Hasta/Yaralının ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi

Hasta, Yaralı ve Olay Yerinin Değerlendirilmesi
Hasta ve Yaralı İlk Yardım
HastaYaralının ve Olay Yeri İlk Yardım

İlkyardımcının bilmesi gereken ve vucudu oluşturan sistemler nelerdir?

Hareket sistemi: Vucudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu gorev yapar Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:

Kemikler
Eklemler
Kaslar

Dolaşım sistemi: Vucut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:

Kalp
Kan damarları
Kan

Sinir sistemi: Bilinc, anlama, duşunme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:

Beyin
Beyincik
Omurilik
Omurilik soğanı

Solunum sistemi: Vucuda gerekli olan gaz alışverişi gorevini yaparak hucre ve dokuların oksijenlenmesini sağlar Solunum sistemi şu organlardan oluşur:

Solunum yolları
Akciğerler

Boşaltım sistemi: Kanı suzerek gerekli maddelerin vucutta tutulması, zararlı olanların atılması gorevlerini yaparak vucutta ic dengeyi korur Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:

İdrar borusu
İdrar kesesi
İdrar kanalları
Bobrekler

Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin oğutulerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vucuda dağıtılmasını sağlar Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:

Dil ve dişler
Yemek borusu
Mide
Safra kesesi
Pankreas
Bağırsaklar

Vucutta nabız alınabilen bolgeler nelerdir?

Şah damarı (adem elmasının her iki yanında)
Onkol damarı (Bileğin ic yuzu, baş parmağın ust hizası)
Bacak damarı (Ayak sırtının merkezinde)
Kol damarı (Kolun ic yuzu, dirseğin ustu)

Hastayaralıların dolaşımını değerlendirirken, cocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından nabız alınır

Hastayaralının değerlendirilmesinin amacı nedir?

Hastalık yada yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek
İlkyardım onceliklerini belirlemek
Yapılacak ilkyardım yontemini belirlemek
Guvenli bir mudahale sağlamak

Hastayaralının ilk değerlendirilme aşamaları nelerdir?

Hastayaralıya sozlu uyaran yada hafifce omzuna dokunarak “iyi misiniz? diye sorularak bilinc durumu değerlendirmesi yapılır Bilinc durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar icin onemlidir Buna gore hastayaralının ilk değerlendirilme aşamaları şunlardır:

A Havayolu acıklığının değerlendirilmesi:

Ozellikle bilinc kaybı olanlarda dil geri kacarak solunum yolunu tıkayabilir yada kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir Havanın akciğerlere ulaşabilmesi icin hava yolunun acık olması gerekir

Hava yolu acıklığı sağlanırken hastayaralı baş, boyun, govde ekseni duz olacak şekilde yatırılmalıdır

Bilinc kaybı belirlenmiş ise ağız ici once goz ile daha sonra işaret parmağı yandan ağız icine sokularak bir cengel gibi kullanılarak diğer yandan cıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile cıkarılmalıdır

Daha sonra bir el hastayaralının alnına konarak, diğer elin 23 parmağı ile cene tutularak baş geriye doğru itilip BaşCene pozisyonu verilir Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kacınılmalıdır

B Solunumun değerlendirilmesi:

İlkyardımcı, başını hastayaralının goğsune bakacak şekilde yan cevirerek yuzunu hastayaralının ağzına yaklaştırır, BakDinleHisset yontemi ile solunum yapıp yapmadığını 10 saniye sure ile değerlendirir

Solunum hareketini gozler
Solunum sesini dinler
Yanağında hastayaralının nefesini hissetmeye calışır
Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır

C Dolaşımın değerlendirilmesi:

Dolaşımın değerlendirilmesi icin ilkyardımcı cocuk ve yetişkinlerde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından 3 parmakla 5 saniye sure ile nabız almaya calışılır Bu sure icinde nabız alınmıyorsa derhal dış kalp masajına başlanır
İlk değerlendirme sonucu hastayaralının bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa derhal koma pozisyonuna getirerek diğer yaralılar değerlendirilir

Hastayaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır?

İlk muayene ile hastayaralının yaşam belirtilerinin varlığı guvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına gecerek baştan aşağı muayene yapar İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır :

Goruşerek bilgi edinme:

Kendini tanıtır,
Hastayaralının ismini oğrenir ve adıyla hitap eder,
Hoşgorulu ve nazik davranarak guven sağlar,
Hastayaralının endişelerini gidererek rahatlatır,
Olayın mahiyeti, koşulları, kişisel ozgecmişleri, sonuc olarak ne yedikleri, kullanılan ilaclar ve alerjinin varlığı sorularak oğrenilir

Baştan aşağı kontrol yapılır:

Bilinc duzeyi, anlama, algılama
Solunum sayısı, ritmi, derinliği
Nabız sayısı, ritmi, şiddeti
Vucut veya cilt ısısı, nemi, rengi

Baş: Sac, saclı deri, baş ve yuzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız ici kontrol edilir

Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali goz ardı edilmemelidir

Goğus kafesi: Saplanmış cisim, acık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir Goğus kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır Goğus muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hastayaralının sırtı da kontrol edilmelidir

Karın boşluğu: Saplanmış cisim, acık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, ardından kalca kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır

Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir
İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma gore yapılacak mudahale yontemi secilir

Olay yerini değerlendirmenin amacı nedir?

Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak,
Olay yerindeki hastayaralı sayısını ve turlerini belirlemek
Olay yerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak mudahaleler planlanır

Olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir?

Herhangi bir olay yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler mutlaka yapılmalıdır:

Kazaya uğrayan arac mumkunse yolun dışına ve guvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni cekilmeli, arac LPG ’li ise aracın bagajında bulunan tupun vanası kapatılmalıdır
Olay yeri yeterince gorunebilir bicimde işaretlenmelidir Kaza noktasının onune ve arkasına gelebilecek arac suruculerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini onlemek icin uyarı işaretleri yerleştirilmelidir Bunun icin ucgen reflektorler kullanılmalıdır
Olay yerinde hastayaralıya yapılacak yardımı gucleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır
Olası patlama ve yangın riskini onlemek icin olay yerinde sigara icilmemelidir
Gaz varlığı soz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin onlenmesi icin gerekli onlemler alınmalıdır
Ortam havalandırılmalıdır
Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya cağrı araclarının kullanılmasına izin verilmemelidir
Hastayaralı yerinden oynatılmamalıdır
Hastayaralı hızla yaşam bulguları yonunden (ABC) değerlendirilmelidir
Hastayaralı kırık ve kanama yonunden değerlendirilmelidir
Hastayaralı sıcak tutulmalıdır
Hastayaralının bilinci kapalı ise ağızdan hicbir şey verilmemelidir
Tıbbi yardım istenmelidir (112)
Hastayaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgorulu olmalıdır
Hastayaralının paniğe kapılmasını engellemek icin yarasını gormesine izin verilmemelidir
Hastayaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir
Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır