GÜzel Ahlak

Bunun esası, Allahü Teala’nın (CC) Kalem Suresi’ndeki “Sen en güzel ahlak üzeresin1 Ayeti Kerimesi’dir

Bu demektir ki, “Ey Habibim (SAV)! Senin ahlakın o kadar güzeldir ki, sendeki güzel hasletler kimsede yoktur

Enes bin Malik (RA) anlatır: “Peygamber (SAV) Efendimize: ‘Ya Resulallah (SAV), iman bakımından insanların üstünü kimdir?’ dediler ‘Müminin iman bakımından üstünü, ahlakı daha güzel olanıdır’ buyurdu

Güzel ahlak, kulun en üstün vasfıdır İnsanların cevheri ancak güzel ahlakla ortaya çıkar İnsan yaratılış bakımından gizli olup ahlak bakımından tanınır Bazıları: “Allahü Teala (CC) Peygamberi Hz Muhammed (SAV)i sayısız mucize, keramet ve faziletler ile seçip ayırdı; sonra ahlakı ile övdüğü gibi, başka birşeyle övmeyip, ancak: “Elbette sen en güzel ahlak üzeresin buyurdu, dediler Bazıları da: “Allahü Teala (CC), Resulüllah’ı (SAV) ancak güzel ahlak ile vasfeyledi Zira, Resulüllah (SAV) her iki dünyayı feda edip, Allahü Teala (CC) ile iktifa eyledi Çünkü Allahü Teala’dan (CC) başka hiçbir maksadı yok idi dediler

Ebu Harraz (RA): “Güzel ahlak, Allahü Teala’dan (CC) başkasını kasdetmemektir dedi

Cüneydi Bağdadi (KSA) Efendimiz buyurur: “Harisi Muhasebiden duydum: ‘Biz üç şeyi üç şeyle, (güzellik ve cemali, korumakla; güzel sözü, emanetle; güzel arkadaş ve dostu vefa ile) istedik’, der idi

Bazıları: “Güzel ahlakın alameti eziyet etmemek ve sıkıntılara katlanmaktır dediler

Hadisi şerifde: “İnsanlara mallarınız ile gayret, yardım edemezseniz, onlara güler yüzlülükle yardım ediniz buyuruldu

Allahü Teala (CC) ile olan güzel ahlakın, onun emrini yerine getirmen, yasaklarından kaçınman, herhalde ona itaat etmen, her işinde ona teslim olmandır Şirk koşmayıp tevhid, şüphe etmeyip, vaadini yerine getirmendir

Zinnuni Mısri (RA): “Düşünce ve üzüntüsü çok olan kimdir?, diye sorulduğunda: “Ahlak bakımından insanların kötüsü, fenası ve şerlisidir buyurdu

Derler ki: Üveysi Karani’yi (RA) çocuklar görüp taşa tutarlardı, o ise çocuklara: “Eğer muhakkak beni taşlamanız lazımsa, bacağımı yaralayıp, namaz kılmama engel olmaması için küçük taşlarla taşlayın diye rica ederdi

Yine derler ki: Ahnef bin Kays (RA), kendisini döven ve söven bir kimsenin arkasından gider Söven kabilesine yaklaşıp durur Kendisine yaklaşıp: “Ey genç! Gönlünde söylemek istediğin ve söylemediğin şey varsa hepsini söyle de, kavminin sefihleri işitip sana uymasınlar diye rica etmişti

Ali bin Ebu Talib (KV) Hzleri hizmetçisini çağırır Hizmetçisi cevap vermez İki defa seslenir, yine cevap vermez Kalkar, hizmetçinin bulunduğu odaya girer Hizmetçiyi sırtüstü yatmış istirahat ettiğini görür, “Sana sesleniyorum, niçin cevap vermiyorsun? Sesimi duymuyor musun? buyurur “Kızmayacağınızı bildiğim için gevşek davranıyorum der İmamı Ali (KV) Hzleri de, “Seni Allah (CC) için azad eyledim buyurur

Bazıları: “Güzel ahlak, insanların cefasından ve Hakk’ın (CC) kazasından sana isabet edeni, endişesiz kabul etmendir dediler

Malik bin Dinar’a (RA) bir kadın: “Ey mürai (deli), dedi Kadına: “Basralıların unuttuğu ismi sen buldun dedi

Lokman Hakim oğluna şöyle buyurdu:

“Oğlum! Üç hal, üç halin meydana gelmesiyle bilinir:

1 Hilm, gadab ve kızgınlık halinde,

2 Cesaret ve kahramanlık, harb ve kavga halinde,

3 Doğru arkadaş da, kendisine ihtiyaç halinde bilinir

“Ya Rabbi (CC)! Bende olmayan şeyin, hakkımda söylenmemesini, senden yalvarırım diye münacat edince, Musa Aleyhisselam’a: “Ey Musa (AS)! Senin dilediğin şeyi, ben kendi hakkımda bile işlemedim, senin için nasıl yaparım diye vahyedilmiştir



