İncir (Ficus carica) incir aşısı hangi ayda ne zaman yapılır

İncir (Ficus carica) incir aşısı hangi ayda ne zaman yapılır incir aşısı nasıl yapılır incir aşısı ne vakit yapılır ağacı nasıl aşılanır aşi ne süre Bitkibilimsel Özellikleri ve Ekolojik İstekleri İncir Urticales takımının Moracae familyasının Ficus cinsinden olan Ficus carica türüdür Bir fazla yabani ve kültür alt türleri vardır İncir kültürü Anadolu’da insanlık tarihi dek eski dönemlere dayanan kültür meyveleri içinde en eski gelişme tarihine sahip meyvelerden biridir İncirin anavatanı Türkiye olup, buradan Suriye Filistin ve daha sonrada Ortadoğu üzerinden Çin ve Hindistan’a yayılmıştır İncirin özel döllenme ve kendine özgü kurutma şartları isteyen bir meyve olması yetiştiği bölgeleri sınırlı kılmaktadır İncir her ne kadar subtropik bir meyve olsa da geniş ekolojik armoni kabiliyeti nedeniyle yurdumuzun tüm sahil kuşağında ticari olarak yetiştirilmekte olup, kuru ve taze incir imal amacı ile Büyük ve Küçük Menderes havzalarında yoğun olarak üretimi yapılmaktadır Kışları ılık, yazları sıcak ve kuru yerler ister Takvim ortalama sıcaklığın 1820 0C olduğu yerlerde yetişir Meyve doğuşundan hasat ardına kadar olan MayısEkim aylarında, daha yüksek sıradan sıcaklıklar ve özellikle meyve olgunluğu ve kurutma döneminde (AğustosEylül) ayları 30 0C değin çıkan ortalama sıcaklıklar istenir İncir, Ficus carica L, kışın yaprağını döken bir bitkidir Çok eksik miktarda kış soğuklamasına gereksinim duyar Çok kısa sürekli –9 0C üstündeki sıcaklıklar zararlı olabilir EkimKasım aylarında 3, 4 0C kadar düşen erken donlardan genç ağaçlar hasar görebilir Ve kışın 6, 8 0C genç ağaçlar ölebilir Mart sonu ve Nisanda –1 0C ve daha düşük ilkbahar donları yeni sürgün büyümesini zarara uğratır ve ürün azalmasına neden olur Kış sonlarında hava sıcaklığında 4, 7 0C değin olan düşmeler erkek incirlerde boğa ürünü; dolayısıyla ilek arısının zarar görmesine niçin olur Optimal yıllık yağış isteği 625 mmdir Yağış miktarının 550 mmnin altına düşmesi durumunda sulanması gerekir Yağışların kurutmacılık yönünden KasımHaziran aylarında olması, kuruma mevsimi olan TemmuzEylül aylarının ise yağışsız ve bulutsuz olması istenir Hava bağıl neminin kurutma mevsiminde %4045 arasında olması %50’yi geçmemesi gerekir Çok fazla nemli topraklar hariç hemencecik her toprakta, kayalıklar üzerinde, taşların yarıklarında, hatta epifit olarak başka ur üstünde yetişir Kuru incir kalitesi söz konusu olduğunda iklim istekleri gibi toprak istekleri açısından da seçici olur Derin, kumlukilli, tatmin edici organik materyal ve kirece sahip topraklar ister En iyi gelişmeyi 120 cm ve daha derin topraklarda gösterir İncir ağaçları kireççe varlıklı topraklarda iyi gelişir Toprak reaksiyonu yönünden PH’ı 678 olan nötr ve nötre yakın topraklar uygundur Toprak tuzluluğuna eksik dirençli bir bitkidir Uygun iklim şartları içersinde tek gövdeli don tehlikesin olduğu yerlerde ise ocak biçiminde yetiştiriciliği yapılır Ağaçlar ortalama, çeşitlere de kopamamak şartıyla, 810 metre boy yapar Dalları gevrek yapıda olup çoğunlukla kül rengidir İncirin dal sistemini teşkil eden sürgünler emzik denen bir yıllık