Ergenlerin sosyal medyayı kullanmasına müdahale etmeli mi?

Gazetede bir yazısında Erdal Atabek diyor ki; yeni bir yerküre kültürü doğuyor. Dijital yerküre kültürü. Evlatlarımız artık bu yerkürenin evlatlarıdır. Onları tanıyor muyuz? Yoksa eski malumat şemalarımızın çerçevesinden bakıp onları bu çerçeveye oturtmaya mı çalışıyoruz?

Sahiden yapmaya çalıştığımızın ne ve ne kadar işlevsel olduğunu çağın yetişkinleri, ebeveynlerinin sorgulaması gerekiyor öncelikle. Mahsusen gençlerin globalleşmiş davranış modelleri ile ilgili.

Çağın en genelleşmiş; globalleşmiş iki davranış modeli ‘kullanmak’ ve ‘atmak’ olarak gösteriliyor.

Tüketim topluluk tertibi, getirisi olan yeni davranış modelleri ve teknoloji çağı eserleri ile entegre olunca gençlerin, ebeveynleri tarafından anlaşılamayan, onay görmeyen ve velev ebeveynlerini endişelendiren bir gayrı husus da teknoloji eserlerinin tasarrufu göze çarpıyor.
Teknoloji eserleri tasarrufu (akıllı telefonlar, bilgisayarlar, i- pad’ler, vb.) ile içtimaî medya tasarrufuna dair tedirginlikler umumiyetle ebeveynler için farklılık göstermiyor.

Bu doğrultu da sıkça sorulan şu sorulara değinmeye çalışacağım:


Gençler ne hedefle içtimaî medyayı kullanıyor?
Kuşkusuz ki teknoloji sahih kullanıldığında hayatı epey kolaylaştırır. Yani toplumsal yaşantıda dinamik olmak isteyen bir kişi gayelerine ulaşmak için teknolojiyi yahut toplumsallığını beslemek maksadıyla içtimaî medyayı kullanabilir; hiçbir sakıncası yoktur. Şimdiki hadiselerin takibini sağlamak, akranları ile ortak lisan edinebilmek, akademik yaşantısı için habere süratle ulaşmak üzere nedenlerle çevre medya ve teknoloji tasarrufu oluşur.

Bunun haricinde elbette içtimaî medya aracılığı ile kendini tabir edebilmek birden fazla vakit kimlik oluşum evresi tamamlanmış olan gençler için çok daha kolaylık sağlar. Orada istedikleri kişi ile çekinmeden, utanmadan konuşabilir, mütalaalarını söz edebilirler. Ayrıyeten günümüzde birçok genç; bilhassa toplumsal yaşantılarında başkalarına nazaran biraz daha çekinik olanlar, içtimaî medya ve web siteleri üzerinden tanınan kültürü simgeleyen küme, müzikçi, oyuncu üzere insanların ‘fan’ları olur, bu şahısları takip eder ve bu sayede arkadaşlıklar edinir. Bu süreç akranları ile çevre yaşantıda badire yaşayan gençlere yalnız olmadıkları ve anlaşıldıklarını hissettirir.


Içtimaî medyayı ne kadar müddet ve ne halde kullanmak "normal" kabul edilebilir?
Youth Insight’ın 2013 araştırması sonucu gençlerin haftada 50 saat çevre medya için vakit harcadıkları cephesinde. Araştırma, lise talebelerinin çevre medyada en etkin oldukları vakit diliminin 16.00-24.00, üniversite talebelerinin ise 22.00-02.00 olduğunu gösteriyor. Ayrıyeten gençlerin çevre medya aracılığıyla en çok takip ettikleri bölümlerin telekomünikasyon ve hazır giysi olduğu da belirtiliyor.

Öncelikle ergenlik dediğimiz gelişim periyodunun de uzun bir müddet olduğunu ve bu devir içerisinde evladınızın farklılaştığını göz önünde bulundurmanız değerli. Yani 13-14 yaşındaki bir ergen ile 19 yaşındaki bir ergene verilecek yansılar tıpkı olmayacaktır. Lakin erken yaşlar itibariyle aile münasebetlerinin olumlu, sıcak, paylaşım odaklı olması bu yıllarda güçlüklerin daha kolay atlatılmasına ve yeni çağın sorunu olan teknoloji ve içtimaî medya tasarrufun berbata tasarrufunun gündeme gelmemesine temel oluşturacaktır.

Hangi yaş dilimi olursa olsun ebeveynlerin dikkat etmesi gereken birinci öge, gencin toplumsal medya yahut teknoloji eser tasarrufunun, hayat kalitesini bozmayacak ölçüde olup olmadığıdır. Yani bu tasarruf müddetleri mektep muvaffakiyetini etkilememeli, arkadaş ve aile bireyleri ile geçirilen vakitlerden çalmamalıdır. Şayet ki genç gitgide içe kapanır, çevre bağlardan uzaklaşır ve akademik başarısı düşüş gösterirse bir eksperden yardım istenmelidir.

Bu üzere belirtiler gözlemlenmeyen gençler için umumî ülkü bir vakit değil de aile içerisinde, ailenin doğruları çerçevesinde kararlaştırılacak ülkü tasarruf müddetinin oluşturulmasını daha gerçekçi buluyorum.


Içtimaî medya tasarrufunun gençler üzerindeki olumlu tesirleri neler?
Elbette toplumsal medya aracılığı ile birçok yeni malumat edinir, global gelişimlere tanık olma talihi yakalar gençler. Malumat edinimin yanı sıra muhitinde tanınan olan ağlarda ‘hesap’ sahibi olmak, beğenilen paylaşımlarda bulunmak, tıpkı ünlünün takibini yapmak üzere süreçler gençlerin gerçek-günlük yaşantılarında sohbet hususlarına sahip olmalarına, şahsî popülerliklerinin artışına ve kendilerini tabir etmelerine imkan sağlar.


Toplumsal medya tasarrufunun gençler üzerindeki olumsuz tesirleri neler?
Öncelikli olarak bu mecralarda süratle geçen vakit çevre yaşantılarında gençlerin aktif oluşlarını kesintiye uğratır. Yanı sıra her şeyi kolaylıkla yapabilir olmak gençleri tembelleştirir, sabırsızlaştırır ve üretmektense tüketme eğilimli olmaya teşvik eder. “O neye sahipse, ben de olmalıyım! Derhal olmalıyım! Mağazaya gitmeme bile gerek yok, internetten sipariş verebilirim! Ya alamazsam, o devir ben bir hiçim!” üzere niyetler gençlerin zihnini sıklıkla meşgul eder. Bu üzere olumsuz davranış modellerinin içselleştirilmesinin haricinde bir sair epeyce kıymetli mümkün olumsuz tesiri, internet zorbalığına maruz kalmak yahut erken yaşta genç için kimi haberlere erken ulaşmaktır.


Ana pederler, ergenlik çağındaki evlatlarının içtimaî medya tasarrufuna ne biçimde sınırlama getirmeliler?

Birinci olarak gençlerin mahremi olduğu unutulmamalı ve değer gösterilmelidir. Bunu hisseden genç gerekli durumlarda sizinle paylaşıma geçecektir esasen. Hengam geçirilen mecra yahut takip edilen ünlü ile ilgili tenkitlerde, küçümseyici söylemlerde bulunmak yalnızca evladınızı sizden uzaklaştırır, unutmayın. Evlatlarının çağın getirisi olan bu eserler aracılığıyla zarar görmesini engellemenizin tek yolu gerçek hayata onları bağlayacak huzurlu münasebetler sürdürüyor olmanızdır. Yoksa yasaklarla önü alınabilinecek bir durum umumiyetle mümkün olmaz.