İnsanlık Dev Şehirler İnşa Edip Yer Altında Yaşayabilir mi?

Yeraltı kentleri denince aklınıza ülkemizde de örnekleri bulunan antik yeraltı şehirleri gelmiş olabilir. Bu kentler ekseriyetle düşman taarruzlarından kaçmak ya da doğal afetlerden korunmak için inşa edilen ömür alanlarıydı. Kimi örneklerde ise bu kentler 'kutsal' bölgelerdi.

Fakat hiçbiri kalıcı olamadı ve beşerler yerin altında değil yer üstünde yaşamaya, büyük kentlerini yerin üstüne kurmaya devam ettiler. Pekala insanı yerin altında yaşamaktan geri tutan neydi? Şayet gerekirse yer üstünü büsbütün terk edip yer altında da devasa kentler kurarak hayatımızı gökyüzünü görmeden devam ettirebilir miyiz?

Şimdi insan çeşidinin yer altında yaşamak zorunda olduğu bir senaryo hayal edin.


Diyelim ki o denli bir şey oldu ki gezegene büyük bir tehlikenin yaklaştığını fark ettik, 50 yıl sonra yerin üstü kıyamet yerine dönecek ve tek kaçışımız yerin altına taşınmak... Aslında bu senaryonun bir kısmı gerçek zira muhtemelen 50 yıl sonra yerin üstünde yaşamak dehşetli olacak fakat olsun, biz o kısma da 'diyelim ki' diyelim...

Hadi bir de bu senaryoyu ülkeleri, hudutları ve ekonomik eşitsizlikleri göz arkası ederek değerlendirelim. Çünkü aksi takdirde düşük nüfuslu ve güçlü gelişmiş ülkeler bu sorunu kendileri için görece daha kolay formda çözüp dünyanın geri kalanını pek olağan mevte terk edebilir... 

Yer altında nefes almak da karın doyurmak da çok para demek…


İlk münasebetlerimizi en 'olmazsa olmaz' gereksinimlerimizin yer üstünde karşılanmasına bağlayabiliriz. Bir kez beşerler olarak nefes almamız gerekiyor ve zahmetli ve masraflı gelişmiş havalandırma sistemleri olmadan yer altında bu mümkün olmazdı. Nefes alabilmek için bile üstün teknolojilerle özel havalandırma sistemleri kurup bunlara dudak uçuklatan paralar harcamak gerekirdi… Ayrıca inmemiz gereken derinlik de hesaplanıp basınç ve ısı üzere sıkıntılar da hesaba katılarak önemli çalışmalar yapılması gerekirdi...

Ayrıca tekrar beşerler olarak besinlerimizi yer üstündeki kaynaklardan elde ediyoruz. Yani yer altında yaşamak demek besinler için de ekstra masraflı bir süreç manasına geliyor. Tahminen yer altında da tarım yapmanın bir yolunu kesinlikle bulurduk, fakat tekrar, yeni bir masraf kalemi demek olurdu. Ya da hayvancılık faaliyetlerini düşünün… Yani beslenmek yer altında hiç de kolay değil…

Bundan yüzlerce yıl evvel saldırgan düşmanlarından kaçmak için inşa ettikleri yeraltı kentlerinde yaşayan beşerler muhtemelen akşam yemekleri hakkında daha az seçici davranıyor, 'konfor' konusunda bizlerden farklı bir yerde duruyorlardı. Tahminen de onları daha az zorlayan şey zorunlulukların yanında bizim üzere olmayışlarıydı. Alışılmış bir de bu senaryoda, onlar dışarı tekrar çıkabileceklerini biliyorlardı...

Güneş ışığını ve doğal ortamımızı geride bırakmak da çok kolay değil…


Üstelik burada bahsettiğimiz sırf romantik bir 'güneş ışığının cildimizi ısıtmasından, yemyeşil ağaçların ortasında yürümekten vazgeçemeyiz' senaryosu değil. Güneş ışığı, pak hava ve 'manzara' insanların sıhhati için çok şey tabir ediyor. 

Yetersiz güneş ışığı, uzun mühlet kapalı alanlarda kalmak üzere durumlar, insan sıhhati üzerinde önemli olumsuz tesirler bırakıyor. Uyku bozukluklarından hormon dengelerinde bozulmalara kadar ruhsal ve fizikî pek çok hastalığa neden oluyor. 

Yani şayet yer altında sağlıklı bir biçimde yaşamak istiyorsak ışık, pak hava, doğal ortam üzere problemlere kalıcı tahliller bulmamız gerekiyor.

Psikolojimiz sadece güneş ve pak hava eksikliğinden etkilenmeyecek…


Yerin altında olma niyetinin birden fazla insan için söz ettiği birinci şey 'ölüm'. Yer altı zihnimizde karanlık, tekinsiz, tehlikeli bir yer. Ya birden üzerimizdeki yüzlerce metre kalınlıktaki toprağın ve duvarın altında kalırsak? Ya yeraltı kentini sel basarsa? Nasıl kurtulabiliriz ki?