dalların tepecik gözlerinden meydana gelir Bir çok incir çeşidinde dallar her zaman uçdan sürer İncirde birbirinden öbür karakterde odun ve meyve dalları teşekkül etmez Çiçek gözleri de odun gözleri de benzer sürgün üzerinde yaprak koltuklarında meydana kazanç Yapraklar çoğunlukla parçalı, tüylü müşterek özelliğinde değişik formlarda karşımıza çıkar Meyve şişmiş, etli çukur, iç yüzeyi iyice çiçeklerle kaplı bir kılıf şeklindedir İncir meyvesi sahiden incir çiçek kılıfının (receptacle) büyümesi ve etlenmesi suretiyle meydana gelmiş palavracı bir meyvedir Tüm Ficus türlerinde görülen bu yapıya “Syconium denir Meyve dış dünya ile olan bağlantısını “ostiolum denen etrafı pullarla çevrelenmiş bir açıklıktan sağlar İncirin çiçeklenme durumu ve buna yan olarak da döllenme biyolojisi öbür bir siklet taşımaktadır İncir dioik bir meyve türüdür Dişi ve erkek çiçekleri içeren meyveler (syconiumlar) ayrı ağaçlar üzerinde bulunur 3 herif çiçeğe sahiptir: Erkek meyvelerde yer alan ERKEK ÇİÇEKLER: Erkek meyvesinin ostiolune yakın yerde meydana gelirler ve döllenme için poleni meydana getirirler Erkek meyvelerde yer alan DIŞI GAL ÇİÇEKLERİ: Bir çeşit kadinsi çiçektir İlek arsının, Blastophaga psenes, yumurta bırakmasına uygun bir şekilde kısa stilli ve daha büyük ve yuvarlak yumurtalığa sahiptir İlek arıcığının yaşam döngüsünü tamamlamasında en önemli görevi üstlenmiştir Kadınsı meyvelerde bulunan DIŞI ÇİÇEKLER: Dişi, yani meyvesini yediğimiz meyvelerde bulunur Dişi gal çiçeğine kadar çok daha uzun stile sahiptir Bunların içeriye ilek aracığı göre taşınan polenler vasıtasıyla döllenmesi sonucunda meyve tutumu gerçekleşir İncirde döllenme erkek ve dişi çiçeklerin kapalı bir çiçek kılıfı içersinde olmasından dolayı döllenme ilek sineği, Blastophaga psenes, denilen ve erkek incirlerle simbiyoz halde yaşamış bu haşere bir uçtan bir uca olur Döllenme biyolojisi açısından kadinsi incirleri 4 tipe ayrılır Döllenmeye gerek göstermeden, partenopkarpi yolu ile olağan yemeklik ilkbahar ve yaz ürünü verenler (Olağan Tip) Mahsul devretmek için mutlaka döllenmeye gereksinim gösterenler (Symrna alıcı) İlkbahar ürünü için döllenmeye ihtiyaç göstermedikleri halde, yaz ürününü olgunlaştırma için döllenmeleri gerekenler (San Pedro) İlkbahar ürünü için döllenmeye ihtiyaç gösterdikleri halde yaz ürününü döllenmeden olgunlaştıranlar (Adriyatik) Erkek ve kadinsi incirler ağaçları diğer meyve türlerinde olduğu gibi tekbir çiçeklenme ve meyve bağlama periyodu yoktur Tüm vegetasyon boyunca aralıksız çiçeklenme laf konusudur ardışık şekilde, yılda 3 kere çiçeklenme ve üç defa ürün meydana getirir Erkek incir çeşitlerinin meydana getirdiği üç mahsul: Boğa Ürünü (Mamme, Kış Ürünü):Vegetatif artma durduğunda meydana gelir Kış baştan başa dormant halde kalır Sıkı ve sert dokusuyla arıcığı kış soğuklarından korur Erkek çiçek ve buna tabi olarak polen miktarı azdır İlek Ürünü (Prophichi, İlkbahar Ürünü): Bir önceki artış mevsiminde oluşmuş sürgünler üzerindeki uyur gözlerden ilkbaharda meydana kazançyaz mevsiminde olgunlaşır çokça çiçek tozu meydana getirir dişi incirlerden mahsul eldesinde bu meyveler kullanılır (İlekleme) Yetiştiricinin