İslam ve Ehl-i Sünnet

İslam, insan içindir İnsanlığın onurunu korumak, şeref ve haysiyetine değer vermek, onu yüceltmek içindir İslam, insanın iki dünya saadeti için Cenabı Hak tarafından Sevgili Peygamberimiz ile gönderilen dindir

????? ????????????? ?????? ???????? ??????????????? (Habibim) Biz seni âlemlere (başka bir şey için değil) ancak rahmet için gönderdik (Enbiya107)

Yani senin gönderilişin, peygamberliğin, iki dünya için yaratılan insanların iyiliği, kurtuluşu ve mutluluğuna sahiptir İnsanlık için bir rahmettir

Yaratılmışların tamamına ÂLEM diyoruz Cennet cehennem, yeryüzü, gökyüzü, denizi, yıldızı hepsi âlemdir Efendimiz (SAV) yalnız insanlara değil bütün âlemlere rahmettir Yağmura da rahmet diyoruz Rahmet yağarken, gül ile diken, bülbül ile akrep arasında ayrım yapmadığı gibi, Rahmet Peygamberi de insanlar arasında ayrım yapmadan gece gündüz çalışmıştır Biz de rahmet ümmeti olmalıyız

Müslüman, pislikleri kurutan güneş gibi olmalı… Müslüman güzellikleri saçan gül gibi olmalı, su gibi; yanmış, çatlamış topraklara can katan, hayat katan Rahmet Ümmeti olmalıyız

İslam ideali, insan idealidir Dinimizde esas olan insandır İslam’ın gayesi düşünen insanı yüceltmektir

İnancımıza göre insan; akli, bedeni, ahlaki ve ruhani en mükemmel meleke ve yeteneklerle mücehhezdir Anasından tertemiz halde maddi ve manevi her çeşit yükselmeye müsait olarak doğar

?????? ????????? ??????????? ??? ???????? ????????? Biz insanı en güzel biçimde yarattık ( Tin 4)

Biz insan nevini, en mükemmel ve en güzel sıfatlarla nitelenmiş olarak, en güzel biçimde yarattık Yani şekli güzel, boyu güzel, düzgün, uzuvları birbirine uygun; bilgi, anlayış akıl erdirme, iyi ve kötüyü ayırma, konuşma ve edep sıfatları ile donatılmış olarak yarattık

Mücahit; ???????? ?????????: En güzel bir biçimde, eşsiz bir şekilde ????? ??????????? ???????? ?????????? : Sonra onu aşağıların aşağısına gönderdik Niçin? Kendisini bu şekilde yaratmamızın gereğini yerine getirmediği için, onun derecesini aşağıların aşağısına indirdik Çünkü O, en güzel yaratma biçimimize şükretmedi Kendisine verdiğimiz bu güzellikleri bize iteaatta, kullukta kullanmadı Dolayısıyla biz onu cehenneme indireceğiz

Âlisi; Ayetin akışında ilk akla gelen kâfirlerin kıyamet günündeki haline ve onun en güzel ve eşsiz bir biçimde yaratılmışken, en çirkin ve adi bir şekilde olacağına işarettir diyor

İnsan, bir alet, bir vasıta değil; fakat başlı başına bir gayedir Muhtaç olduğu tek şey çalışması, kendisine güveni, kişilik sahibi olmasıdır Kur’an’da;

????? ??????? ???????????? ?????? ??? ????? Hakikaten insan için kendi çalışmasından başkası yoktur (Necm 39)

Hz Allah (cc) yerde ve gökte olan her şeyi insana tabi kılmış, insanın emrine vermiş ve insanı bunların efendisi yapmıştır Kur’an insanın mutluluk reçetesini, onurunu, şerefini ilk inen ayetlerle ele alıyor

Oku! Yaratan Rabbin Adına,

O insanı sevgi ve alakadan yarattı

Oku! Rabbin elekremdir O, bilgiyi kalemle kaydetmeyi öğretti O, insana bilmediklerini öğretti

Tüm zamanların en büyük olayı İsa’nın yaratılmasıdır İnsanlık tarihinin en büyük olayı ise Kur’an’ın nüzulüdür İşte bu büyük olay bu ayette başladı

İlk inen bu ayette Allah’ın kaç ikramı sayılmaktadır “Oku! Zira Rabbin elekremdir “ayetine müteallık ikramlardan bazıları:

