Fransız Tiyatrosu

Fransız Tiyatrosu XVI YY ortalarına dek Fransız Tiyatrosunda bir atılım gerçekleşmemişti XIV Louis’in baskıcı tutumu Fransa’nın kötüye gitmesine niçin olurken, Kardinal Richelio ile arasındaki çatışma tiyatronun gelişmesini sağlamıştır Ortaçağ Fransız Tiyatrosu, İtalya,İspanya ve İngiltere’den çok sonra gelişmiştirBunun iki temel nedeni vardır: Rönesans’ın etkisiyle artan temeli dine dayalı iç savaşlar ve krallıklarla yapılan savaşlardır İkinci niçin ise; kralların, asilzade kişilerin, belediyelerin yakınlık duydukları kişilere sağladıkları imtiyazlardı,yani tekelcilikti Confrérie de la Passion amatör bir grup olarak başladığı tiyatroda, 1400’lü yıllardan 1600’lü yıllara kadar mystery oyunları (dinsel oyunlar) oynayarak geldi Dolayısıyla 200 takvim geçmişiyle Fransız Tiyatrosunu elinde tutan bir kurumdu Tiyatrodaki tekelciliğe ve Confrérie’ye rağmen hokkabazlar,canbazlar pazarlarda işi oyunculuğa vuruyor, kaşla göz aralarında farslar oynuyorlardıBu gezici kumpanyalarla baş edemeyeceğini anlayan Confrérie 15YYdan daha sonra tenise duyulan ilginin ilginin azalmasını fırsat mahsus , bu üstü kapalı salonları gezici kumpanyalara kiralamaya başladıBir süre daha sonra Hotel Bourgogne tiyatro salonu haline getirildiBurası da yüksek fiyatla kiralandı Roma İmparatorluğu’nun dağılışından beri yaptırılan birincil tiyatro salonu burasıdır ve bu nedenle saray halka açıldı İki ayrı görüntü Sarayda, akamedisyenler tragedya ve komedya türleriyle ilgili denemeler yaparken okumamış ırk kaba kaplı güldürü türünü benimsedi Halkın alışılmış anlayıştan uzaklaşması romantik anlayışı da tetikledi O dönemde isimlerini duyuran dört yazar vardı Alexander Hardy: “ AHardy, dehası olsaydı bir Shakespeare olurdudenir Kuramlara aldırmayıp, 3 birlik kuralına uymamış, kanlı sahneleri seyircinin önüne çıkarmaktan gocunmamıştır Ölçülü bir üslubu olsa da oyunlarında jurnal yaşamdan alıntılar yapmıştır Bunlardan bazıları; üç günde yazılıp prova edildi ve oynandı Bu değin aceleye gelen oyunlar neticede o dönemde tartı kazandı, ileriye taşınamadı Corneillefransiztiyatrosu5c5878690ae51gifalt :A :A :A Hardy etkisiyle birincil oyunu 1630’da yazdı O da Olağan kuralları yadsıyarak yazdı oyunlarını, oysa ağır hakaretlere maruz kaldı ve inzivaya çekildi sonra herzamanki kuralları kabul etmek zorunda kaldı, adını ileriye taşıyamadı Racine: Corneille’nin etkisinde yazmıştır birincil oyunlarını , ancak Corneille’nin aksine o, klasik kurallara sıkı sıkıya yan kalmıştır Tragedya türünde oyunlar yazmış, tragedya kurallarını aşmadan döneme uydurmuştur oyunlarını Corneille erkek karakterleri daha baskın gösterirken Racine, bayan ruhunun karmaşıklığını kullanarak dominant karakterleri kadınlara atfetmiştir Racine, oyun yazarlığında iyi bir dönemdeyken, yazarlığı bırakmıştır Nedeni; XIV Louis’in tarihçi olma teklifidir Moliere Jean Baptiste Poquelin ( 1622 Paris1673 Paris): Fransız tiyatro adamı; oyun yazarı,yönetmen,idareci,herzamanki Fransız komedyasının kurucusu Bejart ailesiyle birlikte Illustre Théatre topluluğunu kurdu; fakat iflas ederk,borçlar yüzünden hapse atıldı,Charles Dufrense’nin gezginci topluluğuna katıldı;başta güney elde etmek üzere,tüm Fransa’yı dolaştı;tiyatroyla Lyon’da kaldı(165053);Kral Louis’in kardeşinin koruması aşağıda eski Louvre’da Kral’a oyunlar oynadı,beğenisini kazanması üzerine Théatre’da du Petit Bourbon’a yerleşti,tiyatroyu Fiorelli’nin (Scaramouche)commedia dell’arte topluluğuyla paylaştı,Théatre du Palais Royal’de oyunlar vermeye başladı(1661),Kral kadar para bağlandı(1665) ve topluluk “Troupe du Roi adını aldı; Tartuffe ve Don Juan gibi oyunlarıyla bağnaz çevrelerin eleştirisini çekti, törensiz gömüldü,yeri belirlenmiş olmadı Tiyatro tarihinin en kayda değer ve etkin komedya yazarı sayıldı, başlıcalıkla, töre komedyaları ve kişilik komedyalarıyla klasik komedyanın başlıca temsilcisi oldu; halk tiyatrosukaynaklarından,commedia dell’arte’den yararlanarak , yeni Fransız komedyasını yarattı,hem pastoral komedya, comédia ballet ve tragédiaballet türlerinde ürünler verdi,komedyanın görevi,insanın ,başlıcalıkla da