Geçmişten Günümüze Sakarya

Geçmişten Günümüze Sakarya MÖ Xll Brigler adı bahşedilen toplulukla başlar MÖ Vll Bithynialılar hakimiyetinde, MÖ 54746 Lidya prenslikleri Vllyy560 Justinianos köprüsünün Bizans İmparatoru 1 justinianos kadar sakarya (sangarios) ırmağı üzerine yapımı Xlyy Sakaryayı ortadan ikiye bölen Sakarya Nehri, Selçuklu ve Bizanslıları sınır kaleleri ile (Seyifler, Harmantepe, Domuztepede, Tersiye Tepeleri, KMahmudiye, Adiye, Kurtköy, Çobankale, Paşalar, Mekece) muhafaza teftiş kuleleri şeklinde birbirinden ayırıyordu 1071 Selçuklu dönemi 1313 GeyveMekeceAkhisar (Pamukova) ve yöresindeki kalelerin Osmanlılar göre ele geçirilişi 1323 Umurhan Beyliğinin yan Akyazının Konuralp kadar fethi 1324 Sapanca Gölünün batısında yer alan Ayan Köyünü zapteden ve Osmanlı kadar izmit yöresine görevlendirilen Akçakocanın Sapanca Gölü ile bugünkü Adapazarı yöresini Osmanlı Beyliğine kazandırması XlX,yy Kırım Savaşı, Şeyh Şamil olayı ve OsmanlıRus savaşı sonucunda bölgede mülteci akımı olmuştur XlVyy Birincil yarısında yarısında yöre Konuralp kadar ele geçirilerek günümüzde kentin mahallelerinden biri olan Tığcılar Karyesi (köyü)adıyla kurulması, Adapazarı,Söğütlüde birleşen Sakarya Nehri ile Sapanca Gölünün gideyeni Çarksuyu arasında bir adayı andırdığı ve bir Pazar yeri olarak kurulduğundan,adını buradan almıştır IDARE VE MESKEN (ADAPAZARI) 1536 Köy 1559 Kaza (Ada kadılığı) 1646 Nahiye 1658 Köy (Tığcılar Karyesi) 1692 Kaza 1701 Sapancaya alt bir köy 1742 Nahiye id 1837 İzmit sancağına tabi bir kaza (llMahmut zamanı 1868 Belediye teşkilatının kurulması 187778 Kafkas ve Balkanlardan yoğun göç 1890 İzmit Arifiye demiryolu hattının birleştirilmesi 1916 TZDK Fabrikasının (Cumhuriyet Döneminde DATA Demir tahta Fabrikası) kuruluşu 1921 21 Haziran Adapazarının Yunan işgalinden kurtuluşu 1954 Sakaryanın il oluşu Adapazarının merkez ilçe oluşu 1999 Adapazarı Depremi 2001 Adapazarı Büyük şehir statüsüne kavuştu Adapazarı; coğrafi konumunun yerleşmeye yerinde olmaması nedeniyle, ülkemizde kuruluşu yeni olan şehirler arasında yer almaktadır Bölgede önceleri Bitinyalıların, arkasından Bizanslıların yaşadıkları bilinmektedir Nitekim bölgenin en manâlı tarihi eseri olan Beşköprü’yü Bizans İmparatoru II Jüstinyanus’un yapı ettiği kayıtlarda mevcuttur öte yandan ilim adamlarının yaptıkları araştırmalara tarafından, Sakarya Nehri’nin birkaç yüzyıl öncesine değin biri şehrin doğu yakasından geçen bugünkü yatağından, diğeri Beşköprü’nün altından edinmek üzere iki öbür koldan aktığı tespit edilmiştir Nitekim 1324’de Orhan Gazi vaktinde Bizanslılardan fethedilen ikâmetgâh birimine “Ada Karyesi (Adaköy) adının verilmesi, söz konusu bilgileri doğrulamaktadır Halen mevcudiyetini koruyan Orhan Camii, yer sarsıntısı ve yangınlarla mimarisi değişse de, Osmanlı fethinin en kayda değer ayak izlerini taşımaktadır Başta Gubarizadeler, Arapzadeler, Abasıyanıkzadeler ve Rençberzadeler edinmek üzere 12 aile göre kurulan köy, bölgede ziraatın canlanması üstüne pazarıyla ilgi çekmiş, peşinde nüfus artmağa başlamış 16 Yüzyılda “Ada Nahiyesine dönüşmüş, 18 yüzyılda