Hucre Yapısı Ve Organeller

Hucre Yapısı ve Organeller
Hucre Yapısı ve Ozellikleri
Hucre Yapısı ve Gorevleri

HUCRE

Hucre, bir canlının butun ozelliklerini taşıyan, en kucuk birimidir Canlıların hepsi hucrelerden oluşur, cansız varlıkların hucresel bir yapısı yoktur Yani hucrelerden oluşma ayrı canlı ve cansız varlıklar icin en belirgin ayırt edici ozelliktir

Canlıların hepsinin hucreye sahip olması aynı hucreye sahip olacağı anlamına gelmez Canlıların farklı hucrelere sahip oluşu canlıların yapıları hakkında bilgi verir (Yaşam tarzı, omru, beslenişi…) Orneğin, bir bitki hucresi incelendiğinde, hucrede kendi bensini kendi yaptığı anlamına gelen yapıcıklar gorulur

Hucrelerin hepsi başka bir hucrenin bolunmesiyle oluşur Hucrede bolunme, hucrenin gelişmesiyle beraber hucre zarının bolunme emri vermesi sonucu oluşur ve ortaya onceki hucrenin tum ozelliklerini taşıyan yeni bir hucre cıkar Hucrelerin bazıları belli bir zamana kadar bolunme yeteneği taşırlar, bir sure sonra kaybederler

Hucreler bağımsız hareket ettikleri halde birlikte iş gorurler Bu iş gruplarına doku denir dokular aynı işleri yapan hucrelerin birleşmesiyle oluşmuştur Dokular vucudun her yerini sarmıştır ve farklı gorevler ustlenmiştirBircok dokunu birleşimi organları oluşturur Organlar birleşerek sistemleri, sistemler birleşerek canlı organizmayı oluşturur Hucrenin canlının temel taşı olduğunu bu şekilde de anlamış oluruz

Canlıları, kolay incelenmek amacıyla hucresel olarak iki gruba ayırırız Bu gruplar, ilkel ve gelişmiş hucre gruplarıdır İlkel hucre grubuna “Prokaryot hucre, ya da “prokaryotik hucre denir Gelişmiş hucrelere ise, “Okaryot hucre ya da “okaryotik hucre adı verilir

1 PROKARYOTİK HUCRELER

İlkel hucre grubudur, gelişmemiştir Bakteriler ve maviyeşil alglerdeki hucre tipleri bu gruba girer Bunların cekirdek zarı ile cevrili cekirdekleri yoktur Sitoplazmalarında mitokondri, lizozom gibi organelleri barındırmazlar Kalıtım maddesi olan DNA sitoplazma icerisine dağılmış durumdadır Ribozomları vardır Bu hucrelerin hayati faaliyetleri sitoplazmada ve hucre zarında cereyan eder

Tek hucreliler de bu gruptadır En basit cok hucreli ya da en karmaşık tek hucreli Volvox ’ tur Volvox' ta işbolumu vardır ama doku oluşumu yoktur Volvox gibi tek hucrelilerin oluşturduğu dokusu yapıya koloni denir

Bunlara ek olarak, prokaryotik hucreye sahip olan bakterilerde hucre, cansız bir ceperle (murein) sarılıdır Bazı bakterilerde hucre ceperinin dışında kapsul bulunur Kapsul bakterinin direncliliğini ve hastalık yapabilme (patojen olma) ozelliğini artırır

2 OKARYOTİK HUCRELER

Zar, sitoplazma, cekirdek ve organellerden meydana gelmişlerdir Organeller, sitoplazma icinde farklı gorevlere ve yapıya sahiptirler ve serbesttirler DNA cekirdekte bulunur Hucreler gordukleri işe gore farklı şekil ve buyukluktedirler Bunlara ornek olarak kas, sinir ve kemik hucreleri gosterilebilir Kan hucrelerinden olan alyuvarların cekirdekleri yoktur Fakat farklılaşmaları sırasında cekirdeklerini kaybettiklerinden bunlar da okaryotik hucrelerden sayılırlar

