Hücre

Gözenekli Olan Bölümleri
Hücreyi Oluşturan Bölümler
• Hücre teorisi
1)Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir
2)Hücreler egemen hareket ettikleri halde birlikte iş görürler
3)Hücreler bölünerek çoğalırlar
• Tek hücrelilerde bütün olaylar gözenekli olan içerisinde gerçekleşirİş bölümü ve doku oluşumu yokturÇok hücrelilerde tüm olaylar hücresel grupları arasındaki meslek bölümü ile olur
• En kolay fazla hücreli yada en karışık tek hücreli Volvox ’ tur
• Volvox' ta işbölümü vardır fakat doku oluşumu yoktur
• Tek hücrelilerin oluşturduğu topluluğa koloni denir
• Bilinen en büyük hücre deve kuşu yumurtasıdırBilinen en uzun gözenekli olan ise asap hücresidir
• Gözenekli Olan 3 kısımda incelenir1) Gözenekli Olan zarı 2) Sitoplazma 3) Çekirdek

1) HÜCRESEL ZARI
• Yağ,protein eksik miktarda karbonhidrattan oluşurHücresel zarının yapısı akıcımozaik zar modeli ile açıklanırBu modele kadar zar; yağ denizinde yüzen proteinlerden oluşmuştur
• Karbonhidratlar hücreli zarındaki yağlarla birleşerek glikolipid, proteinlerle birleşerek glikoprotein şeklinde bulunurBunun sağladığı avantaj ise hücrelerin birbirini tanıması ve bağışıklıktırHücre zarının özgüllüğünü veren kimyasal madde glikoproteindirGlikolipidi ve glikoproteini golgi sentezler
• Madde girişçıkışı proteinler üzerindeki porlardan olur
• Zarın özellikleri : Canlıdır,saydamdır,esnektir ve seçici geçirgendir
• Zardaki proteinler enzim görevi yapar
• Zarın görevleri : Hücreyi dağılmaktan korurHücreye şekil verirHücreyi dış etkilerden korurMadde alışverişini sağlar
• Zarın seçicigeçirgen olması onun canlı olduğunu gösterir
• Gözenekli Olan çeperi cansızdır,esnek değildir,bütün geçirgendirHücrenin dayanıklılığını arttırır, hücreye şekil verirÜzerindeki deliklere geçit denirSelülozik yapıdadırProkaryot hücrelerde de bulunur lakin yapısı selülozik değildir

2) SİTOPLAZMA
• İki kısımdır
a) Sıvı kısım:Su,protein,yağ,karbonhidrat,mineral,vitamin, RNA çeşitleri,nükleotidler,ATP ve
enzimler gibi organik ve inorganik maddelerden oluşmuşturGörevi:1) Biyokimyasal reaksiyonlar için zemin oluşturmak2) Organellere yataklık etmek3) Rotasyon ve sirkülasyon hareketleri ile organellerin hareketini temin etmek
b) Organeller:Özel yapı ve görevi olan sitoplazmik cisimlerdir

ENDOPLAZMİK RETİKULUM
• Hücresel zarından çekirdek zarına dek uzanan zarlı kanallar sistemidir
• Memeli alyuvarı hariç bütün çekirdekli hücrelerde bulunur
• Hücreli içine ve dışına madde taşırBir Takım maddeleri depolar(Ca ve protein)Çekirdek zarı ve golgiyi yaparHücreyi bölmelere ayırarak,sitoplazmadaki asidik ve bazik tepkimelerin birbirini etkilemeden yapılabilmesini sağlar
• Üzerinde ribozom bulunanlarına granüllü ER; bulundurmayanlara da granülsüz ER denir
Granüllü ER enzim salgılayan hücrelerde,granülsüz ER yağ sentezleyen hücrelerde çoktur

