İç Anadolu Bölgesinin Folklorik Özellikleri

İç Anadolunun Folklorik Özellikleri,
İç Anadolu Bölgesi Folklor,
İç Anadolu Bölgesinin Folklorik Özellikleri nelerdir,

İç Anadolu Bölgesinin Folklorik Özellikleri hakkında veri

Halaylar Iç Anadolu Bölgesi'nin bir bölümü ile Güneydogu Anadolu Bölgesi'nde oynanmaktadir Bu yörelerde halay kelimesi; alay, aley, haley olarak degisik biçimlerde kullanilmaktadir Birlik ve birliktelik, dayanismayi açıklama etmektedir Halaylar, asirlardan beri gelen karakteri ve yapisi itibariyle alelade eglence oyunlarindan ayrilan sosyal yasantinin jest, mimik ve figürlerle ifadesidir
Sivas Halk Oyunlari “Halay grubuna girmekte ve günümüzde halaylarin merkez bölgesi Sivas sayilmaktadir

Sivas Halaylari içe dönük yapisiyla diger illerimizden ayrilmaktadir Oyun düzeni, oyun formlari, dizilisleri, oynanis sekli diger halaylara o kadar benzememektedir

Kiz ve Erkek oyunlari kendine has tavri, üslubu, estetik güzelligi bakimindan göz kamastiricidir Kizlar ve erkekler ayri ayri halay çekmektedir Alaca (karma) dizilis Sivas yöresinde görülmemektedir Bazi oyunlar alaca dizi seklinde kapali mekanlarda, aile içerisinde oynanmaktadir

Kiz ve erkek oyunlarinda bastaki oyuncuya “Halay Basi ya da “Bas çeken sondaki oyuncuya “pöççük veya “pöçük ismi verilmektedir Halaylari erkekler mendille, bir savas, dögüs anindaki hareketi canlandirir gibi kiliç, degnek kullaniyormuscasina çevirirler Kadinlar krep kullanmaktadir Sivas halaylarinda oyuncu sayisinda sinirlama görülmemektedir Fakat; oyunlarin zorlugu dikkate alindiginda 712 kisi arasinda fazla gizli oynandigi görülmektedir Erkek oyunlari genellikle dügün ve eglencelerde oynandigindan açik hava tercih edilmektedir Bunun için Sivas halaylari meydan ve harman oyunlari olarak anilmaktadir Oyunlara eslik eden mahalli çalgi; davul, zurnadir Kaba zurna seçim edilmektedir Bazen ince sazla da oynanmaktadir

İç Anadolu Bölgesinin halaylari çoğunlukla 24 bölümden meydana gelmektedir Bu bölümler; 1 Agirlama, 2 Yanlama (Sikistirma), 3 Tek etap (Oynatma), 4 Hoplatma (Yeldime, tezleme) ismini almaktadir Her bölümde figürler ve musiki degismektedir Oyunlar agirdan baslayip, gitgide tempo artarak hizlanmakta, hoplatma bölümünde cosku zirve noktasina ulasmaktadir

Agirlama, aczin ve çaresizligin; yanlama, birlik, beraberligin; hoplatma, sevincin, mutlulugun ve zaferin ifadesidir

Halaylarin bir diger özelligi, tanıdık tüm oyun formlarinin kullanilmasi, sergilenmesidir (Sir, düz dizilis, hilal veya yarim ay, halka dizilisi) Yüzyillar önce, bilinmeyen irk sanatçilari sanki bilinçli olarak Sivas halaylarinda koreografik düzenini olusturmuslardir Bu sebeple oyunlar Türkiye genelinde bozulmadan otantikligini muhafaza ederek yasatilmasi bakimindan da dikkate deger bulunmaktadir

İç anadolu yöresi oyunlarinda tabii faktörlerin hepsi görülmektedir Çiftçilik, is tabiattaki ot gibi yaşama, hayvan taklidi oyunlarin ortaya çikmasinda ve oynanmasinda etkin olmustur

Halay Türleri

1 Erkeklerin oynadigi halaylar

Yöre oyunlarinin bütün karakteristik özelliklerini tasiyan asil halaylardir Figürlerin zenginligi, hareket kabiliyetinin üstünlügü, duygu ve düsüncenin ince estetik bir biçimde, belli bir eda ile icra edilmesi, oynayani, seyredeni costurmaktadir Erkek halaylari; Sivas Halayi, Köy Agirlamasi, Abdurrahman Halayi, Kizik, Karkin (Garkin) vb

2 Kizlarin oynadigi halaylar

Erkek oyunlarina kadar daha basit oyunlardir Türkülü (çevirmeli), türküsüz olarak oynanmaktadir Hareketler daha yumusaktir Kiz halaylari : Hanimesme, Sarikiz, Yanlama, Karamuk, Madimak, Pinarinbasi vb

3 Erkek ve Kizlarin oynadigi halaylar

Bu halaylari ayrıca kizlar keza de erkekler oynamaktadir Figürlerde ufak tefek farkliliklar görülmektedir Genellikle kizlar türkülerini söyleyerek oynamaktadir Bu halaylara; Sarikiz, Is halayi, Zara Karahisari, Sivas Halayi, Tersbico, Maro vb

Irk oyunlari kiyafetleri yörelere tarafından çesitlilik arzetmektedir Erkekler; yemeni, aynali çorap (yün), zivga, sal, yelek, gömlek, köstek (bazen fes takildigi üzerine hindi, yazma sarildigi da görülmektedir)

Kizlar; üçetek, salvar, çorap, islik (gömlek), önlük, pöçüklük (arkalik), yanbag, çarik, fes, tepelik, pullu yazma (bazen kemer takildigi da görülmektedir)

Sivas Halaylari isimlerini ara sıra oynanan yörenin, ilçe ve köyün ismini almaktadir (Kizik, Karkin) Bazen insan isimlerinden (Abdurrahman), bitkilerden (madimak, karamuk) bazen de hayvan isimlerinden (çekirge, horoz, kartal, turnalar) son bölümdeki oyunlar taklidi oyunlardir

İç Anadolu Bölgesinde Oynanan Halk Müziği Oyunlari
Sivas Halayi, Köy Agirlamasi, Abdurrahman Halayi, Karahisar, Temüraga, Harami, Hos Bilezik, Özenteki, Tamzara, Sarikiz, Karkin Halayi, Kizik Halayi, Kabak Halayi, Kartal Halayi, Sallangel, Ahçik, Maro, Yanlama, Tozan Halayi, Arnavut Halayi,Çekirge Halayi, Hanim Esme, Hayda Bico, Zıt Bico, horhon Bico, Çedene, Çemberim, Karamuk, Madimak, Turnalar, Pinarinbasi, Çökelek, Köy Is Halayi, Karaduman, Seyhani, Nenni Nenni, Tepede Olan Oyun, Hecin Süvarisi Emmi, Kol Oyunu, Meral Halayi, Ellik, Samahlar, Omuz Halayi, Garipler Semahi, Iresvan, Ayakkabı Çitir, Kafe Çeçen, Onbasi Oyunu

Seçme Parça *