İshaller

İshaller İshaller Bütün dünyadaki vefat nedenlerine bakıldığında ishaller ikinci sırada yer almaktadır Gelişmemiş ülkelerde ise en sık vefat nedenleri arasındadır Asya, Afrika ve Latin Amerika’da her sene 4,600,0006,000,000 çocuğun ölümüne yol açmaktadır İshal en ağır biçimde çocuk ve yaşlıları etkilemekte Ülkemizdeki 15 yaş arasındaki çocuk ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır Kişide ishalin ortaya çıkmasına niçin olan değişik etmenler bulunmaktadır En önemlisi çevreye ait olan etmenlerdir Fakirlik, kalabalık ve sağlığa zararlı evlerde yaşama, kanalizasyon sorununun çözülememiş olması, pak su eldesindeki güçlükler, yiyecek yetersizliği ve gıdaların sağlığa zararlı olması vb olumsuzluklar ishalin nedenlerinden sayılabilir Kişinin yaşına alt olarak ishale niçin olan parazit yada bakterinin etkinliği değişir Bazı etmenler çocuklarda bazıları da yetişkinlerde etkili olmaktadır Kişisel hijyenin tatmin edici olmaması da ishal oluşumunu etkiler Bağırsak enfeksiyonu olup olamayacağı başta alınan etkenlerin sayısı belirler Etkenlerin adeta tamamı ağız yolu ile alınır Bulaşmada başlıca dışkı ağız yolu iledir Suların temiz olması ve dağılım sisteminin tatmin edici olması yayılımı büyük oranda azaltır İshale niçin olan etkenler genelde midenin asitli ortamında yok olurlar ve bağırsaklara ulaşamadıkları için ishale neden olamazlar Ancak mide asit ortamını azaltan antiasitlerin kullanımı bu etmenlere duyarlılığı arttırır Bağırsak hareketliliğinin adi olması da ishal oluşumunu etkileyen bir faktördür Normal hareketlilik bağırsakta bakterilerin birikmesini engelleyerek ishal oluşumunu engeller Bağırsaklarda bayağı şartlarda bakteriler bulunmakta ve bu bakteriler insan vücudunda herhangi bir hastalığa niçin olmamaktadır bu bakteriler bağırsak florası diye adlandırılır Oysa antibiyotik kullanımı sonucu bağırsak florasında azalma olursa diğer patojen yani ishal yapıcı bakterilerin çoğalmasına niçin olur ve bu vesile ile hastalık ortaya çıkar Bağırsağın kendine ait savunma sistemleri mevcuttur Bir Takım hastalılarda bu savunma sistemleri ortadan kalktığından ishal oluşumu gerekli olur Bulaşma yolları Deri yolu ile bulaşan parazitleri bir tarafa bırakacak olursak, birçok enfeksiyoz ishaller etkenlerin ağız aracılığıyla alınması sonucu edinilir Dışkıağız aracılığıyla bulaşma su, yiyecek veya kişiden kişiye dokunma yoluyla olmaktadır Yayılma şekli her etmende farklılıklar göstermektedir Etkenler Akut ishale yol açan bir fazla enfeksiyöz ve enfeksiyöz olmayan etmenler vardır bununla beraber akut ishal olgularının çoğundan enfeksiyöz etkenler sorumludurlar Bakteriler, virüsler, mantar ve parazitler ishale niçin olabilmektedir Klinik İshali tanımı halen anlaşmazlığa neden olan bir konudur İshal klinik olarak 24 saat içinde adi şeklini kaybetmiş, 3 veya daha fazla sayıda dışkılama olarak tanımlanabilir Bu tanımlamanın dışında dışkı miktarı ?200 grgün ve dışkı suyunun ?