gereksinim duyduğu üründür Ebe Ürünü (Mamoni, Yaz Ürünü): id Yaz mevsimindeki çoğalma dönemi içersinde oluşur ve olgunlaşır, polen miktarı boğadakinden çok daha fazladır Kadınsı İncir Çeşitlerinin meydana getirdiği üç mahsul: Yel Lopu (İlkbahar Ürünü, bir sene önceki sürgünlerde meydana kazanç) İyi Lop (Başlıca Ürün, Yaz Ürünü) Son Lop (Güz Ürünü) Erkek incir ağaçlarında öbür meyve ürünlerinin birbirini izleyen doğuş periyotları, herbir ürünün içindeki erkek ve dişi gal çiçeklerinin iki taraflı olarak olgunlaşma zamanları, ilek sineğinin değişik generasyonlarının devamı için gerekli olurken yine dişi incirlerdeki dişi çiçeklerinin döllenme olgunluğuna gelmesi erkek ürünlerdeki polen olgunluk zamanlarının ve arıcığın gal çiçeklerinden çıkma zamanlarının birbirine paralel olması doğadaki senkronize olmuş düzenin en güzel örneklerinden biridir Erkek incir ağaçlarında bir serinin ürünleri ceviz büyüklüğüne ulaştığında, (erkek çiçekler olgunlaştığında), öteki serinin ürünleri fındık büyüklüğüne gelir, yani gal çiçekleri olgunluğa kazanç Bir sonraki ürüme geçen kadinsi arı değişikliğe uğramış dişi gal çiçekleri üstüne yumurta bırakırlar Yumurtalardan meydana çıkan larvalar, bu çiçeklerin ovaryumlarında (Ege Bölgesinde halk müziği arasında bu ovaryumlara mısır denir) gelişir Erkek arılar, kadinsi arılardan önce yumurtadan çıkar ve dişi arılar gal çiçeklerini terk etmeden önce onları döller Çiftleşmeden daha sonra, ergin kadinsi arılar takip eden erkek incir meyvesine geçer ve bu nedenle bu döngü devam eder Fidan Yetiştirme İncir çelikleri fazla basit köklenir Bunun için, tarihi kesin olmayan fazla eski devirlerden beri, incir çelikle çoğaltılır Bu yüzden daha aşı usulü bilinmeden evvel de, ele geçen güzel meyveli ağaçları bir değişiklik halinde artmak ve incirde, üretimi standartlaştırmak muhtemel olmuştur İncir çelikle olduğu gibi, yeniden vegetatif yoldan batırma ile veya dip sürgünlerinden yararlanılarak da zahmetsizce çoğaltılabilir Büyük ağaçların diplerinden çıkan sürgünlerin, bir parça da kök saçakları olduğu için tutmaları daha kolay olur ve bizde çok kullanılır İncirin çekirdekten üretilmesine ender durumlarda başvurulur Bu masraflı ve zahmetli, ama hastalıklara dayanıklı anaçlar olmak için ya da incir ıslahında yeni çeşitler bulmak için yararlanılır Doğrusu incirin kalıtımsal yapısı çok heterezigot olduğundan, çekirdekten yetişen incirlerin meyveleri asıl ağaca farklı ve birçok yabani tipte olur Bu sebeple bunları anaç olarak kullanmak ve üzerlerine standart çeşitleri aşılamak gereklidir Çelikle Yükselme • Çeliklerin seçimi ve hazırlanması İncir çeliklerini orta yaşlı, sağlıklı, bir senelik sürgünleri kaslı ağaçların sağlam ve pişkin dallarından alınmalıdır Bu amaçla bir yıllık sürgünler, yani kutup dallar alındığı gibi 23 yaşlı dinç dallar da kullanılır Çeliklerin kalınlıkları 1525 cm olmalıdır Boyları ise 2535 cm aralarında değişir ve her çeliğin üstteki kısmı boğumun hemencecik üstünden, daha aşağı kısmı boğumun hemencecik altından öz gözükmeyecek şekilde kesilerek hazırlanır İncir çeliklerinin uçlarında tepecik gözlerinin bulunması tercih edilir • Çelik alma zamanı: İncir