Fobi ve Fobiler

Fobi nedir
Korkularımız ve Fobiler:
Coğumuz ceşitli şeylerden korkarız Bu korkularımız hayatımızın ceşitli donemlerinde değişiklikler gosterebilmektedir Cocukluk doneminde ozellikle annebaba ya da diğer bakım veren kişiler yanımızda olmadığında , onları goremediğimizde korku duyarız, onların bizi terk ettiğini duşunerek, korkar, ağlarız Yaşımız 152 yi aşınca artık anne babamız yanımızda olmayınca onların bizi terk ettiği duşuncesi, yerini onların sevgisini kaybedebileceğimiz duşuncesi almaya başlar İlerleyen gunlerde ailemizle yaşantılarımızdan kazandığımız, onlarla olan ilişkimizin bize kazandırdığı guven hissi ile artık kendi kendimize kararlar verir, hareketlerimizi kendi hedeflerimiz doğrultusunda planlar ve yuruturuz Ancak ailede eğer anne baba gecimsizliği, şiddet ortamı, cocuklara gerekli sevgi ve ilginin gosterilememesi, onlara taşıyabilecekleri yeterli sorumluluklar verilmez, arkadaş ilişkileri icin gereken oyun ve yaşıt desteği sağlanamaz, iyi ornek olunamazsa o durumda ozguven eksikliği ve korkuların oluşumuna yol acılabilir Korkuların daha ileri şekli ise fobilerdir Fobileri alelade korkulardan ayıran ozellikler, korkuyla oluşan sıkıntı ve gerilimin belli bir nesne ya da duruma bağlı olması; korkunun boyutunun olayı tetikleyen korku objesi ya da duruma kıyasla orantısız ve abartılı bir duzeyde olması; kişinin kendi verdiği tepkisinin anlamsız ve aşırı olduğunun tumuyle farkında olması; o korku nesnesi ya da durum ile karşılaşmaktan ısrarla kacınması ve eğer karşılaşırsa aşırı duzeyde carpıntı, nefes alamama, ter leme, sıcak basması, mide bulantısı hatta bayılma gibi durumlara yolacarak, kişinin hayatını kısıtlamasına sebep olmasıdır Kişi o hale gelir ki, sokağa cıkamaz, ya da tek başına kalamaz, bazı yerlerden gecemez, bu durum kişinin yakın cevresindekileri de olumsuz etkileyerek, onların da durumun getirdiği sıkıntılı durumları yaşamasına sebep olur ve kişinin cevresi ile sorunlar yaşamasına, sosyal ya da mesleki işlevselliğinde bozulmalara yol acabilir

Psikanalitik goruşe gore fobiler cocuklukta 35 yaş arası yaşanan odipal donemde yaşanan sorunların cozumlenememesi ile ilişkilidir Bu donemde cocuğun cinsel organlarina yonelik korkular hissetmesi ( soz dinlemezse sunnet edilme ile ilişkili olarak korkutulması ya da yaramazlık yaparsa cinsel bolgesine yonelik zarar geleceği şeklinde) fobilerin gelişimine yol acmaktadır Gene bu donemde egonun kişiyi korumak amacıyla ‘yer değiştirme ’ (displacement) olarak adlandırdığımız bir savunma mekanizması ile kişinin hissettiği tehlikeli bir durtusunu, bu durtu ile az ya da cok benzerliği olan dışarıdaki bir objeye yansıtarak, cozmeye calıştığı,fobi oluşumuna yol actığı duşunulmektedir Bir diğer kurama gore ise kişinin belli bir olay karşısında verdiği korku yanıtına kişinin koşullanması ya da yakınlarından kucuk yaşlarda bu tur korkuları oğrenmesi de korku davranışının başlamasında etkili olabilmektedir

Vucudun biyolojik yapısındaki bir takım değişiklikler de bu durumlarda etkili olabilmektedir Ozellikle hipofizhipotalamus ve bobrekustu bezleri ile ilgili hormonlarda değişmeler saptanmıştır ve bu değişimler kişinin korku etkeni ile karşılaşması sonrası verdiği tepkilerden sorumludur Bu tepkiler bir panik atağı oluşturacak denli buyuk boyutlara varabilir Kişiler bu durumları kendi kendilerine tedavi yoluna gitmeye calışarak alkol ve madde bağımlılığı tabloları icine girebilmektedirler

En sık gorulen fobiler arasında hayvan fobileri ( kedi, kopek, fare, kuş gibi), yukseklik, şimşek, gok gurultusu,karanlık ve kapalı alan, ucak,kan enjeksiyon, dişci korkuları gelebilmektedir Klastrofobi dediğimiz kapalı yer korkusu ozellikle kendini asansor, yollardaki tuneller, sıkışan trafikte arabada kalmak, banyo ve duş kabinleri, havasız basık odalar ve MR goruntuleme cihazlarında kendini hissettirmektedir Agorafobi ( acık alan korkusu)toplu bulunulan yerlerden korkma olup, pazarlar, alışveriş merkezleri, kalabalık caddelerde , sinema ve tiyatrolarda, yabancı mekanlarda kendini gosterebilmektedir Agorafobi genellikle birikim yapan stresli koşulların sonucunda oluşabilmektedir Hayvan fobisi olanların dortte bir kadarı korkularının başlangıcı icin kendileri icin travmatik bir olayı hatırlayabilmişlerdir

Toplumun % 510 kadarında rastlanmaktadırKadınlarda erkeklere gore 2 kat daha sık gorulmektedirhayvan fobileri ortalama 7 yaşında, kan gorme korkusu 9 yaşta, dişci fobisi ise 12 yaşta başlamaktadır Klastrofobi ve agorafobi 20 yaş civarı zirve yapmaktadır Yapılan bazı calışmalarda bu kişilerin yaklaşık % 70 ’ inde ebeveynlerden birinde bu tur bir fobi olduğu gozlenmiştir

Korkuların ustune gidilmesi gerekir Bu tıpkı karanlıkta bir kedinin golgesini, aslan olarak buyuk bir şekilde gormek şeklindedir Korkuların belli bir duzen icinde uzerine gidilmeli, korkulan nesne ya da durumdan uzak durma durumundan kacınılmalıdır

Tedavi edilmediği takdirde omur boyu surebilen korkuların tedavisi ilac, bilişseldavranışcı tedaviler ve gerekirse hipnoz ile yapılabilmektedir

Alıntı