Hazine faize tutsak, 12 ayda 96,3 milyar TL faiz ödedi

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, her fırsatta “faize alerjim var” dese de, yurttaşlardan toplanan vergilerin giderek daha büyük bir kısmı faiz ödemelerine gidiyor. Ocak-ekim periyodunda 739.1 milyar TL gelir elde eden Hazine, bunun yüzde 11.8’i olan 87 milyar lirasını faiz ödemeleri için harcadı. Son 12 ayda Hazine’nin toplam faiz sarfiyatı 96.3 milyar TL olurken, bu sayı 2018’de toplanan 621.3 milyar TL’lik toplam vergi gelirinin yüzde 15.5’ine ulaştı.

DÜNYADA EKSİ ORAN

Dünyanın birçok ülkesinde devletler, şu an eksi faizle borçlanabiliyorken (aldığından daha azını geri ödemek üzere borçlanabiliyorken) Türkiye’de Hazine, son aylarda faiz oranlarındaki düşüşe karşın yıllık yüzde 12-13 faizle borçlanıyor. İki yıl vadede Almanya yüzde -0.54, İtalya yüzde -0.07, Japonya yüzde -0.17, Portekiz yüzde -0.55 oranıyla borçlanıyor. Yunanistan bile geçen ay birinci kere negatif faizle borçlanabilmişti.



İktisat ve siyasetteki büyük kırılganlıklar ve riskler nedeniyle Türkiye, kredi iflas risk primlerinin (CDS) emsal ülkelere nazaran çok yüksek olması, dolar cinsinden dış borç faizlerini de yükseltiyor. Geçen hafta 2.5 milyar dolarlık rekor borçlanmaya daha giderek bu yıl toplamda yıllık 11.2 milyar dolarlık borçlanma sayısına ulaşan Hazine, 5 yıl vadeli bu ihalede faizi yüzde 5.7 olarak açıkladı. Bu oran, yüzde 1.7 olan ABD beş yıllık hazine tahvil faizinin 407 baz puan üzerinde yer alıyor. 

Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’ye benzeri ülke sayılan ve ekonomik zorluklar yaşayan Güney Afrika ise birebir vadede dolar cinsinden yüzde 3.5 oranıyla borçlanıyor. Ortadaki farkın nedeni ise, Güney Afrika’da CDS düzeyi 182 iken Türkiye’de 319. 

Yüksek faize karşı olmak yurttaşın vergi gelirinin giderek daha büyük kısmının yerli ve yabancı sermayedarlara faiz olarak ödenmesini engellemiyor. 

HAZİNE’NİN BORÇ YÜKÜ ARTTI

Hazine’nin faiz yükü, 2020’de daha da artacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı 31 Ekim’de yaptığı açıklamada, 2020’de 222.6 milyar TL anapara ve 129.4 milyar TL faiz olmak üzere toplam 352.1 milyar TL meblağında borç servisi gerçekleştirilmesinin, borç servisinin 287 milyar TL’sinin iç borç; 65.1 milyar TL’sinin ise dış borç servisi olarak yapılmasının öngörüldüğünü açıklamıştı. Borcun 88.4 milyar TL’si döviz cinsinden ödenecek. Yüksek bütçe açığı ve borçlanmada vadelerin düşmesi, Hazine’nin borç ve faiz yükünü de artırmış durumda.

MOODY’S: ABD’NİN YAPTIRIM TEHDİDİ BÜYÜME İÇİN RİSK



Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, global iktisadın gelecek iki yıl zayıf seyretmeye devam edeceğini lakin resesyon beklemediklerini açıklarken, Türkiye iktisadına ait büyüme beklentilerini yükseltti. Kurum “Küresel Makro Görünüm 2020-2021” isimli raporunda, ABD’nin yaptırım tehdidinin büyüme karşısında risk oluşturduğu tabir edildi. 

Açıklamad, “Türkiye’nin büyüme ivmesi, büyüme dostu mali siyaset nedeniyle beklediğimizden daha süratli düzgünleşiyor, 2019 büyüme beklentimizi yüzde 0.2’ye, 2020 ve 2021 beklentilerimizi yüzde 3’e üst istikamette revize ettik” sözlerine yer verildi. Lakin dış finansman muhtaçlığı ve dolarizasyon konusunda adımların atılmadığını belirten Moody’s, enflasyondaki süratli gerilemenin ise Merkez Bankası’na faiz indirimi için alan açmaya devam ettiğini belirtti.

Raporda, Türkiye’nin konjonktürel toparlanmasına yönelik risklerin sert gevşemeden kaynakladığı belirtildi. Raporda, ayrıyeten “Yeni İktisat Programı’nda 2020-2022 ortasında yüzde 5’lik sert büyüme gayesi belirlendi, bu bizim beklentimizin çok üzerinde. Ekonomik büyümenin yüzde 5’e yükselmesi için gereken ekonomik dayanak, iktisatta çok ısınmaya, cari açığın artmasına, enflasyonda üst taraflı baskıya neden olabilir” denildi.

GÜÇLÜ TOPARLANMA HAYAL

Sanayi üretimi, eylülde aylık yüzde 3.2, yıllık yüzde 3.4 arttı. Takvim tesirinden arındırılmış sanayi üretimi 13 ay sonra olumluya geçmiş oldu.



Ekonomistler sanayi üretim datalarının daralmanın azaldığına işaret ettiğini belirtseler de şimdi kuvvetli bir toparlanmadan kelam etmiyorlar.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, takvim tesirinden arındırılmış sanayi üretimi, 2019 üçüncü çeyreğinde bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 0.4 azaldı. Bir evvelki çeyreğe nazaran, mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış sanayi üretimi ise yüzde 1.6 arttı.

Kısa mühlet evvel güncellenen Yeni İktisat Programı’na (YEP) nazaran Türkiye iktisadının bu yılı yüzde 0.3 büyüme gelecek yılı ise yüzde 5 büyüme ile tamamlaması bekleniyor. Ekonomistlerin kestirimleri ise gelecek yıl büyümenin yüzde 2.5 düzeyinde kalacağını gösteriyor. Lakin geniş bantta yer alan önümüzdeki yıl büyüme kestirimleri ortasında YEP iddiasına yaklaşan yüzde 4’ü aşan beklentiler de yer alıyor.

Emre Deveci/Cumhuriyet