1 İnsana tenezzül edip onu muhatap alması

2 İnsanı okuyup öğrenme melekeleriyle donatmış olması

3 Okumanın Allah’ın Rububiyyetinin tecellisi olması

4 Okuması halinde bunun artarak devam edecek olması ikramdır

5 Allah’ın hiçbir çıkarı olmadığı halde okumayı emretmesi ikramdır

6 İnsanın arzusuna bırakması ikramdır

7 Bu emrin Oku şeklinde olması ikramdır

8 İnsanı bilgi yoluyla karanlıktan aydınlığa çıkarması ikramdır

9 Sana okuma emrini veren Rabbinin elekrem olması ikramdır

Allah insandan neyi okumasını istemektedir? Oku emrini veren kim ALLAH, muhatap da İNSANDIR

Okunacak olan ne? Burada okuma hiçbir şeyle sınırlanmıyor

Yaratanı oku, yaratılanı oku, kâinatı oku, tabiatı oku, eşyayı oku, okunabilecek her şeyi oku

Sizin en ekrem olanınız en çok takva sahibi olanınızdır İnsan takva ile takva sayesinde “EKREM oluyor, şeref kazanıyor Her biri emsalsiz bir ikram olan vicdan, akıl, irade ve muhakeme gibi değerler içerisinde insanı insan yapan AKILDIR Vahyin muhatabı insana mahsustur

Bir Menkıbe anlatılır

Allah (cc) Âdem’in tövbesini onu yeryüzüne halife tayin ederek ödüllendirdiği zaman, ona üç şey sunmuştur Akıl, din, ahlak Âdem bu üçü içerisinden aklı almış, çünkü akıl olmasaydı din olmazdı Akıl sayesinde hem din hem de ahlak sahibi olmuş Vicdan, akıl, irade “ikram ettik fiilinden gelen insan için en büyük ikramdır

???????? ?????????? ????? ????? ??????????????? ??? ???????? ??????????? ?????????????? ????? ????????????? ???????????????? ????? ??????? ???????? ????????? ?????????? Biz hakikaten insanoğlunu şan ve şeref sahibi kıldık Yani ilim, akıl, konuşma ve kâinattaki her şeyi emirlerine vermek suretiyle Âdem’in soyunu bütün mahlûkattan üstün kıldık Onları (çeşitli nakil vasıtalarıyla) karada ve denizde taşıdık, kendilerine güzel güzel rızıklar verdik Yine onları yarattıklarımızın birçoğundan cidden üstün kıldık( İsra 70)

Bu ayette Allah (cc) insanoğluna lütuf ve ikramın bir özetini vermekte ve onun bu âlemdeki özel yerine işaret etmektedir

İnsan başına taş yağdırılması, kasırga gönderilmesi, yerin dibine geçirilmesi için yaratılmamıştır Çünkü O, yaratanın kudretinden şerefli ve değerli bir varlık olarak dünyaya gelmiştir Bütün kötülükler onun yaptıklarının neticesidir, yaratılıştan mükemmel olan insanın bozulması sonradandır Biz onun beynine yanlış bilgiler, gönlüne yanlış duygular, inançlar ve niyetler enjekte ederek onu, onursuz değersiz ve yaratanına isyan eder hale getiriyoruz

??????????????? ??? ???????? ??????????? ?????????????? Onları, karada ve denizde taşıdık Temiz besinlerle onları rızıklandırdık

a) Bilgi ve Teknoloji:

İnsan yaratılıştan şereflidir Bu şerefi hayatında devam ettirebilmesi için Yüce Allah (cc) ona karada ve denizde hareket edebilecek kabiliyetleri vermiştir İnsana düşen kara ve denizde hareket edebilecek teknolojiyi üretecek bilgiyi elde etmektir

Dünyayı küçültecek kadar süratli taşıtların teknolojisini bulmak ve onu projelendirecek nitelikte fen bilgisi üretmek insanı hayvandan farklılaştıran bir niteliktir Denizde gemileri yüzdürecek kadar bilgi ve teknoloji sahibi olması, insanın doğuştan gelen şerefini ileriye götürmek ve hayata geçirmektir

Ayette geçen ??????????? Onları taşıdık ifadesi hareketi ifade ettiği gibi, yürüyerek yapılan hareketi, bilgi ile üretilen teknolojik vasıtalarla yapılan hareketi ifade etmektedir