çeliklerini direkt dikim zamanı edinmek muhtemel olmakla beraber, budama mevsiminde, yani OcakŞubat aylarında incir ağaçlarına su yürümeden önce edinmek daha doğrudur • Çeliklerin muhafazası: Çelikler alındıkları taktirde, köklendirme noktalarına dikilecekleri zamana dek muhafazaları gereklidir Bunun için çelikler 50 her birine bir arada almak üzere demet yapıldıktan daha sonra ya serin ve karanlık bir mahzende kum içinde katlanarak veya dışında hendeklenerek muhafaza edilir Haricen hendeklemek için, demetleri alt kısmı süzgeçli bir toprakta gevşemiş ve dibine bir karış çakıl ve üzerine dört parmak değin kum serilmiş bir hendek içerisine başları altında varmak üzere aksine ve dikine olarak yerleştirilir Araları haylazlık kalmayacak şekilde kumla doldurulur Üzerlerine dört parmak dek kum serildikten sonra bir hasır parçası çekilerek toprakla örtülür Kumun tekrar tekrar ıslak olmasına dikkat edilir Çeliklerin bu şekilde muhafaza süresi bir, bir buçuk ay kadardır • Çelikleri köklendirilmesi ve terbiyesi Çelikler Mart içerisinde dikilir Sıralar ortalama 60 cm aralıkla pulluk veya el aletleri ile açılır Çeliklere sıra üzerinde 30 cm aralık verilir ve uçları toprak hizasına gelecek şekilde bu sıralara dikim kazığı ile dikilir Dikimden daha sonra sıra aralarındaki toprak çelikler üzerine çekilir Dikimden anında sonra birincil su verilir Yaz aylarında sulanmalarına Çapalanmalarına, yandan meydana çıkan filizlerin temizlenmesine dikkat edilir Köklendirilmiş bir yıllık fidanlarla incirlikleri kurup bu fidanları edep ve taç oluşumu işlemlerini belli başlı yerlerinde gerçekleştirmek ekolojik şartlara uyma bakımından daha uygun olmakla beraber, bahçelere yüksek boylu fidanlar ve edep edilmiş fidanlar dikmek arzu edildiğinde, çelikler fidanlıkta iki yıl bırakılabilir Çelik yetiştiriciliğinde bir yıl içerisinde yüksek boylu fidan edinmek için bol su ve gübre ile çelikleri fazla şekilde sürmeye zorlamaktansa normal beslenme ve bakım şartları içerisinde iki senede yetişmiş fidanları seçmek daha dürüst olacaktır • Batırma ile Çoğaltma: Daldırma için Mart ayında incir ocaklarından fışkıran iki takvim dip sürgünleri, emrindeki filizleri temizlendikten sonradan, ucu dışında bırakılarak yatırılıp toprağa gömülür Bu şekilde köklendirildikten sonra bir sonraki yılın ilkbaharında sökülerek yerine dikilir Okumuş taraflarında, aralıklı de olsa incirlerin üstteki dallarını teneke içine almak suretiyle yüksek batırma ( hava daldırması ) da yapılmaktadır Hava daldırması tercih edilen bir yol değildir Gizli bahçelerde dip sürgünü dip sürgünü bırakılmadığı için bunlardan batırma yapma da pek muhtemel olmamaktadır Dip sürgünlerini bir tutam kök saçaklarıyla kopararak direkt çelik olarak kullanmak daha hissetme bir yoldur • Aşılama: İncir yetiştiriciliğinde aşının kullanıldığı yerler ve aşı şekilleri İncirler genellikle çelikle çoğaltıldığı için, aşılanmalarına lüzum yoktur Ama çekirdekten incir fidanı yetiştirildiği hallerde veya büyük ağaçlarda çeşit başkalaştırmak gerektiğinde aşı kullanılır En çok kullanılan aşı şekilleri:Yarma aşı ve çoban aşısı biçiminde kalem aşıları ile göz aşısı ve kaplama aşı şeklindeki kabuk aşılarıdır