Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Dünyada 1 milyar kişi açlık hududunda yaşarken, her yıl 931 milyon ton besin israf ediliyor, Türkiye en fazla besin israfı yapan ülkelerden.
Tarım ve besindeki meseleler büyüyor. Neler yapılmalı?
Sağlıklı besine erişimde neler öne çıkıyor?
Cumhuriyet'te Şehriban Kılıç haberine nazaran, dünyada 2 milyar kişi fazla kilolu, buna rağmen 1 milyar kişi açlık hududunda yaşıyor. Global sera gazı salımının yüzde 20’sinden fazlası besin sanayisi tarafından gerçekleştiriliyor ve üretilen tüm besinlerin üçte biri çöpe gidiyor.
2030 yılına kadar dünya nüfusunun 8.5 milyara ulaşması bekleniyor ve bu nüfusu desteklemeye elverişli olmayan mevcut besin sisteminin global başkanları, global besin sistemlerinin geleceğini tekrar gözden geçirmeye zorluyor. Deloitte ve Dünya Ekonomik Forumu (WEF), süratle büyüyen bu nüfusun uygun ve sürdürülebilir bir biçimde beslenmesinin global besin sisteminde değerli değişiklikler gerektireceğini vurguluyor. Besin atığının azaltılması, verimli ziraî üretim yollarına gerekli yatırımların yapılması, doğal kaynakların korunması, iklim değişikliği ile gayret konusunda stratejiler geliştirilmesi gerekiyor. Sürdürülebilir tarım uygulamaları herkesin kâfi, erişilebilir, sağlıklı bir besine erişimi konusunda değerli yollardan biri olarak görülüyor.
Dünyada kaç ton besin çöpe gidiyor?
BM Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporuna nazaran dünyada yılda 1.3 milyar ton besin çöpe gidiyor, israf oluyor. Bunun mali bedeli 1 trilyon doları buluyor. İsraf edilen bu ölçüdeki besin gerçek değerlendirilebilse dünya üzerindeki yaklaşık 1 milyar açlık çeken insanı doyurmak mümkün olur.
FAO’nun araştırmasına nazaran, Türkiye’de yılda yaklaşık 26 milyar ton besin israf ediliyor, bunun finansal karşılığı 224 milyar lirayı buluyor. Türkiye, dünya genelinde kişi başına 93 kg/yıl besin israfı ile en çok besin israfının yapıldığı 10 ülke ortasında maalesef 3’üncü sırada yer alıyor. Türkiye’de meyve ve zerzevatın yaklaşık yüzde 25-30’u tüketiciye varmadan çöpe gidiyor. Besin israfının yüzde 39’u üreticilerde, yüzde 5’i perakendecilerde, yüzde 14’ü yemek kesiminde ve yüzde 42’si konutlarda gerçekleşiyor.
Bu biçimde devam ederse besin atığı sorunu büyüyecek!
Boston Consulting Group’un araştırmasına nazaran ise besin atığı ölçüsü bugünkü üzere artmaya devam ederse, besin atığı ölçüsünün 2030 yılında 2.1 milyar tona ve 1.5 trilyon dolar düzeyine ulaşacağı kestirim ediliyor. Yapılacak düzgünleştirici çalışmalarla, 700 milyar dolarlık bir kazanım fırsatı yakalanabileceği hesaplanıyor.
Sağlıklı ve sürdürülebilir beslenmeyi herkes için ulaşılabilir kılmak hayli zorlaştı. Adil bir besin dağılımı, besine erişim hakkının olabilmesi ve israfın önlenmesi için ziraî eser planlaması yapılmalı, üreticinin gerçek metotlarla desteklenip üretim süreçlerinde tutulması sağlanmalı. Üretilen besinin israfını engellemek sürdürülebilirlik açısından da kıymet taşıyor.
Tarım alanlarının daraldığı ve insan nüfusunun her yıl 85 milyon arttığı dünyamızda besin israfı ve kaybı her zamankinden daha çok kıymet kazanmış durumda.
Su israfı birinci öncelik!
Doğal afetler, iklim krizini tüm ülkelerin ana gündem hususlarından biri haline getirdi. Besin israfı da iklim krizini tetikleyen değerli faktörlerden bir tanesi. Besin israfı kaynaklı karbon emisyonu, toplam emisyonun yüzde 8’ini oluşturuyor. Dünyadaki su kullanımının büyük bir kısmı besin üretimi için kullanılıyor, israf ettiğimiz her besin ile birlikte suyu da israf etmiş oluyoruz.
Neler yapılabilir diye sıralanırsa hususlardan birincisi su oluyor:
Su israfı birincil öncelikli. Zira su olmadan besin üretimi kelam konusu değil.
Koronavirüs, iklim değişikliğinin yalnızca bir modülü. Bundan sonra kuraklık daha sık görülecek. Yağış rejiminde daha büyük değişiklikler, çok sıcak yahut çok soğuk, sel, yangın felaketleri daha sık yaşanacak. Bu gelişmeler devlet takviyeli ziraî üretimi zarurî kılıyor.
Türkiye açısından kıymetli meselelerden biri ziraî üretimde planlama sıkıntısının bir türlü çözülememesi. İklim değişikliği ve su konusunu dikkate almayan hiçbir ziraî planlama, üretim siyaseti başarılı olamaz.
Orman siyasetinin kesinlikle gözden geçirilmesi, ormansızlaşmanın yaratacağı sonuçlar dikkate alınarak bu hususta katı kararlar alınmalı.
Besin üretim evresinde tüm tedarik zincirinin altyapısı güzelleştirilmeli ve verimliliği artırılmalı. Tüketicinin bilinçlendirilmesi kıymetli adımlardan biri. Bu emelle ilkokul ve ortaokul düzeyinde öğrencilere, tüketim alışkanlıklarının belirlenmesine yönelik eğitimler düzenlenmeli.
Otel, restoran, kantin ve yemekhaneler üzere toplu tüketimin yapıldığı yerlerde kişinin ihtiyacı kadar besinin alınması ve tüketilmesi konusunda bilgilendirici ihtarlar yapılmalı.
Bilhassa güç verimliliğini göz önünde bulunduran tedbirler alınmalı, yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımını artırarak mümkün olan her alanda güç tüketimi azaltılmalı.
Besin ve içecek sanayii etrafla dost uygulamaları benimsemeli ve teşvik etmeli, döngüsel ve sürdürülebilir bir iktisada gerçek adımlar atmalı.