Bu soruların her birinin mühendislik olağanüstüsü yapıların gücünden alınacak net karşılıkları olabilir. Fakat son derece ilkel içgüdülere dayanan ve bilinçaltımızı çoktan ele geçirmiş bu dehşetleri büsbütün ortadan kaldırmak ne kadar mümkün olabilir? Ya da milyonlarca klostrofobisi olan insanı yerin altında nasıl huzurlu tutabiliriz ki? 

Yerin altında kent inşa etmek mümkün olabilir fakat süreç çok zorlu


Biraz da teknik zorluklara göz atalım. ''Bunu yüzlerce yıl evvel çok daha ilkel bir bakış açısıyla bile başarmışız, artık mi yapamayacağız?'' diyebilirsiniz.

Fakat bu çeşitten devasa bir proje, başa çıkılması gereken çok fazla zorluk ve çözülmesi gereken çok fazla soru demek. Yalnızca su ve kanalizasyon üzere tesisatları düşünün. Tam aksi istikamette ilerleyen bir işleyiş inşa edilmesi gerekecek.

Ayrıca kilometrelerce hafriyat yapmak, kayaları oymak, binalar inşa edecek gereçleri ve iş makinelerini yerin altında kullanabilmek gibi akıl almaz görünen zorlukları da saymak gerek…

Tabii bir de su konusu var. Gezegenin yer altı su kaynakları büyük bir süratle tükenirken yerin altındaki bir kente pak su sağlamak kulağa çözülmesi oldukça güç bir sorun üzere geliyor. Tüm bunları düşününce, Matrix'in Zion'u üzere bir kent kurmak ve hayatımıza orada devam etmek çok da mümkün değilmiş üzere geliyor. Neyse ki makinelerin ele geçirdiği korkutucu bir distopyanın içinde değiliz. en azından şimdilik... Şaka!

Dünya üzerinde günümüzde de farklı münasebetlerle yer altında yaşanılan yerler var


Her ne kadar yazının girişinde söylediğimiz üzere insanlık tamamen yer üstünü terk edip yer altına yerleşecek olmasa da, yer altında yaşama konsepti günümüz dünyasında uygulamaları da olan bir gerçek.

Özellikle her geçen gün kalabalıklaşan büyük şehirlerde yer üstünde daha fazla yer kalmaması sebebiyle yer altına yöneldiği biliniyor. Bu bahisteki en büyük örneklerden biri Pekin.

Yüksek nüfus ve 'normal' bir meskende yaşamanın artan maliyetiyle Pekin'de beşerler yıllar evvel nükleer savaş riski için inşa edilmiş sığınakları meskenleri haline getirmiş. Bu bölgelerdeki camsız, çıplak betondan 'evlerde' yaşamak geçmiş yıllarda tartışma konusu olarak yasaklanmış lakin pek çok insanın ekonomik münasebetlerle sığınaklarda kaldığı söyleniyor. 


Bir öteki örnek ise Avustralya'da bulunan Coober Pedy. Burada durum biraz daha farklı. Beşerler 'yarı yeraltı' diyebileceğimiz, toprağın birkaç metre altına gelecek halde inşa edilmiş meskenlerde yaşıyorlar. Sebebi ise sıcaklık. Bölge o kadar sıcak ki beşerler tahlili yerin altında yaşamakta bulmuşlar. Ancak bölge zati bir maden bölgesi olduğu için yerin altında yaşamaya geçiş yapmak bu bölgede çok da masraflı olmamış. Natürel bir de bu kasabaya tam olarak bir 'yeraltı kasabası' demek mümkün değil.

Bu çeşitten mecburi yer altı göçlerinin yanında, mimarlar, mühendisler ve kent planlamacıları insanların büyük kentlerde yaşama ısrarı devam ederse dünyanın pek çok büyük kentinde yer altının daha fazla kullanılmasının gerekeceğini düşünüyor. Sebebi ise kolay; yer üstünde yer kalmayacak.


Örneğin Singapur'da kentin kalabalıklığı ve alan kıtlığı o kadar yüksek düzeyde ki bu meseleye tahlil olarak yer altına yönelen projeler çoktan başlamış bile. Bu bahisteki birinci araştırmalar 2001 yılında yayınlanmış ve Underground Science City isimli bu küçük yeraltı kentinin çalışmaları uzun yıllardır devam ediyor. 

Bu cinsten projelerin aldığı vakit ve gerektirdiği devasa bütçe bile, bunu 'tüm insanlığın yer üstünü terk edip yer altında yaşamaya başlamasının' ne kadar sıkıntı olduğunu gösteriyor. 

Gelecek yıllarda yerin metrelerce altına inşa edilmiş aksi gökdelenlerde yaşayabilir, tahminen bir asansörle yerin altına inip alışverişimizi bir yer altı avm'sinde yapabiliriz. Fakat tüm hayatımızı yerin altında geçirebilmemiz pek de mümkün görünmüyor...