Fidanlıklarda göz aşısı kullanılır Genç ağaçların aşılanmasında, 13 yaşındaki dallara göz aşısı, 45 yaşındaki kalın dallara kaplama aşı yapılır Yaşlı ağaçlarda ise 810 cm kalınlığındaki dallar üzerinden budanarak gençleştirme yapıldığı zaman, hemencecik yarma aşı ya da çoban aşısı yapılır veya ertesi yıl yeni sürmüş bir yıllık sürgünlere göz aşısı uygulanır Ihtiyar ağaçlarda en iyi sonuç ağaçlara su yürümeden önce yapılan yarma ve kakama aşılarla elde edilir Aşı zamanları Göz ve kaplama aşıları, dallar kabuk verdiği sürece Nisandan Mayıs sonuna, Eylülden ekim ardına kadar yapılabilir Kalem aşılarına gelince, bunlardan yarma aşı, ağaçlara su yürümeden önce Şubat ayında, Mart başlarında yapılır Mart sonlarına dürüst ya da Nisanda ağaçlara su yürüyüp kabuklar kalkabilecek ülkü geldikleri zaman kabuk altına çoban aşısı yapılabilir • İncirlerde göz aşısı Aşı gözlerinin hazırlanması: Erken ilkbaharda yapılan sürgün göz aşıları için, aşı gözleri bir yaşındaki sürgünlerden alınır Sonbaharda yapılan sakin göz aşıları için aşı gözleri, o sene sürmüş olan taze sürgünlerin kaplı odun gözlerinden alınır Bu taze sürgünleri dallarından kestikten daha sonra, hemen yaprak ayalarını kesip atmayı ve nemli sargılar içinde saklayarak taze halde saklamayı unutmamalıdır Göz aşısının yapılışı Göz aşısı yaparken T şeklindeki kesiğin mümkün olduğu kadar minik olmasına uyarı edilmeli, göz yerleştirilirken üstteki kısım fazla az açılmalı ve göz kabuk altına sokulduktan sonra altında doğru kaydırılarak yerleştirilmeli ve rafya ile sarılmalıdır Üç hafta sonra bağlar, gözün karşısında tarafından bir bıçak yardımıyla hafifçe kesilerek açılır Göz aşıları sürdükten daha sonra fidanların veya aşı üretilmiş olan dalların aşının üstünde kalan kısımları kesilir Ertesi baharda aşıların üstteki kısmında bırakılan tırnaklar kesilir Ağaçların gövdelerinden süren sürgünler varsa bunlarda temizlenerek tüm kuvvetin aşı sürgünlerine gitmesi temin edilir İncirlerde kalem aşıları Aşı kalemlerinin hazırlanması: Her değişiklik kalem aşılarında pişkin, boğum araları bakımlı tam bir senelik sürgünler kullanılmakla beraber iki yaşındaki dallardan elde edilen kalemlerin daha iyi netice verdikleri de görülmektedir Aşıda kullanılacak kalemler, çok kere iki göz ve bazen de üç göz üzerinden hazırlanır Yarma kalem aşısının yapılışı: Yarma kalem aşısı gerçekleştirmek için , aşılanacak kalın dallar testere ile kesilip açıldıktan daha sonra yarma alı usturasıyla ortalarından yarılır ve açık kalması için yarığın ortasına bir ağaç kama yerleştirilir Belirgin bir aşı bıçağıyla yarığın iki yanı hafiifçe düzeltildikten sonra hazırlanan iki kalem, yarığın iki kenarına kabuğu tam kabuğuna ulaşmak üzere yerleştirilir ve ortadaki kama çekilir Kalemler yarık arasında sıkıca tutuldukları için bağlanmalarına lüzum kalmaz yalnız açık yerleri aşı macunuyla en ince ayrıntısına kadar sıvanır Çoban aşılarının yapılışı: Kalın dallar kesildikten sonradan kalınlıklarına kadar kabukları üzerinden çepe çevre 24 kesik yapılır Kalemler bu yarıklardan kabuklar hafifçe kaldırılarak kabuğun altına yerleştirilir Rafya ile bağlandıktan sonradan açık yerleri macunla örtülür