GÜZEL AHLAKIN MERTEBELERİ

Güzel huyun birincisi mazlumluktur Kimselerin sırrına aşina olmamaktır

Birisinin sırrına vakıf olduğunda örtmek ve kimseye söylememektir

Başkalarının ayıplarını gizlemektir

Hayadır Halktan ve Hakk’tan (CC) utanmaktır

Herze ve hezeyan söylememek ve dinlememektir

Vaadettiğini yerine getirmek ve sözüne sadakattir

Söz söylediğinde yumuşak söylemektir

Katı katı söylememek ve konuşmamaktır

Dostluk yaptığı kimselerle Hakk Teala’nın (CC) rızası için garazsız ve ivazsız dostluk yapmaktır Nefsin muradı için dostluk etmemektir

Hakk Teala’nın (CC) rızası için teessüs edilmiş dostluğu kıyamete kadar bozmamalı ve O’nun (CC) huzuruna bu dostlarla beraber varmalıdır Böylece Hakk Teala (CC) bunlardan hoşnut olur

Yemesiniiçmesini, giymesini, durmasını ve sözünü her şeyiyle haramdan ve şüpheden sakınmaktır

Irzını muhafaza etmektir Hem kendininkini ve hem de başkalarınınkini Kimseyle çekişmemektir Hatta bütün mallarını elinden alsalar meşru müdafaadan başka kimseye kötü söz söylememelidir Hakk Teala’ya (CC) ısmarlayıp kimse ile husumet etmemelidir

Dünyadan dolayı dinini satmamaktır Yalan veya gerçek yere and içmemektir “Dinim, imanım, kitabım hakkı için diye yemin etmemektir

Kendinden büyüğe hürmet, küçüğe şefkat etmektir Kendi akrabalarıyla güzelce konuşmak, sohbet etmektir

Kuranı para mukabilinde okumamaktır Çünkü para alıp “sevabı senin olsun demek de güzel huya aykırıdır

Şeyh Safiye sordular:

Ücretle Kuranı Kerim okumak nasıldır?

Bir kişi dünyalık kazanmak için Kuranı Kerim okusa, eline bir tambur alıp onunla para kazanmak daha iyidir Bir kimse bir eve girse, karnı gayet aç olsa, evinin taraçasında bir parça ekmek görse, elini uzatıp o ekmeği almak istese ve boyu ulaşmasa, ayağının altına birşey koymak icabetse, ayağının altına koymak için o evde bir mushaf ile bir de tambur bulunsa, tamburu mu ayağının altına alıp oraya yetişmeye çalışmalıdır, yoksa mushafı şerifi mi?

Elbette tamburu

İşte o ekmeği almak için tamburu vesile etmek ile Kuranı Kerimi vesile etmek arasında fark yoktur

“Allahü Teala’nın (CC) ayetlerini az bir menfaat karşılığı satmayın2

Şeyh Safi daha sonra farsça bu beyti okudu:

“Dini dünyaya satmak apaçık bir zarardır Dünyayı sarfedip dini elde eden kimse faideli ve karlıdır

Dünyalık için Kuranı Kerimi vesile etmek, işin sonunda dinini dünya için satmaktır Bundan sakınmak hüsnü hulktur Güzel ahlak cümlesindendir

Kimsenin sürçtüğünü istememektir, Muhtaçları bulup yardım etmek, yetimlerin başını sığamaktır Karınlarını doyurmak, selam vermek, onların hal ve hatırlarını sormaktır

Açları doyurmaktır Sofrası herkese açık olmak ve Allahü Teala’ya (CC) tevekkül etmektir Başkalarının ihtiyaçlarını giderenin Hakk Teala (CC) kıyamet gününde ihtiyaçlarını giderir Nitekim Efendimiz (SAV) buyururlar: “Kim bir müslüman kardeşinin bir ihtiyacını giderirse Allahü Teala (CC) Hzleri o kimsenin kıyamet gününde yetmiş hacetini giderir

Komşuları ile iyi geçinmektir Komşularını gördüğünde onların hatırlarını sormak, iyi yemekler pişirdiğinde komşularına ikram etmektir Bunu yapmayan zalimlerden olur

Yemeklerine bir garibi çağırıp sofrasında bir müslüman bulundurmaktır Misafirsiz yemek yememektir

Çağrıldığı yere gitmektir Lakin girilecek yerin şeriata aykırı bir yer olmaması şarttır Şeriata mugayir olan yerlere de katiyyen gitmemelidir

Önüne konulanı hiç ses çıkarmadan yemektir “Beni davet ettiler, arzu ettiklerimi bana ikram etmediler, bana hürmette bulunmadılar dememelidir

Ey kardeşim! İlk Önce terazinin gözüne konulacak olanlar işte bu güzel huylardır Hepimiz, mürid ve talibler bu güzel huylarla huylanmalıyız ki, Hakk Teala’nın (CC) huzuruna ak yüzle çıkabilelim Bu alemde hayvanlar gibi yürümek, insanlara layık değildir İnsan, mücerred insan suretinde olanlara denmez İnsanlığa yaraşır huylarla ahlaklanan kimselere insan denir İnsana gereken, hüsnü hulk, edeb ve kemali marifettir Nitekim Hakk Teala (CC) Kuranı Kerim’de buyurdu: “Kendinizi ve ehlinizi nardan (cehennem ateşinden) koruyun3


Kaynak: Dön Allah'a ve Resûle, Özün Özü, Sıddık Naci Eren



1 Kalem S A4

2 Bakara S A41

3 Tahrim S A6