GOLGİ
• Çekirdeğe yakın bulunurGözenekli Olan zarı yapımına katılır
• Salgı maddelerin yapılması,paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludurOnun için süt bezi, tükrük bezi,ter bezi gibi salgı yapan hücrelerdeki sayısı diğer hücrelerdekilere oranla daha fazladır
• Enzimleri paketliyerek lizozomu oluştururGözenekli Olan zarı yapımına katılır
• Glikoprotein,lipoprotein,mukus,senet dokusu ara maddesi ve hem bitkilerde selülozlu maddeler salgılar
• Memeli alyuvarı hariç tüm çekirdekli hücrelerde bulunur

LİZOZOM
• Büyük moleküllü besinleri parçalarKurbağa larvalarında kuyruğun kopması,salgılama dönemi biten memelilerde süt bezlerinin körelmesi,edilgen kalan kasların küçülmesi,harap olmuş dokuların, ihtiyar alyuvarların ve vücuda giren mikropların yok edilmesi lizozom sayesindedir
• Fagositoz ve pinositoz yapan hücrelerde çokturMISAL:Akyuvar hücresi ve tek hücreliler
• Lizozom parçalanırsa gözenekli olan kendini sindirirBuna otoliz denir
• Lizozomun etrafındaki çeper golgiden oluşur
İçerisindeki enzimler ribozomlarda üretilir
Üretilen enzimler ER ile taşınır
ER ile taşınan enzimler golgide paketlenerek lizozom oluşturulur
• Yani lizozomun oluşmasında ribozom,golgi ve ER etkilidir
NOT 1 : (Bazı kitaplara tarafından)Hayvanlara özgüdürBitkilerde ise lizozom güya yapılara
fitolizozom denir

RİBOZOM
• Tüm hücrelerde bulunan en ufak organeldir
• Protein ve rRNA'dan oluşurÇekirdekçikte üretilir
• Zarsızdır ve iki birimdirÜst birim(büyük birim) protein,alt birimse(küçük birim) rRNA'dan
oluşur
• Protein ve enzim sentezler
• Granüllü ER ve çekirdek zarı üzerinde,mitekondri ve kloroplastın sıvısında ve hem sitoplazma da bulunabilir
• Yoğun protein sentezi esnasında alt yandan gelerek polizomları oluştururlar
• Her canlıda ribozomların ayrı olmasının sebebi rRNA' ların farklılığındandır
• Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka ribozoma ihtiyacı vardır(Enzimlerden
dolayı)
• Enzim salgılayan kumaş hücrelerinde sayısı daha fazladır

MİTEKONDRİ
• Çift zarlıdırİç zar kıvrımlıdırKıvrımlara krista,zarların arasını ve içini dolduran sıvıya matrix
denir
• Oksijenli solunum yaparak enerjinin üretildiği ve depolandığı yerdir
• Enerji ihtiyacı artı olan kas,asap ve karaciğer gibi hücrelerde sayısı daha fazladır Bulundukları hücreninde enerjiye en çok ihtiyaç olan bölümlerinde toplanırlar
MISAL:Sinirlerin sinaps bölgelerinde,spermlerin kuyruklarında ve kasların kasılma bölgelerinde
fazla bulunur
• Kendine ait DNA,RNA,ribozom ve ETS'si bulunurKendi DNA'sı olmasına rağmen hücresel
DNA'sına bağımlıdır
• Bitkilerde mesozom ve klorofil bulunduğundan nedeniyle mitekondri miktarı daha azdır
• Prokaryotlarda ve memeli alyuvarında bulunmaz

SENTROZOM
• Bazı su yosunu,mantar,hayvan ve insan hücrelerinde bulunur
• Sentriol denilen iki alt birimden oluşur
• Gözenekli Olan bölünmesi esnasında kendini eşleyerek ters kutuplara çekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar
• Hücresel dışına uzanan kirpik,kamçı,sil gibi yapıları oluşturur
• Sentrioller dikine duran dokuz çift tüpçükten oluşur



PLASTİDLER
• Yalnızca bitki hücrelerinde bulunan renk maddesidir3 tiptir

a) Kloroplast
• Bitkiye yeşil rengini verir
• Çift zarlıdırİç zarı katmanlıdırBu katmanlara grana,içini dolduran sıvıya ise stroma denir
• Fotosentez yaparak beslenme üretir
• Kendine has DNA,RNA,ribozom ve ETS'si bulunur
• Granalar içinde bitkiye yeşil rengini veren ve fotosentez için zorunlu ışığı absorbe eden
klorofil vardır
• Bütün bitki hücrelerinde bulunmazÖRNEK:Kökte
b) Kromoplast
• Bitkilerde meyve ve çiçeklerin rengini verirLikopin(kırmızı),ksantofil(sarı) ve karoten (turuncu) olmak üzere üç çeşittir
• Bitkilerde öteki renkler koful öz suyunun asit ya da baz oluşuna kadar renk değiştiren
antokyondenen maddeler ile oluşturulur
c) Lökoplast
• RenksizdirGenelde kök,karoser ve tohumda bulunur
• Nişasta,yağ ve protein depolar
• Işıkla karşılaşınca kloroplastlara dönüşür


KOFUL
• ER'dan,golgiden,hücreli zarından ve lizozomdan oluşabilir
• Hayvansal hücrelerde az ve küçük,bitkisel hücrelerde ise gençken küçük,yaşlandıkça büyürlerÇünkü tuz artıklar kofullarda biriktirilir
• Gözenekli Olan içi osmatik basınç ve pH'ı ayarlar
• Kofulda yer alan su turgor basıncı oluşturarak hücreye diklik ve direnç verir
• Metabolizmanın aktiflik derecesini belirlerEğer koful büyük ve sitoplazmada miktarı çok ise
metabolizma yavaşlar
Besin kofulu : Fagositoz ve pinositozla alınan besinlerin bir zarla çevrilmesiyle oluşurAkyuvarlar mikropları fagositoz ve pinositozla aldığında nedeniyle,akyuvarlarda daha pozitif sayıda beslenme kofulu bulunur
Kontraktil (vurgan) koful : Tatlı su tek hücrelilerinde yer alan kalıcı kofuldurFazla suyu dışarı
atar
Boşaltım kofulu : Artık maddeleri ekzositozla dışarı atar

PEROKSİZOM
• Bitkisel ve hayvansal hücrelerde bulunan ve içerisinde katalaz enzimi bulunan organeldir
• İçerisindeki katalaz enzimi H2O2 'yi H2O ve O2'ye parçalar
• H2O2 hücreli için fazla tehlikelidirÇünkü O2'nin reaksiyona girmesini yani solunumu önler
• Sitoplazmanın pH derecesi 8,0'dır

3) ÇEKİRDEK
• Hücreyi yönetirHücresel bölünmesini sağlarKalıtım bilgisini taşır4 bölümdür
A) ÇEKİRDEK ZARI
• Çift katlı bir zardır
• Üzerindeki deliklere por denirBunlar hücre zarındaki porlardan daha büyüktür
• Hücre bölünmesi esnasında kaybolan bu zarın bölünmeden daha sonra yeniden yapılmasında ER
ve golgi görevlidir
B) ÇEKİRDEK SIVISI
• Türdeş görünümlüdürİçerisinde oldukça çok ATP,nükleotit,ribozom ve protein bulunur
C) ÇEKİRDEKÇİK
• Eksik miktarda DNA,çokça RNA ve protein bulunurRibozom sentezi yapılırBakterilerde
yoktur
D) KROMATİN İPLİK
• Hücrede en çok bulunan maddedir
• DNA'nın kendisi olup kromozomları oluştururKromozomlar DNA ve proteinden oluşmuştur
Kalıtsal karakterleri taşırÜreme ve büyümeyi sağlarHücreyi yönetir *