Bilgi insanın beyninde ve gönlünde bir hareket meydana getirir Bilgi beyinde doğarken bir hareketle doğar Hareketle doğan bu bilgi, hareketin kaynağı olur İşte beyni düşünerek hareket ettiren, orada bilgiyi üreten, bilgiyi teknolojiye çeviren, teknolojiyi insanlığın faydasına, iyiliğine kullanan ve böylece iyi iş üreten insan, şerefini hayata geçirerek onu elde etmektedir

b) Helal Rızık:

Helalinden kazanmak insanı yüceltir Aksi yollar düşünün Hırsızlık, gasp, fuhuş, içki, uyuşturucu gibi yollarla elde edilen kazançlar insan onuru şerefi ile yakından alakalıdır

İnsanın şerefini alıp götüren nedenlerden biri ve en önemlisi haram lokmadır Haram lokma, ferdin, ailenin veya toplumun asalet ve erdemini, şerefini çürütmekte ve yok etmektedir

Helal rızık insana asalet ve erdem kazandırmaktadır

Bilgi ve onu hayata geçirmekle helal lokma toplumlara veya tüm insanlığa şeref getirmelidir Beyinde doğru bilgi (inanç, ibadet, ahlak) midede helal gıda olunca insan Allah katında şeref kazanmakta ve yaratılışından getirdiği şerefi hayata geçirmektedir Ardından da helal beslenme insan ruhunu yücelere erdirmektedir

Yine ???????????????? ????? ??????? ???????? ????????? ?????????? Onları yarattıklarımızın çoğundan üstün kıldık Ayetin birinci bölümünde ?????????? yani, şerefli kılma gündeme getirildiği halde son bölümde ?????????? üstün kılma anlamına gelen ?????????? kelimesi kullanılmıştır “Şerefli kılma ile üstün kılma arasında bir fark olması gerekiyor İşte bu farkı şöyle açıklamaktadır Yüce Allah insana akıl, konuşma, kabiliyet, yazı yazma, güzel bir şekil ve ayakta yürüme özelliklerini vermiş, onu şerefli kılmıştır Diğer taraftan da, akıl ve anlayış ile doğru inanç, ahlaki güzellikleri elde etmesini teklif etmiştir Bu da onun üstünlüğünü ifade etmektedir (Fazi XIV, 549)

Genel manada bakınca şerefli olmak da üstün olmak da sonradan kazanılanlarla elde edilmektedir


1 ???? ??????? ????????????? ??? ??????????? Rahimde size istediği şekli veren O’dur
(Ali İmran 36)
2 ????????????? ?????????? ?????????? Sizi şekillendirdi ve şeklinizi de güzel yaptı
( Tegabun 643)
3 ?????? ????????? ??????????? ??? ???????? ????????? Biz insanı en güzel bir biçimde yarattık
(Tin 954)
Bu ayetlerde geçen şekillendirme hem biyolojik yapı denen bedeni, hem de içyapı denen psikolojik yapıyı ifade etmektedir
Allah Teâlâ’nın şan ve şeref sahibi kıldığı insana saygı, insanlara hizmet temel irade olmalıdır Çünkü insanı yeryüzünde HALİFE kılmıştır
?????? ????? ??????? ??????????????? ?????? ??????? ??? ???????? ?????????
Bakara süresinin ilk ayetlerinde değişik inanç grupları hakkında açıklamalar yaptıktan sonra bu inanç gruplarını oluşturan insanların yaratıcılarının Allah olduğuna ve ona kulluk etmemelerine dikkat çektikten sonra onların tamamını ilgilendiren insanın yaratılış kıssasına dikkat çekmektedir ve şöyle buyurmaktadır “Rabbin meleklere yeryüzünde bir halife yaratacağım dediği zaman dediler ki: Orada bozgunculuk yapacak, kan dökecek birini mi yaratıyorsun; oysa biz seni överek yüceltip takdir ediyoruz, Rabbim Ben sizin bilmediklerinizi bilirim dedi
Halife: Kelime olarak bir kimsenin yerine geçen anlamındadır
Halife ardında başkasını bırakan anlamına da gelir Aynı kökten gelen ??????? arka, ardında gelen nesiller gibi anlama da gelir ???????? kelimesiyle arkadan gelen kötü nesiller kastedilirken ????????? kelimesinde, olumluluk anlamı hatta yöneticilik gibi üstün bir makamı devralma anlamı da vardır
Bu sebeple devlet başkanlığını yürütene halife denmiştir
?????? ??????? ?????????? Sizi yeryüzünün halifeleri kılan, size verdiği (nimetler) hususunda sizi denemek için kiminizi kiminizden derecelerle üstün kılan O’dur ( En’am 6165)

