Eski Turk Kulturunde Giyim, Kuşam Nasıldı ?

Turk Giyim Kulturu
Turk Kulturunde Giyim kuşam
Geleneksel Gİyİm KuŞam

Eski Turk Kulturunde Giyim, Kuşam hakkında bilgi?

Bozkır Turkleri giyim eşyalarını koyun, kuzu, sığır, tilki ve av hayvanlarının derisi ile koyun, keci, deve yununden yaparlardı Eski Turkler ayrıca bez dokurlar, giyecekleri icin de kendir yetiştirirlerdi Yun kumaş ve bezden ic camaşırı yapar, urettikleri yun kumaş ve keceleri başta Cin olmak uzere ceşitli ulkelere ihrac ederlerdi MO 1
yuzyıldan kalma bir Asya Buyuk Hun hukumdar ailesine ait NoyunUla kurganında, 20 ceşit ipekli kumaş ile birlikte uzerine bir Hun Turku'nun portresi işlenmiş olan yun kumaş ve suslu keceler bulunmuştur
Bilindiği uzere yeryuzunde atı ilk evcilleştiren ve atı binek hayvanı olarak kullanan ilk kavim, Turkler'dir Yeryuzunun ilk atlı milleti olan Turkler, pantolon ve ceketi ilk kullanan kavim de olmuşlardır Cunku pantolon ve ceket suvari giysisidir ve bir suvarinin icinde en rahat edeceği giyecekler pantolon ve cekettir Dunyada pantolon ve ceket kullanımı ilk olarak Turkler'de, daha sonra da Turkler'le yakın ilişki icinde olan milletlerde gorulmuştur Kazar ( Hazar) koncuyu ( prensesi) Cicek'in Bizans sarayına gelin gittiği zaman giydiği Turk tipi imparatoricelik giysisi, daha sonra Cicekion adıyla Bizans'ta moda olmuştur Bugunku cağdaş giysi tipinin ilk orneği olan bozkır tarzı giyimkuşam, Cin'de MO 4 yuzyıldan, Avrupa'da MS 5 yuzyıldan sonra Turk usUlune gore yapılan askeri ıslahatlar sonucu dunyaya yayılmıştır Adı gecen kavimler Turkler'le temas kurmadan once bol ve uzun entari bicimindeki giysiler giyerlerdi Bunu, bu kavimlerin Turkler'le temasa gecmeden onceki donemlerinden kalan yontu, kabartma ve resimlerinden kolayca anlayabiliriz
Romalılar ketenden gomlek yapıp giymesini Hun Turkleri'nden oğrenmişlerdir yuzyıldan, Bizans'ta ise MS 6

1 Elbiseler
2 Başlıklar
3 Sac orguleri
4 Kısa cizme
5 Efsanevi arslan ve kulaklı kartal

Altaylar'daki Pazırık kurganının Buyuk Hun Devleti zamanına tarihlenen katlarında buzlar arasında korunup gunumuze değin curumeden gelen gomlekler ve başka giysiler, Turk giysilerinin ilginc orneklerindendir İkinci Pazırık kurganında bulunan onu kapalı bir gomlek, yine Hunlar'dan kalmış NoyunUla'daki gomleklere cok benzemektedir Katanda kurganında da bu tur bir gomleğe rastlanmıştır Pazırık gomleğinin uzerinde altın susler vardır Ayrıca ucuncu kurganda, giysilerin fiyonk biciminde duğumlenmiş kuşakları da bulunmuştur Bu eserlerin yanında Turk kaftanlarına da rastlanmaktadır Yine bu kurganlarda ele gecen kece coraplar, taraklar ve aynalar bize o cağın yaşam bicimi hakkında bilgi vermektedir Pazırıkta bulunan cesetlerin govdeleri doğmelerle suslemiştir Kimi cesetlerin govdelerinin hem arkaları, hem onleri baştan ayağa değin doğmelenmiştir
Pazırık ve NoyunUla kurganları, bulunan eserlerin kanıtladığına gore aynı kulturun urunleridir Kece corap ve cizme, Turkler'e ozgu kultur urunleridir Ayrıca ustune basarak belirtmek gerekir ki Pazırık'ta bulunan ve mumyalandıkları icin etraflıca incelenebilen iskeletler, Turkler'in ilk ataları olan Andronova İnsanları gibi beyaz ve turanid ırktandır

1 Taş babalar
2 Taş babaların ellerindeki kadehler
3 Taş babaların kupeleri
4 Taş babaların tokaları
5 Taş babaların kılıcları
6 Taş babaların başlıkları

Katanda kurganlarının Kok Turk donemine ait katlarında ipek ve kurklu giysiler bulunmuştur Katanda kurganında, giysilerin yanında pantolonlar da kurkle susuludur Yine Kok Turk doneminden kalma Tuyahta'da acılan kurganların birindeki olunun giysisi uc kattır Ust kısıma giyilen giysi koyu kırmızı, ortadaki yeşilimsi, alttaki de altın sarısı ipekten yapılmıştır
Kurganda ele gecen kaftanın kolları uzun, kolların ağızları da dardır

İKİNCİ PAZIRIK KURGANI'NDAKİ CESET DOĞMELERİNDEN BİRİ
(Dağ Kecisi Figuru)

Bugun kullandığımız pantolon ve ceket sozcukleri yabancı kokenlidir Eski Turkler ceket sozcuğu yerine bertu pırtı sozcuğunu, pantolon sozcuğu yerine de um sozcuğunu kullanırlardı Bertu pırtı sozcuğu, bugun kullandığımız Pılını pırtını topla deyiminde halen yaşamaktadır

Eski Turkler'in giyimkuşam tarzının cevrelerindeki kavimlerden bazı farkları da vardı Mesela, başka kavimlerin kopca kullanmalarına karşılık, Turkler duğme kullanırlardı Turkler ceketlerini Cinliler'in ve Moğollar'ın aksine, sola acarlardı

Soğuk ve sıcak havalarda ayrı ayrı pelerinler kullanan Turkler, ayaklarına cizme, başlarına da bork giyerlerdi Savaş zamanlarında ise başa tolga ( miğfer) giyilir, govdeyi ve savaş atlarını korumak icin yarık denilen zırhlar kullanılırdı

AVAR SUS TOKASI
(Avrupa Avarları)

Eski Turkler kupe de kullanırlardı Bunu, Eski Turkler'den kalma yontu ve yer altı buluntularından anlıyoruz Yalnızca bir halka biciminde olanları da vardır Yontulardan, kupelerin ucunda değerli bir taş olduğunu da anlıyoruz Kok Turk cağında Altay bolgesinde daha cok halka bicimindeki kupeler vardı Kudirge kurganlarında bulunan tunc kupeler, Altay bolgesini temsil eden onemli eserlerdendir Kupeler, Bulgar Turkleri'nin geleneklerinde de cok yayılmış idi Bulgar Turkleri'nde bazan kupe olarak buyuk halkalar da kullanılmıştır

İKİNCİ PAZIRIK KURGANI'NDA BULUNAN KADIN CESEDİNE AİT GUMUŞ KEMER TOKASINDAKİ KOC FİGURLERİ
İleri gelenler ile makam sahipleri, başlıklarının daha uzun ve gosterişli olmasından tanınırlardı ki aynı gelenek Osmanlılar'da da vardır Yontulardaki kupeler, kulağa takılan bir halka ile bu halkaya bağlanmış bir ekten oluşmaktaydı Kudirge kurganlarındaki kupeler, yontulardaki kupelere tamamen benzedikleri gibi, Avar ve Macar kulturune ait kupelerinde ilk orneklerini teşkil ederler
Hemen hemen butun Orta Asya yontularının belinde bir kemer ile bu kemerin yanlarından sarkan birer sus ucları bulunur Kuray ve Kudirge kurganlarındaki Kok Turk buluntuları da bu kemerlerin varlığını ortaya koyar Kemerden sarkan ucların hepsi aynı boyda olmazdı; ceşitli motiflerle suslenmiş bu uclar ayrı boyda olurdu Bu kemer bicimi Turfan'da, Uygurlar'da ve Avrupa Avarları'nda cok yayılmıştır Kemer kelimesi icin Eski turkce'de kurşak sozu kullanılıyordu

KURT BAŞLI AVAR EYER TOKASI
(Avrupa Avarları)
Buluntulardan anlaşıldığına gore kemer kayışının uzeri maden plakalarla suslenirdi Altaylar'da, bilhassa bugunku Tuva topraklarında bulunan yontularda, bu tur kemer uclarına cok rastlanır
Hun, Kok Turk, Uygur, Apar ( Avar), Kazar ( Hazar), Oguz ve Bulgar Turkleri'yle ilgili belgelerden oğrenildiğine gore Eski Turkler sakallarını coğunlukla keserler, bıyıklarını uzatırlardı Sacları ise uzundu Uzun kesilmiş sac, Avrupa'da Hun Tıraşı olarak tanınmakta idi Kimi araştırmacılar Turkler'in saclarını orduklerini one surmuşlerse de bu yanlış bilginin nedeni Turkoloji'ni başlangıc doneminde Turk, Moğol, Cin ve Tibet geleneklerinin tam olarak ayırt edilememesi ve birbirine karıştırılmasıdır Sac ormek Cin ve Tibet geleneğidir; bazen Moğollar'da da gorulmuştur Kok Turk cağından kalmış yontuların buyuk bir kısmı bıyıklıdır

Kok Turk cağı yontularında başlıca dort tur başlıkla karşılaşırız:

1 Borkler
2 Başın tepesinde duran kucuk başlıklar
3 Ust bolumu capraz bağlarla tutturulmuş başlıklar
4 Enseyi kaplayan, tepesi sivri başlıklar

1 Elbiseler
2 Kece cizme
3 İnsan govdesine yapılmış dovmeler
4 Taraklar
5 Kucuk bir masa