Kocaeli vilayetine yan “Ada Kazası adını almıştır 19 yüzyılda bölgenin zirai ve ticari yapısına kadar şekillenen yerleşim; Semerciler; Tığcılar; Hasırcılar; Papuçcular ve Çıracılar adını taşıyan merkez mahalleler kurulmuş ve ilçe Sakarya Nehri’nin iki kolu arasında kurulan pazarıyla, hakiki bir “Adapazarı hüviyetine dönüşmüştür 1868 yılında “Adapazarı Belediyesi adıyla belediye teşkilatı kurulan ilçe, 93 Harbi diye bilinen 187778 OsmanlıRus Harbi ardından, özellikle Kafkasya ve Balkanlar’dan yoğun göçe maruz kalmış ve bir nevi “Der Saadet (huzur yurdu) hüviyeti kazanmıştır 19 asrın ikinci yarısında ilçede, gayri müslim unsurların (Rum ve Ermeni cemaatlerinin) manâlı bir ticari gelişme gösterdikleri Uzunçarşı ve Orta Camii civarındaki dükkanlarda ticaret yaptıkları, Kömürpazarı, Karaağaçdibi ve Tuzla Mahallelerinde ikamet ettikleri gözlenmiştir I Kâinat Harbi neticesinde işgal kuvvetlerinin Anadolu’ya üşüştükleri dönemde; 3 defa Yunan ve onların işbirlikçisi yerli çetelerin işgaline maruz kalan Adapazarı ilçesi; bir kısmında Çerkez Ethem Kuvvetleri, diğerlerinde Halit Molla liderliğindeki Mahalli Milis Kuvvetleri tamamen, gayri müslim unsurlardan temizlenerek 21 Haziran 1921’de düşman işgalinden kurtarılmıştır “Akova adıyla aşina ve ülkenin en bereketli ovasında ziraat ağırlıklı bir gelişme bildiren Adapazarı’na, 1940 ve 1950’lerde bilhassa Karadeniz sahillerinden Bulgaristan ve Yunanistan’dan yoğun göçler olmuş; Şeker Fabrikası, Ziraat Aletleri Fabrikası ve Vagon Fabrikası gibi tarımsal sanayinin gelişmesi ise, köyden kente göçü daha da hızlandırmıştır Uzun yıllar Kocaeli’ye ast bir ilçe olarak yaşamış Adapazarı, TBMM’de 17 Haziran 1954 tarihinde kabul edilen bir yasa ile “Sakarya adıyla vilayet haline gelmiştir Sakarya ilinin merkez ilçesi ise Adapazarı’dır 17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan yer sarsıntısı Adapazarı’nda da büyük hasara yol açmıştır Resmi kayıtlara kadar 3988 insanımız hayatını kaybetmiş 5180 birey de yaralanmıştır Sakarya ili içinde 81702 ev ve işyeri çeşitli düzeylerde zarar görmüştür Bunlardan 29701’i yıkık dökük ve ağır hasarlı, 22157’si orta hasarlı geriye doğru kalan 29844’ü ise hafif hasarlı olarak kayda geçmiştir 17 Ağustos 1999 Depremiyle; konutların birçok oturulamaz hale gelmiş, halkın kayda değer bir kısmının geçici de olsa yakın ilçelerde ve köylerde ikamet etmesine niçin olmuş ve böylece şehir halkı nüfusunda azalma görülmüştür 6Mart 2000 tarihli Devlete Ait Gazete’de yayınlanan 593 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Adapazarı Belediyesi Büyükşehir statüsüne kavuşmuştur 22 Ekim 2000 tarihindeki nüfus sayımıyla ilgili İl Planlama Müdürlüğü’nün kararsız sonuçlarına kadar Adapazarı merkez nüfusu 160757, büyükşehir nüfusu ise 309150 olarak saptanmıştır Bugün Adapazarı; farkklı kültürlerdeki insanların depreme rağmen her tarafta refah ve sükun içinde yaşadığı geleneksel yaşam tarzını korurken, diğer yandan ticari ve sanayi yönünden çabucak gelişerek, yeşili bol, havası pak, doğa güzelliklerinden fazlasıyla payını almış yaşanabilir bir Anadolu şehri olma yolundadır