Kalem aşılarının bakımı: Kalem aşılarında nispeten büyük olan yaralar tez kapanmaz Onun için, sayıları aniden artı olan yaralar tez kapanmaz Sayıları pat diye fazla olan kalemler hemen, aşı tuttuktan daha sonra ya da ertesi sene kesilip atılmaz Bunun için yaraların tamamen kapanmasını ummak ve yara kapandıktan sonra da tek bir aşı sürgünü bırakıp diğerlerini kesip atmak gerekir Kalem aşılarını güneşten korumak için delinmiş bir kese kağıdı ile örtmekte öğüt edilir Aşı sürgünlerinin pozitif uzayıp rüzgarla kırılmasını önlemek için birkaç kez uç edinmek ve bu dallara bir tahta çubuk bağlıyarak veya çivi ile rabt ederek aşı sürgünlerini bu tahta çubuğa bağlamakta unutulmamalıdır Gençleştirme yapılan ağaçları, ceset ve kalın dallarına kireç badanasını yaparak güneş yakmasından korumalıdır Yeni Bahçe Tesisi İncir bahçeleri doğrudan fidan dikilerek kurulabileceği gibi, çelik dikilerek kurulabilir Fidan üreten devlete ait ve özel kuruluşlar başlıca talebi karşılamakla birlikte, üreticilerin bir kısmı doğrudan doğruya bahçeye çelik dikerek bahçe tesisi yoluna gitmektedir Dikimler, köklü incir fidanları ile yapıldığında birinci tepe “12 yaşında, toprak yüzeyinden 10 cm yukarıda, çapı 18 mm den fazla ve boyları en az 100 cm olanlar ve ikinci boy “12 yaşında, toprak yüzeyinden 10 cm yukarıda çapı 1218 mm ve boyları asgari 75 cm olanlar kullanılmaktadır Bu fidanların bir misal ve bol saçak köklü, sürükleyici yarasız beresiz gövdeli, rahatsızlık ve zararlılardan temizlenmiş ve namına içten fidanlar olmasına özen gösterilmelidir I Toprak Hazırlığı İncir bahçesi tesis edilecek alanın önce ihata işlemi yapılır Gerekiyorsa, drenaj vs arazi ıslahı sorunları halledilir Bahçe toprağı, dikimden önce 23 kez derince sürülür Toprağın havalanması ve yağışlardan en iyi şekilde yararlanması sağlanır Yatkın arazilerde kurulacak incir bahçelerinde su taşkınlarına karşı tedbir alınmalıdır Arazi meyilinin %3’ü geçtiği durumlarda kontur dikim yapılmalı, meyili %5’i geçen yerlerde, meyilin durumuna tarafından 1015 metre aralıklarla teraslar yapılmalıdır Bahçe kurulacak yerde dikimden önceki yaz, derin köklü, (kanyaş, ayrık vs gibi) rizomları bulunan yabancı ot gibi yaşama en iyi şekilde temizlenmelidir Zararlı ot temizliği küçümsenip göz ardı edilmemelidir II Dikim Zamanı İncir fidanları en uygun bir şekilde kış uykusu devresinde yani yaprak dökümü ile ilkbaharda yeniden su yürümesi arasında kalan devrede dikilebilir Kışın pozitif soğuk ve şiddetli don tehlikesinin olmadığı yerlerde güz yaprak dökümünü izleyen dikim tercih edilebilir Güz dikiminin yapılamadığı durumlarda dikim kış sonu ilkbahar başında (Şubat Mart) yapılabilir Eğer daha geç dikim yapılırsa fidan ilk olarak bir çoğaltma sarsıntısı geçirir ve fidan tutma oranı düşerek kayıp artar Ancak koşullar dikimi geciktirecek olursa fidanların uyku halinde kalmalarını sağlayacak yerinde bir yerde saklanmaları gerekir Kısa süreli bekletmeler için güneyi kapalı soğuk ve gölge yerlerde hendekleme bu iş için yeterlidir Uzun süreli bekletme için fidanlar 14 C0 de soğuk depoda saklanarak uyku halinde bekletilebilir Bu şekilde mayıs ayına kadar varan geç dikimler yapılabilir