hucre hakkında konu anlatımı

Hucre teorisi:
1)Butun canlılar hucrelerden meydana gelmiştir
2)Hucreler bağımsız hareket ettikleri halde birlikte iş gorurler
3)Hucreler bolunerek coğalırlar

Tek hucrelilerde butun olaylar hucre icerisinde gercekleşirİş bolumu ve doku oluşumu yokturCok hucrelilerde butun olaylar hucre grupları arasındaki iş bolumu ile olur
En basit cok hucreli yada en karmaşık tek hucreli Volvox tur
Volvox' ta işbolumu vardır ama doku oluşumu yoktur
Tek hucrelilerin oluşturduğu topluluğa koloni denir
Bilinen en buyuk hucre deve kuşu yumurtasıdır Bilinen en uzun hucre ise sinir hucresidir
Hucre 3 kısımda incelenir

1) Hucre zarı
2) Sitoplazma
3) Cekirdek

1) HUCRE ZARI

Yağ,protein az miktarda karbonhidrattan oluşurHucre zarının yapısı akıcımozaik zar modeli ile acıklanırBu modele gore zar; yağ denizinde yuzen proteinlerden oluşmuştur
Karbonhidratlar hucre zarındaki yağlarla birleşerek glikolipid, proteinlerle birleşerek glikoprotein şeklinde bulunurBunun sağladığı avantaj ise hucrelerin birbirini tanıması ve bağışıklıktırHucre zarının ozgulluğunu veren kimyasal madde glikoproteindirGlikolipidi ve glikoproteini golgi sentezler
Madde girişcıkışı proteinler uzerindeki porlardan olur
Zarın ozellikleri : Canlıdır,saydamdır,esnektir ve secici gecirgendir
Zardaki proteinler enzim gorevi yapar
Zarın gorevleri : Hucreyi dağılmaktan korurHucreye şekil verirHucreyi dış etkilerden korurMadde alışverişini sağlar
Zarın secicigecirgen olması onun canlı olduğunu gosterir
Hucre ceperi cansızdır,esnek değildir,tam gecirgendirHucrenin dayanıklılığını arttırır, hucreye şekil verirUzerindeki deliklere gecit denirSelulozik yapıdadırProkaryot hucrelerde de bulunur ama yapısı selulozik değildir

2) SİTOPLAZMA

İki kısımdır

a) Sıvı kısım:Su,protein,yağ,karbonhidrat,mineral,vitamin,RNA ceşitleri,nukleotidler,ATP ve
enzimler gibi organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur
Gorevi:
1) Biyokimyasal reaksiyonlar icin zemin oluşturmak
2) Organellere yataklık etmek
3) Rotasyon ve sirkulasyon hareketleri ile organellerin hareketini sağlamak
b) Organeller:Ozel yapı ve gorevi olan sitoplazmik cisimlerdir

ENDOPLAZMİK RETİKULUM

Hucre zarından cekirdek zarına kadar uzanan zarlı kanallar sistemidir
Memeli alyuvarı haric butun cekirdekli hucrelerde bulunur
Hucre icine ve dışına madde taşırBazı maddeleri depolar(Ca ve protein)Cekirdek zarı ve golgiyi yaparHucreyi bolmelere ayırarak,sitoplazmadaki asidik ve bazik tepkimelerin birbirini etkilemeden yapılabilmesini sağlar
Uzerinde ribozom bulunanlarına granullu ER; bulundurmayanlara da granulsuz ER denir

Granullu ER enzim salgılayan hucrelerde,granulsuz ER yağ sentezleyen hucrelerde coktur

GOLGİ

Cekirdeğe yakın bulunurHucre zarı yapımına katılır
Salgı maddelerin yapılması,paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludurOnun icin sut bezi, tukruk bezi,ter bezi gibi salgı yapan hucrelerdeki sayısı diğer hucrelerdekilere oranla daha fazladır
Enzimleri paketliyerek lizozomu oluştururHucre zarı yapımına katılır
Glikoprotein,lipoprotein,mukus,bağ dokusu ara maddesi ve ayrıca bitkilerde selulozlu maddeler salgılar
Memeli alyuvarı haric butun cekirdekli hucrelerde bulunur


LİZOZOM

Buyuk molekullu besinleri parcalarKurbağa larvalarında kuyruğun kopması,salgılama donemi biten memelilerde sut bezlerinin korelmesi,pasif kalan kasların kuculmesi,harap olmuş dokuların, yaşlı alyuvarların ve vucuda giren mikropların yok edilmesi lizozom sayesindedir
Fagositoz ve pinositoz yapan hucrelerde cokturORNEK:Akyuvar hucresi ve tek hucreliler
Lizozom parcalanırsa hucre kendini sindirirBuna otoliz denir
Lizozomun etrafındaki zar golgiden oluşur

İcerisindeki enzimler ribozomlarda uretilir
Uretilen enzimler ER ile taşınır
ER ile taşınan enzimler golgide paketlenerek lizozom oluşturulur

Yani lizozomun oluşmasında ribozom,golgi ve ER etkilidir


RİBOZOM

Butun hucrelerde bulunan en kucuk organeldir
Protein ve rRNA'dan oluşurCekirdekcikte uretilir
Zarsızdır ve iki birimdirUst birim(buyuk birim) protein,alt birimse(kucuk birim) rRNA'dan oluşur