%80 ölçümlerine kadar daha tarafsız tanımlamalarda laf konusudur Ama pratik olarak bu ölçümlere çık nadir başvurulmaktadır İki haftayı aşmayan ishaller akut, aşanlar ise kronik ishal olarak tanımlanabilir Akut ishallerin nedeni genel olarak enfeksiyöz ajanlardır İshalle ishalle ilgili bunun dışında tanımlamalar da yapılmaktadır Gastroenterit; bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı gibi yakınmalarla seyreden mide ve ince bağırsağın birlikte tutulduğu klinik tablodur Enterekolit; genelde bulantı ve kusmanın tesir etmediği, alev, karın ağrısı ve ishal gibi yakınmalarla seyreden ince ve kalın bağırsakların birlikte tutulduğu klinik tablodur Dizanteri sendromu; kramp şeklinde karın ağrısı, kanlımukuslutenezimli sık ve az miktarda dışkalamayla seyreden klinik tablodur İnce bağırsak tipi ishal; bol ve sulu dışkılamadır Kalın bağırsak tipi ishal; eksik miktarda çoğu kez dışkılamadır Tenezim; çoğu kez ağrılı dışkılama ve eksik dışkılama hissidir Besinlerde yer alan bakteri toksinlerinin alınmasıyla oluşan gastroenteritlerde kuluçka süresi kısa (16 saat, 624 saat), dışkı ile bulaşık suların içilmesi veya bu sular ile yıkanmış gıdaların iyi pişirilmeden yenilmesi ile dışkıağız yoluyla bulaşan gastroenteritlerin etkenlerinde kuluçka süresi sıradan 3 gündür Dışkı sayısının çok sayıda (?10gün) olması akla kalın bağırsak tutulumunu getirmelidir Sekretuvar ishallerde dışkı sulu, pozitif miktarda, soluk ya da beyaz renklidir Dizanterik olanlarda ise dışkının miktarı azdır ve kan, müküs, ve püy içermektedir İshale eşlik eden karın ağrısının özellikleri klinik olarak kayda değer ipuçları verebilir Karın ağrısı tutulumu mideden altında inildikçe ve bağırsak yayılımı varlığında artmaktadır Bir Takım ishal tiplerinde bu sızı göbek çevresinde veya sağ alt tarafta ve kesik kesik olarak gelip kramp tarzında olurken, bir takım tiplerde yeniden karın alt tarafında devamlı tenezimle birlikte olabilir Bol sulu ishallerde ateş sık görülmezken bakterilerin oluşturduğu çoğu ishallerde alev görülebilir Çare İshallerde en önemli konu ve kısa zamanda tedbir alınması gereken konu su kaybıdır İshalle birlikte ceset su kaybına uğramaktadır Özellikle bu durum çocuklarda fazla tehlikeli duruma varabilmektedir Tedavide de ilk yapılması gereken kişideki su kaybını değerlendirerek, su kaybının yerine konmasıdır Özellikle geçmişten kalan bir inançla ishalli kişiler su alınımı azaltarak ishalin azalacağı kanısıdır Bu yanlış davranışın önlenmesi ve aksine kişiye bol akışkan verilmesinin sağlanması lazım Bu kaybedilen istikrarsız ile birlikte beden çeşitli mineraller de kaybetmekte bunların yerine konulması içinde tedavi oluşturulmalırdır Bu amaçla ORS (Oral Rehidratasyon Sıvıları) kullanılabilir ORS evde de kolaylıkla hazırlanabilir Evde 1 litre suya, 1 dere kaşığı tuzlu, 8 çay kaşığı şeker, bir fincan portakal suyu veya 2 muz ek edilebilir Eğer su kaybı önemli boyutlarda ise hastane şartlarında damar içi değişken verilmesi uygulanabilir Hastalar süt ürünleri, içki, kafein ve karbonatlı içeceklerden uzak durmalıdır Antibiyotik kullanımı hastaların %10’unda işe yarabilir Fakat bir takım ishal vakalarında antibiyotik kullanımı gerekmemektedir Ama en iyi çare şeklinin belirlenmesi için doktora müracaat etmek gerekmektedir id