Okaryotik hucreler, hayvan ve bitki hucresi olmak uzere ikiye ayrılır

1 Hayvan Hucresi: En gelişmiş hucre tipidir Hayvan hucresi bitki hucresinden daha farklı yapılara sahiptir

2 Bitki Hucresi: Hayvan hucresi kadar gelişmiş değildir Bitki hucrelerinde bulunur, hayvan hucrelerinden farklı olarak bu hucreler fotosentez yapabilir


Hayvan hucresi
1Hucre duvarı bulunmaz
2Sentriol bulunur
3Kloroplast, lokoplast, kromoplast (plastidler) bulunmaz
4Kofullar kucuktur
5Glikojen bulunur
6Hucreler bağımsızdır(Doku sıvısı)
7Hucre şekli ovaldir

Bitki hucresi
1Hucre duvarı bulunur
2Sentriol bulunmaz
3Kloroplast, lokoplast, kromoplast (plastidler) bulunur
4Kofullar buyuktur
5Nişasta ve seluloz bulunur
6Hucreler surekli birbirine hucre duvarı ile bağlıdır
7Şekli koşelidir


Hucrelerde uc ana bolum bulunur Bunlar, hucre zarı, sitoplazma ve hucre cekirdeğidir

1 HUCRE ZARI: (sızı mozaik zar modeli)

Kalınlığı en fazla 120 A° (1 angstrom 110000 mm) dur, sabittir Protein, yağ ve az miktarda karbonhidrat molekullerinden (ozellikle memelilerde) meydana gelmiştir Yapısı bir lipit denizinde yuzen, proteinden ve glikoproteinlerden yapılmış, almac denen ozel bolgelerle dışarıya acılan bir Mozaik Zar Modelindendir

Zarın yapısındaki lipitler coğunluk fosfolipitlerdir ve zarın orta kısmında iki tabakalı olarak bulunur Bir tabakadaki fosfolipidin suda erimez lipofil (apolar) kutbu (yağ asitlerini taşıyan polarize olmamış kutbu) obur tabakadaki fosfolipidin lipofil kutbuna donuktur Dolayısıyla ışınsal bir şekilde lipofil kutuplar karşı karşıya gelmiştir Suda eriyen hidrofil (polar) kutupları ise dışa donuktur Bu tabakalar, polipeptitterden meydana gelmiş bloklarla ya da adacıklarla kesilmiştir Bu haliyle hucre zarı, icinde proteinlerden yapılmış adalar taşıyan bir lipit denizi gibi gorunur

Bir amip ya da silli hayvan yaralanırsa; bu yara yeni bir zarla hemen kapatılır Bu yeni zara plazmalemma denir Plazmalemmayı hucre arasına salgılanan maddelerle ya da bir ceşit hucre iskeletini oluşturan hucre dışındaki daha katı seluloz (bitkilerde) ya da mukopolisakkarit ve albuminoid yapılarla karıştırmamak gerekir

HUCRE ZARININ OZELLİKLERİ:

A Canlıdır: Hucre zarı canlı bir yapıya sahiptir
B Saydamdır: Hucre zarı saydam bir yapıya sahiptir
C Esnektir: Hucre zarı esnek bir yapıya sahiptir
D Akışkandır: Hucre zarı akışkan bir ozelliğe sahiptir
E Secici gecirgendir: Hucre zarı secici gecirgendir ve secici gecirgenliği sayesinde buyuk molekulleri icine almaz


Hucre Zarından Madde GirişCıkışı:

Hucreye madde girişcıkışı hucre zarı tarafından yonetilir Hucrenin secici gecirgenlik adı verilen bir ozelliği vardır Bu ozelliğe bağlı olarak, hucrenin uzerinde “por adı verilen gozenekler bulunur Bu gozenekler oldukca kucuktur Hucre zarından porlardan daha buyuk maddeler gecemez Yediğimiz besinlerine sindirilmesinin nedeni budur, eğer sindirim olmasaydı, maddeler hucre zarından gecemezdi
Eğer besinler hucre icine enerji harcanarak alınıyorsa buna aktif taşıma denir, enerji harcanmadan alınıyorsa, buna pasif taşıma denir
• Yağda cozunen molekuller (A, D, E, K vitaminleri gibi) suda cozunen maddelerden daha kolay gecer
• Yağı cozen molekuller (alkol, eter gibi) hucre zarından daha zor gecer