Protein ve enzim sentezler
Granullu ER ve cekirdek zarı uzerinde,mitekondri ve kloroplastın sıvısında ve ayrıca sitoplazma da bulunabilir
Yoğun protein sentezi sırasında yan yana gelerek polizomları oluştururlar
Her canlıda ribozomların farklı olmasının sebebi rRNA' ların farklılığındandır
Bir hucrenin canlılığını surdurebilmesi icin mutlaka ribozoma ihtiyacı vardır(Enzimlerden dolayı)
Enzim salgılayan bez hucrelerinde sayısı daha fazladır


MİTEKONDRİ

Cift zarlıdırİc zar kıvrımlıdırKıvrımlara krista,zarların arasını ve icini dolduran sıvıya matrix denir

Oksijenli solunum yaparak enerjinin uretildiği ve depolandığı yerdir
Enerji ihtiyacı fazla olan kas,sinir ve karaciğer gibi hucrelerde sayısı daha fazladır Bulundukları hucreninde enerjiye en cok ihtiyac olan bolumlerinde toplanırlar

ORNEK:Sinirlerin sinaps bolgelerinde,spermlerin kuyruklarında ve kasların kasılma bolgelerinde cok bulunur

Kendine ait DNA,RNA,ribozom ve ETS'si bulunurKendi DNA'sı olmasına rağmen hucre DNA'sına bağımlıdır
Bitkilerde mesozom ve klorofil bulunduğundan dolayı mitekondri miktarı daha azdır
Prokaryotlarda ve memeli alyuvarında bulunmaz


SENTROZOM

Bazı su yosunu,mantar,hayvan ve insan hucrelerinde bulunur
Sentriol denilen iki alt birimden oluşur
Hucre bolunmesi sırasında kendini eşleyerek zıt kutuplara cekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar
Hucre dışına uzanan kirpik,kamcı,sil gibi yapıları oluşturur
Sentrioller dikine duran dokuz cift tupcukten oluşur

PLASTİDLER

Sadece bitki hucrelerinde bulunan renk maddesidir3 tiptir


a) Kloroplast

Bitkiye yeşil rengini verir
Cift zarlıdırİc zarı katmanlıdırBu katmanlara grana,icini dolduran sıvıya ise stroma denir
Fotosentez yaparak besin uretir
Kendine has DNA,RNA,ribozom ve ETS'si bulunur
Granalar icinde bitkiye yeşil rengini veren ve fotosentez icin gerekli ışığı absorbe eden klorofil vardır

Butun bitki hucrelerinde bulunmaz
ORNEK:Kokte

b) Kromoplast

Bitkilerde meyve ve ciceklerin rengini verirLikopin(kırmızı),ksantofil(sarı) ve karoten (turuncu) olmak uzere uc ceşittir
Bitkilerde diğer renkler koful oz suyunun asit veya baz oluşuna gore renk değiştiren antokyondenen maddeler ile oluşturulur

c) Lokoplast

RenksizdirGenelde kok,govde ve tohumda bulunur
Nişasta,yağ ve protein depolar
Işıkla karşılaşınca kloroplastlara donuşur

KOFUL

ER'dan,golgiden,hucre zarından ve lizozomdan oluşabilir
Hayvansal hucrelerde az ve kucuk,bitkisel hucrelerde ise gencken kucuk,yaşlandıkca buyurlerCunku tuzlu artıklar kofullarda biriktirilir
Hucre ici osmatik basınc ve pH'ı ayarlar
Kofulda bulunan su turgor basıncı oluşturarak hucreye diklik ve direnc verir
Metabolizmanın aktiflik derecesini belirlerEğer koful buyuk ve sitoplazmada miktarı cok ise metabolizma yavaşlar
Besin kofulu : Fagositoz ve pinositozla alınan besinlerin bir zarla cevrilmesiyle oluşurAkyuvarlar mikropları fagositoz ve pinositozla aldığında dolayı,akyuvarlarda daha fazla sayıda besin kofulu bulunur
Kontraktil (vurgan) koful : Tatlı su tek hucrelilerinde bulunan daimi kofuldurFazla suyu dışarı
atar
Boşaltım kofulu : Artık maddeleri ekzositozla dışarı atar


3) CEKİRDEK

Hucreyi yonetirHucre bolunmesini sağlarKalıtım bilgisini taşır4 bolumdur

A) CEKİRDEK ZARI

Cift katlı bir zardır
Uzerindeki deliklere por denirBunlar hucre zarındaki porlardan daha buyuktur
Hucre bolunmesi sırasında kaybolan bu zarın bolunmeden sonra yeniden yapılmasında ER ve golgi gorevlidir

B) CEKİRDEK SIVISI

Homojen gorunumludurİcerisinde bol miktarda ATP,nukleotit,ribozom ve protein bulunur

C) CEKİRDEKCİK

Az miktarda DNA,bol miktarda RNA ve protein bulunurRibozom sentezi yapılırBakterilerde yoktur

D) KROMATİN İPLİK

Hucrede en cok bulunan maddedir
DNA'nın kendisi olup kromozomları oluştururKromozomlar DNA ve proteinden oluşmuştur

Kalıtsal karakterleri taşırUreme ve buyumeyi sağlarHucreyi yonetir