Histoloji Bilimi Doku Bilimi nedir?

Dokubilim nedir?

Biyolojinin canlılardaki dokuların oluşum ve evrimlerini geniş şekilde araştırıp inceleyen bilim dalına dokubilim ya da histoloji denir

Canlıların dokularını inceleyen , biyolojinin bir dalı Doku bilimi Dokubilim , olağan hayvan ve bitki dokularının yapılarını aydınlatarak , bunların görevleri ile ilgilenen açıklamalarda bulunur Vücuttaki organları meydana getiren dokuların yapıları ve öbür dokuların birbiri ile ilişikleri de histolojinin konusu içine girer

Hücre , hayatını sürdüren organizmanın en küçük birimi olup canlının bütün özelliklerini taşır Hücreyi inceleyen bilim kolu sitoloji dir Bir doku ise , birarada muhakkak fonksiyonu inşa etmek üzere yer alan hücresel topluluğudur Organlarımız çok sayıda dokunun vazife birliği yoksa işbölümü yaparak oluşturduğu beden bölümleridir Bir organ ( uzuv ) sisteminde , vücutta emin işi inşa etmek üzere vazife almış ayrı organlar bulunur Dolaşım sistemi , kalp , atardamarlar , toplardamarlar ve kılcal damarlardan meydana gelmiş , kanı taşımakla görevli bir organ sistemimizdir Organlar ve organ sistemlerini anatomi ilmi inceler

Dokularla ilgilenen birincil incelemeleri yapan gözlemciler aralarında , Malpighi , Leuven – Hook , R Brown , Schleiden ve Schwann en önemlileridir Bu ilim adamlarının çalışmaları , mikroskobun bulunmasıyla başlamış , gözenekli olan elemanlarını , hücreli şekillerini , hücreler arasındaki benzerlikleri tesbit etmişlerdir Modern histolojinin 1830 ’da Alman fizyoloğu Schwann ’ın tüm hayvan ve bitki hücrelerinde nüve ( nükleus ) nin hücrenin basit ve en mühim kısmı olduğunu açıklamasıyla başladığı onay edilir Benzer yüzyılın sonlarına dosdoğru mikroskopta , dokuların alınması ve tesbit edilmesinde ortaya çıkarılan teknik ilerlemeler yardımıyla hücresel metabolizmasının kolay özellikleri açıklanmıştır
Histolojide Kullanılan Metodlar

Histoloji , incelediği dokuyu , vücuttaki haline en yakın şekliyle ele almak zorundadır O , muhtemel olabilen yanlışlıklara meydan vermemeli , bu şekilde doku ile ilgilenen fiilen uzak kararlara varmamalıdır Histolojik çalışmalarda kullanılan materyal ( preparatlar ) , incelenebilir ışık halkası gelmesi amaçlı , farklı işlemlere kesinlikle tutulur Şunlar sırasıyla; parça alma , parçayı kesit yapmaya çekici ışık halkası getirme ( dondurma , parafinleme ) , kesme , tesbit , boyama , lam üzerine alma olarak sayılı Parçanın kalınlığı ayrıca bir dokunun aslını bozmayacak , keza diğer taraftan ışığın geçmesine müsade verecek civarında olmalıdır Kesme işlemi , mikrotom denilen çoğu alıngan aletlerle yapılır

Yaşayan hücrelerin incelenmesi:
Bir hücrenin yer aldığı veya vazife yaptığı gövde kısmında incelenmesi büyük zorluklar istek eder Buna aleyhinde vücudun bazı dokularını , bu biçimde tahlil etmek imkanı vardır Barsakları çevreleyen karın zarı buna benzeyen muhakkak inceliği geçmeyen dokuları bulundukları yerden alıp vücuttaki şartların ( ısı , nem , vs ) sağlandığı laboratuvarlarda incelemek mümkündür Bunun buna benzeşen bazı dokular , deney hayvanlarının gözlerinin camsı cisimlerine ( kornea ) ekilerek buradan doğruca incelemeleri yapılabilmektedir Bu cins çalışmalar , oysa diğer yollarla incelenmesi kabil olmayan dokularda yapılır

Doku ve organ kültürleri:
Günümüze civarında gelen araştırmalar bitiminde , vücudun hemen derhal bütün dokularından gücenmiş hücreler , laboratuvar şartlarında derlenmiş ayrı ortamlarda üretilebilmiştir Böyle üretilmiş saf hücreler , belirli bir tip hücrenin incelenmesi ve özelliklerinin açıklanması amaçlı idealdir Başlıca karnındaki hayattan olan bambaşka organların kalıntıları da , organ kültürlerine ekilerek hücrelerin artması sağlanabilir Şunlar , yukarıda anlatılan dokubilim metodlarına kadar hazırlanan preparatlar haline getirilerek incelemeleri yapılır

Yaymalar:
Vücuttaki sıvıların ( kan , balgam , cinsi organ salgıları ) , lam üzerine yayıldıktan bir sonra tesbit edilip boyanarak incelemeleri yapılabilir Bu biçimde hazırlanan preparatlara bölüştürme denilmektedir Kandan yapılan yaymadan kan kanseri , hanımefendi cinsi organları ifrazatından yapılan yaymadan rahim kanseri teşhis edilebilmekte veya bu konuyla alakalı bir düşünce sahibi olunabilmektedir

Tesbit edilmiş dokuların incelenmesi:
Yukarıda anlatılan öbür işlemlerden geçirilen doku kesitlerinin incelenmesi , histoloji çalışmalarının temelini teşkil eder Tesbit maddesinin özelliği; dokuyu öldürmesi , oysa etkin haldeki görünüşünü bozmaması olmalıdır Tekrardan boyamada kullanılan maddeler , hücrelerin öbür kısımlarını ayırt ettirebilecek biçimde hücre elemanlarına dağılmalıdır

Histokimya:
Hücredeki kimyasal madde dağılışı , bunların fonksiyonları ile ilgilenen bilgi verir Hücre proteinlerinin ultraviyole ışınlarını absorblama özellikleri , ışığı kırma farkları , bambaşka proteinlerin belirli maddelerle muamele edilince yaptıkları ışıma , radyoizotoplarla yapılan denemeler , bu metodun içine girer Tekrardan aynı biçimde yağ boyalarının kullanılması , hücredeki yağların dağılışını gösterecektir

Elektron mikroskop çalışmaları:
Hücrenin detaylarının incelenmesi , elektron mikroskobunun bulunması ve histolojide kullanılmaya başlanması ile olası olabilmiştir Elektron mikroskobu ile 200 000 defa büyütme yapılabilmekte ve 15 Angströme civarında olan oluşumlar görülebilmektedir Ilave Olarak fotoğraflarının alınması da mümkün olabilir Histopatoloji: Alışılagelmiş mikroskobik yapının bilinmesi , hastalanmış dokuların sağlamlardan ayrılmasında en büyük faydayı sağlar Histopatoloji , dokularda hastalıklar esnasında ortaya çıkan normalden sapmaları inceler *