birlikte İsviçre tarihteki en son genişlemeyi gerçekleştirmiştir 1848 Anayasası 1845 yılında katolik ve protestan kantonlar aralarında bir iç savaş (Sonderbundskrieg) patlak verdi O zamanlar hükümette olan Radikal Partinin yaymaya çalıştığı daha üniter bir İsviçre fikrinden hoşlanmayan katolikler Sonderbund adını verdikleri özel bir mukavele ortaya çıkardılar Radikallerin de bu antlaşmaya karşısında çıkması üstüne ortaya çıkan savaş bir aydan az sürdü ve takriben yüz kayıp verildi Küçük başkaldırılar haricen bu çarpışma, İsviçre topraklarında yaşanan son silahlı çatışmaydı İç savaştan sonra İsviçre halk oylaması uygulamasına geçti ve 1849 yılında federal tüzük kabul edildi Bu tüzük ile merkezî otorite kuruluyor ve kantonlar lokal konularda kendi kendilerini yönetebiliyorlardı Nüfus artışı, Sanayi Devrimi ve tek para birimi kullanılması nedeniyle 1872 yılında bu anayasa kayda değer oranda düzeltilmiştir Bu anayasayla savunma, ticaret ve yasal konularda federal mesuliyet da düzenlenmişti 1893 yılında anayasa olağandışı bir şekilde doğrudan demokrasinin uygulanmasına yönelik olarak düzenlenmiştir ve günümüzde de tek örneği teşkil etmektedir 20 yüzyıl İsviçre 1920 yılında Milletler Cemiyeti’ne ve 1963 yılında da Avrupa Konseyi’ne katıldı I Dünya Savaşı’nda tarafsızlığını ifade eden ülke askerî olarak savaşa katılmadı II Dünya Savaşı’nda da açıklık belirtilmiş, bir Alman müdahalesi planlansa da bu gerçekleşmemiştir Bu müdahalenin gerçekleşmemesinin nedenlerinden birisi olarak General Henri Guisan önderliğinde İsviçre Silahlı Kuvvetlerinin seferberliğe geçmesi gösterilir Bazı İsviçre vatandaşlarının Yahudi Soykırımı esnasında elde edilen paraların yıkanmasına tezgâhtar oldukları dolayısıyla da İsviçre’nin tarafsızlığına gölge düştüğü iddialarının 3 yanısıra İsviçre, Almanya ve Mihver Kuvvetlere karşı yürütülen casusluk faaliyetlerinin bir merkezi hâline gelerek yenilmelerine yardımcı olmuştur 1959 yılından itibaren kantonlarda kadınlara oy hakkı verilmeye başlandı 1971 yılında federal düzeyden sonra en son 1990 yılında Appenzell Innerrhoden kantonunda kadınlara oy hakkı verilmiştir 1979 yılında Bern kantonunun bir takım kısımları bağımsızlıklarını kazanarak yeni Jura kantonunu kurmuştur 18 Nisan 1999’da İsviçre halkı ve kantonlar ayrıntılarıyla gözden geçirilmiş ve tamir edilmiş bir federal anayasanın kabulü yönünde oy kullanılmıştır 21 asır İsviçre 2002 yılında Birleşmiş Milletler’e bütün aza oldu EFTA (Avrupa Bağımsızlık Ticaret Alanı)’nın kurucu üyesi olan ülke EEA (Avrupa Ekonomik Alanı)’nın bir parçası değildir Avrupa Birliği’ne üye olmak için Mayıs 1992 tarihinde tatbik üretilmiş olsa da, Aralık 1992’de EEA için yapılan referandum sonucunda (EEA konusunda referandum yapan tek ülke İsviçre’dir) halkın EEA’ya girişi kabul etmemesi üzerine bu konuda diğer bir girişimde bulunulmamıştır Bu tarihten sonradan AB konusunda farklı alanlara yönlendirilmiş referandumlar yapılmasına rağmen, bunlar ülke içindeki marjinal gruplar kadar başlatılmış ve hükümetin desteğini almamıştır yine de İsviçre yasaları AB yasalarıyla düzenli hâle varmak üzere ağır ağır düzenlenmektedir ve hükümet Avrupa Birliği ile bir dizi karşılıklı mukavele imzalamıştır Avusturya’nın 1995 yılında AB’ye girmesiyle birlikte İsviçre ve Lihtenştayn en ince ayrıntısına kadar AB ile komşu olmuştur 5 Haziran 2005’te İsviçreliler %55’lik çoğunlukla Schengen antlaşmasına katılmayı kabul etmişlerdir AB yorumcuları bu sonucu geleneksel olarak izolasyonist bir ülke olarak nitelendirilen İsviçre’nin bir iyiniyet gösterisi olarak değerlendirdiler