İnsanı Halife diye isimlendirilmesine meleklerle cinlerin insandan önce yaratılmış olduğuna bakarak müfessirlerin birçoğu insanın cinlerin halifesi olduğunu söylemektedir Bununla ilgili olarak İbni Abbas’tan şöyle bir rivayet vardır

İnsanoğlundan önce yeryüzünde cinler bulunuyordu Fesat çıkardılar ve kan döktüler Bunun üzerine Allah (cc) üzerlerine meleklerden bir topluluk gönderdi onlarla savaşarak onları öldürdüler, cinlerden geri kalan az bir topluluğu da adalara ve dağ başlarına sürdüler Yüce Allah Âdem ve zürriyetini yeryüzünün hâkimleri kıldı

Allah’ın emirlerini yeryüzünde hâkim kılacağından Hz Âdem’e halife dendiğini söyleyenler olmuştur Bu görüş bilahare yaygınlık kazanmış ve “Allah’ın halifesidir Denmiştir Bu görüş hem kelimenin sözlük anlamı hem de İslam inancına aykırıdır Çünkü Halife kelimesi yerine geçen insanın yokluğunda kullanılır Oysa Allah’ın yok olması ve insanın onun yerini alması diye bir durumu söz konusu olmaz Bu yüzden Allah yerine yahut Allah adına onun emirlerini uygulaması diye bir durum düşünülemez Allah ile kul arasında bir benzerlik yok ki, insan Allah adına yahut onun yerine hükmetsin

Allah’ın emirleri uygulanır, bu Allah adına değil, bunu kendi adına yani kul olarak yaparlar Allah adına yahut onun yerine hükmetmek teokrasiyi gündeme getirir ki İslami yönetimin teokrasi ile bir ilgisi yoktur Aksi halde İslam adına hükmedenlerin işledikleri ve işleyebilecekleri bütün hatalar, aynı zamanda Allah’a da izafe edilmiş olur

Yüce Rabbimiz meleklere bir halife yaratacağını haber verdiğinde meleklerin yeryüzünde fesat çıkaran ve kan döken birini mi yaratıyorsun demeleri de insanın Allah’ın halifesi olmadığını gösterir Çünkü insanın hükümranlığı devraldığı fesat çıkaran ve kan döken bir varlık olmalı ki, melekler bunu söylüyorlar

Yüce Allah meleklerin, insanların bozgunculuk yapacakları ve kan dökecekleri sözünü reddetmemektedir O halde insan yeryüzünde bunu yapacaktır İlk kan dökme hadisesi Hz Âdem’in iki oğlu arasında gerçekleştirmiş olup o günden bu yana yine insanlar kan dökmeye devam etmektedir

Günümüzde silah sanayisinin gelişmesiyle kan dökücülük korkunç boyutlara ulaşmıştır İstatistiklere göre 1 Dünya Savaşında 42 milyon, 2 Dünya Savaşından günümüze kadar yapılan savaşlarda ölen insanları siz tahmin edin

Kur’anı Kerimden insanın yaratılışının iki amaca yönelik olduğunu anlıyoruz Bunlardan biri,

a) Yeryüzü hilafetidir; yeryüzünü imar etme ve ona hâkim olmaktır

b) Allah’a kulluktur, zarifetiyle insanları ve cinleri ancak bana kulluk etsinler diye yarattım

İslam nazarında her insan Allah’ın kuludur ve hepsi aynı haklara sahiptir Bunlar yalnız insan olması bakımından doğuştan sahip olduğu haklarıdır Hayat hakkı, hürriyet, mülk edinme, tasarruf, eşitlik… Bunlar insanın en tabi haklarıdır