çağımız insanının kusurlarını göstermektir ilkesiyle yazdı; insanın kendi doğası gereğibu kusurlarını ve güçsüzlüklerini ama güldürmecenin gücüyle düzeltebileceğine, onun için de hiçbir konunun yergisel görünüm alanı haricen kalamayacağını vurguladı;bu bağlamda,yarattığı şahısların güçsüz yanlarını deştikçe,insancıl yanlarını ortaya çıkardığını ;oyunlarını düzçizgili bir eğride aldı; olaylar örgüsünün yavaşça çözülüşü içinde bir hikaye öbürünü izledi,yalın bir oyun dili kullandı Alexandriner ölçüsüyle,sonradan düzyazıyla yazdı,başlıcalıkla beş perdelik oyun yapısını kurdu,komedyalarıyla tüm batı ve dünya tiyatrosu üzerinde fazla geniş bir etki bıraktı,misal oluşturdu Başlıca oyunları: La jalousie de Barbouille (164550, Soytarının Kıskançlığı),Le médicin volant (194550,Hekim Uçtu),L’etourdi,ou Les contretemps(1653,Şaşkın Yahut Umulmadık Engeller), Le depit amoureux (1656,Alınmış Aşıklar),Les précieuses ridicules (1659,Zerafet Budalaları), Sgarelle,ou Le cocu imaginarie(1660, İşkilli Memo), Don Garcie de Navarre,ou le prince jaloux(1661,Don Garcie de Navarre,yoksa Kıskanç Prens),L’ecole de maris(1661, Kocalar Mektebi),Critique de L’ecole des femmes (1663, Kadınlar Mektebi’nin Tenkidi),L’impromptu de Versailles (1663, Versailles Tuluatı), Le mariage forcé (1664, Zor Kullanarak Evlenme), Don Juan (1665, Don Juan), L’amour médicin(1665,Sevda Doktor), Le misanthrope(1666, Adamcıl), Le médicin malgré lui(1666,Zorunlu Doktor), Le sicilien ,ou L’amour peintre(1667,Sicilyalı yoksa Resimli Muhabbet),Amphitryon(1668,Amphitryon),Georges Dandin(1668,Pinti),Monsieur de Pourceaugnac (1669, Mösyö de Pourceaugnac), Les amants magnifiques(1670,Kibarlık Budalası), Les fourberies de Scapin (1671, Scarpin’in Dolapları), La comtesse d’Escarbagnas (1671, Kontes d’Escarbagnas),Les femmes savantes(1672,Bilgiç Kadınlar),Le malade imaginaire (1673,Hastalık Hastası) PARİS TİYATROLARI,SAHNE TEKNİĞİ Fransa’da İtalyan tiyatro yapısı benimseniyordu Fransa doğumlu bir İtalyan olan Mathelot sahne tekniği konusunda Serlio’dan yararlanmış,bunu pekiştirmiştir Dekor konusunda sahne derinliğini kullanmış, iki farklı mekanı sahnede benzer anda göstermiştir Büyük makineler ve vinçlerle bunu zenginleştirmiştir Süsleme,tahta çerçevelerle geçirilmiş boyalı kumaş panolarla yapılıyordu zemin,farklı alanlara yönlendirilmiş yükseltilerle ortaya çıkarılıyordu Dönemin iki ünlü yapısı Petit Bourbon ve Hotel de Bourbone’dir 18 YY Fransa için manâlı bir dönüm noktası oldu Voltaire,Rousseau,Diderot gibi düşünürler toplumun kötü yanlarını ortaya vuruyorlardı Aydınlarla orta katman, alt tabakanın ilkin desteği, sonradan öncülüğüyle 1789 Fransız Devrimi'’i gerçekleştirdiler Fransız Devrimi, mutlak monarşilerin yıkılışını getirdiği gibi, milli egemenlik, insan hakları gibi düşüncelerle bütün dünyada etkili oldu Bu çağın tiyatrosu da kendine özgü oldu ve sonra ortaya meydana çıkan Romantizmin kuvvetli tiyatrosunu hazırladı 18 YY Avrupası’nda ortaya Kent Soylu olarak tanımlanan yeni bir katman çıkmıştı Aristokratlar, ellerindeki servetin azalmasıyla ve Burjuvanın zenginleşmesiyle evlilik gibi sözleşmeler yapmak durumunda kaldılar ve bu zoraki bir kaynaşma getirdi Tiyatro alanında bu koşul farklı eğilimler doğurdu Racin’in ince buruşuk tragedyaları Burjuvaya fazla geldiDaha yumuşak geçişli, daha hareketli tragedyalar istiyorlardı Komedyada ise, aristokratların zarif hareketlerini gerektirn sahnelerden rahatsız oluyorlardı Bu Nedenle oyunlar da burjuva ahlak anlayışını yansıtan aşırı duygulu azıcık da iç gıdıklayıcı bir görünüşe dürüst gelişmeye başladı Hayatlarını, çalışarak kazandıkları paraya bağlayan bu devrimci Burjuva seyircisi, güldürüken ve ağlatırken düşündüren oyunlar istiyorlardı Moliére bu konuda yeterince iyiydi Moliére’den sonraysa Fransa’da Marivaux adını duyurmuştu Moliére’in izinden gitmekle beraber, şahsiyet tahlilinde Racine’in tragedyaya yaptığı, ince kaplı yalın derinliği o komedyaya getirdi ve psikolojik komedyanın ilerlemesini sağladı aynı zamanda, Voltaire,Rousseau,Diderot gibi ünlü düşünürlerin tiyatro alanındaki yazıları, felsefi bir hava taşıyordu