Felsefeye Karşı Bir Yazısı -imam gazali k.s

İmamı Gazali , felsefecilerle ilgili bu çalışmalarını ElMunkızu min eddalâl kitabında şöyle anlatmaktadır:

“İşte şimdi filozofların ilimlerinin hikayesini dinle: Onları birkaç sınıf, ilimlerini de birkaç kısım hâlinde gördüm Onlara, çokluklarına ve eskileri ile yenileri arasında doğruya yakınlık ve uzaklık farkına rağmen, küfür ve ilhâd damgasını vurmak lazımdır Filozoflar fırkalarının çokluğuna ve çeşitliliğine rağmen, Dehriyyun, Tabiiyyun ve İlahiyyun olmak üzere üç kısma ayrılırlar Dehriyyun sınıfı eski filozoflardan bir zümredir Yaratıcının varlığını inkâr ederler, bunlar zındıktır Tabiiyyun; bunlar da ahiretin mevcudiyetini kabul etmediler Cenneti Cehennemi, kıyameti ve hesabı inkâr ettiler Bunlar da zındıktır Üçüncü sınıf olan İlahiyyun, daha sonra gelen filozoflardır Bunlar ilk iki sınıfı red etmişlerse de kendilerini bid’at ve küfürden kurtaramamışlardır Üçüncü kısımdan olan bu filozoflar, kendilerinden önce gelenlerin yanlışlarını açık seçik göstermek ve bir yaratıcının olduğunu söylemekle beraber Peygamberlere inanmadıkları için küfürde kalmışlardır Çünkü küfürden kurtulmak için Peygamberlere ve onların bildirdiklerine inanmak da şarttır

İmamı Gazali felsefecilerin görüşlerini çürütmek ve itikadlarına, felsefe karıştıran fırkalara cevap vermek için yaptığı bu çalışmasını kendisinin de bir filozof olduğu şeklinde yoruyanlar olmuştur Buna karşı çıkanlar ise, diğerlerini felsefe ile tefekkür arasındaki mühim farkı bilmemekle suçlamaktadırlar Gazali'nin şiddetle karşı durduğu muhalif düsturlar, aklı temel almışlardır Onlara göre, Allah'ın kullarına bahşettiği en büyük nimet akıldır ve bu nimetten yararlanmayan bir kul en büyük günahkardır Akıl yürütmek faaliyeti ise felsefeyi beraberinde getirir Mütefekkirler ise aklı kullanmakla beraber, akıldan önce Peygamberleri ve onların bildirdiği imanı almışlardır

İmamı Gazali, bu çalışmalarından sonra, yerine kardeşi Ahmed Gazali’yi vekil bırakarak Nizamiye Üniversitesindeki görevine ara verdi ve Bağdat’tan ayrıldı Çeşitli ilmi çalışmalar ve seyahatler yaptı Şam’da kaldığı iki yıl içinde en kıymetli eseri İhyâuUlumiddin’i yazdı Daha sonra Kudüs’e gitti Burada Bâtıni denilen fırkaya karşı Mufassıl’ulHilâf, CevâbulMesâil ve Allahü teâlânın Esmâi Hüsnâ denilen isimlerini anlatan El Maksad ülEsmâ adlı eserini yazdı Kudüs’te bir müddet kaldıktan sonra hacca gitti Haccını müteakiben Bağdat’a döndü Nizamiye Üniversitesinde, Şam’da yazdığı İhyâ’sını kalabalık bir talebe kitlesine ders olarak okuttu Bu seferki tedris hayatı uzun sürmedi Doğduğu yer olan Tus’a gitti Burada yine Bâtınilere karşı EdDercülmerkum kitabı ile ElKıstâsulMüstakim, FaysalutTefrika, Kimyâı Seâdet, Nasihât ülMüluk ve Et TibrulMesbuk adlı kıymetli eserlerini yazdı On sene kadar süren bu hizmetlerinden sonra Selçuklu veziri FahrülMülk’ün ricası üzerine bir müddet daha Nizamiye Üniversitesinde ders verdi Tasavvufu anlatan MişkâtülEnvâr adlı eserini de bu sırada yazdı