Bütün insanlar bir ailenin azalarıdır Asalet ise, ahlaki faziletle hak ve vazifeye bağlılıktır Hangi ırka, sınıfa, mesleğe bağlı olursa olsun her insan eşit haklara sahiptir Hiçbir fert mensup olduğu sınıf, meslek, ırk veya cinsiyet dolayısıyla tabi haklarının hiç birinden men edilemez Hak ve söz kuvvetlinin değil, hak sahibinindir Kuvvetlilerin gücüne dayanarak zayıfları eme ve yok etme hakkı yoktur İslam hukukuna bir insani boyut kazandırmıştır

İslamda, yaşamanın esaslı prensibi İslam Kardeşliğidir Çünkü insanların hepsi aynı anadan, aynı babadan gelirler Birbirine eza, cefa ve birbirinin haklarına tecavüz edemezler Bütün insanlar Âdem ile Havva’dan gelen insanlık ailesinin üyesidir

???????? ???????? ?????? ???????????? ???? ?????? ???????? ??????????????? ???????? ??????????? ????????????? ????? ???????????? ????? ??????? ??????????? ????? ??????? ??????? ??????? Ey insanlar! Şüphe yok ki, biz sizi bir erkek ve bir dişiden yarattık ve birbirinizi tanımanız için sizi boylara ve kabilelere ayırdık Allah katında en değerli olanınız, O’na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır Şüphesiz Allah hakkıyla bilendir, hakkıyla haberdar olandır ( Hucurat 13)

Bu birliği hiçbir şey yok edemez Hayatta birbirlerine davranışları ne olursa olsun bu asırdaki birliği insanlar yok edip silemez Kabilelere ve milletlere ayrılışı darılıp darılıp dağılmak, sövüşmek ve dövüşmek için değildir Tanışıp, yardımlaşarak sevişmek, birbirlerinin kişiliklerine saygı göstermek, güzel ahlakı yayarak daha güzel toplumlar meydana getirmek içindir Allah’ın halifesi olmanın mahiyetinde iyilik ve sevgi vardır

Ebu Musa elEşari (ra) Rasulullah (SAV) Efendimizden şöyle buyurdu:

Allah Teâlâ Âdem’i, yeryüzünün her tarafından aldığı bir topraktan yaratmıştır Bu sebeple Âdemoğulları alınan topraklar neticesinde, bir kısmı kırmızı, bir kısmı beyaz ve siyah bir kısmı da ikisi arasında bir renkte; bir kısmı yumuşak, bir kısmı sert, bir kısmı kötü, bir kısmı da temiz ve hoş olarak dünyaya gelmiştir ( Ebu Davut Cilt1 Sahife 525 Bk12, Kader)

Asıl bir, kök bir, ana bir, baba bir üstünlük Allah’ı bilmek, tanımak emirlerine sarılmaktır, takvadadır

Peygamberimizin veda haccı hutbesi, insan değerini, evrensel insan kardeşliğini, ırk, renk ve sınıf gibi mülahazalara dayanmadan, bütün ayrımları kaldırıcı bir kardeşliği savunan prensipleri ihtiva etmektedir Burada canların, malların mukaddes olduğu ilan edilmiştir Efendimiz insanlara hitaben “Hepiniz Âdem’in çocuklarısınız, Âdem ise topraktan vücut bulmuştur

Kur’an iman etmiş olanlara hitap ettiği gibi iman etmeyenlere de hitap eder Çünkü insanlığa gönderilmiş, insanın onurunu, şerefini koruma, insanı yüceltmeyi hedef alır Henüz iman etmemiş olanların tamamı iman etmeye adaydır Kur’an insan içindir ve öncelikle insana hitap eder Kur’an’da Cenabı hak 23 kere “Ey İnsanlar! diye hitap etmiş ve onu muhatap alıp ona değer vermiştir Kur’an’ın muhatabı olanlar da onun çağrısını tüm insanlığa ulaştırmakla görevli olduğunun bilinci içersinde olmalıdır

Sonuç olarak diyebiliriz ki, insan mümin olsun olmasın Allah’ın kulu ve güzel emanetidir Bu bakımdan şahsiyet sahib ve hürmete layıktır İnsanlar arasında insan olma bakımından herhangi bir fark ve üstünlük görmemek lazımdır Çünkü asıl bir, kök bir, ana bir, baba bir Hepimiz Âdem’in çocuklarıyız Bu bakımdan hepimiz insanlıkta kardeşiz

Kaynak: diyanetakdeniz müftülüğü