Endülüs Emevi Devleti hakkında kısa bilgi

Endülüs Emevi Devleti nerede kurulmuştur

Endülüs Emevileri, Emevilerin yıkılmasından sonra, Endülüste (Güney İspanya) yeni bir devlet kuran hanedandır 756da kurulan Endülüs Emevi Devleti, 1492ye değin varlığını sürdürdü

İspanya'daki Müslümanların Tarihçesi

Müslümanlar 711'da İspanya'ya çıktı 711 'den 756 yılına değin Şam'dan gönderilen Emevî ve Abbasi valilerce idare edildi 749'da Emevîlerin yıkılmasıyla Emevi Halifesi Hişam'ın torunu, Şam'dan kaçan Prens Abdurrahman, 755'te Septe'ye geçti 756'da devleti kurdu kendisi de dikte oldu 929'da III Abdurrahman halifeliğini îlân etti 1031'de halîfenin otoritesi sarsıldı, ülke emirliklere bölündü 1031'de Âli beytten olan Hammûdiler hilâfeti devam ettirmek istediler 1086'da Abbâdi hanedanından İşbiliye Meliki, Kuzey Afrika Murâbıtlar İmparatorluğundan takviye istedi Oradan gelen kuvvetlere 13 Endülüs meliki de katıldı Zeleka Muharebesinde Hıristiyan orduları tahrip edilerek, İspanya'da Müslüman hâkimiyetinin ömrü uzadı


1147'de Muvahhidler, Murâbıtları ortadan kaldırdı Hıristiyanlarla da savaştılar 1187'de Selahaddin Eyyûbî, Kudüs'ü alınca Papa mukaddes savaş îlân etti Avrupalılar, Müslümanları İspanya'dan kovacaktı Lüzum iktidar hırsı, gerekse, Müslamanları kurtarmak niyetiyle İbni Hud, Benî Zeyyan ve Benî Ahmer devletleri birbiriyle mücadeleye girişti 1236'da Benî Ahmer, Benî Hud aleyhine Kastil Kralıyla anlaşınca Kurtuba Hıristiyanların eline geçti 1232'de kurulan Benî Ahmer devleti (Gırnata emirliği) Hıristiyanlarla anlaşarak ayakta durmaya çalıştı 1469'da Sultan Ebû Hasan'ın oğlu Muhammed, annesinin teşvikiyle ayaklanma edip babasını tahtan indirdi Babası her tarafta tahtına dönünce Muhammed, Ferdinant'a sığındı 1486'da Ferdinant'ın verdiği Hıristiyan ordunun başına geçen Muhammed Gırnata'yı kuşattı Baba ile oğul savaşırken Hıristiyanlar, Gırnata Devleti'nin şehirlerini yağma ettiler, müslüman halkı öldürdüler 1490'da Gırnata kuşatıldı, ağaçlar kesildi, bahçeler tahrib edildi, ırk aç, sefil kaldı Kölemenler'den takviye istediler onların donanması yoktu Osmanlılar'dan yardım istediler onlar da Cem Sultan'la uğraşıyordu 1492'de Muhammed, Ferdinand'a teslim oldu, İspanya'da devlet kalmadı 1499'da İspanya'da bir tek Müslüman kalmadı Mabetler yıkıldı, kütüphaneler yakıldı
711'da İspanya'ya meydana çıkan Müslümanlar 788 yıl daha sonra burayı ayrıntılarıyla terk ettiler Halk işiyle, âlimler ilmiyle, san'atkârlar san'atıyla, âbidler ibadetiyle meşgul olurken saltanat mücâdeleleri ve devletin kötü yönetilmesi sonunda, bir zamanların şampiyon Müslümanları mağlûb olup, gittiler
Emirlik Dönemi (756929)

Endülüs, daha Emeviler döneminde ele geçirilmişti 711'de Emevi komutan Tarık bin Ziyad, bugün onun adından dolayı Cebelitarık (Tarık'ın Dağı) olarak anılan yerde İspanya'ya ayak basmıştı ve Arap orduları yedi sene içinde Pirene Dağları'na dayanmıştı Ardındaki Fransa'ya giren Arapları Frankların komutanı Charles Martel oysa 732'de Poitiers'de (Puvatya) durdurabilmişti Bu yenilginin ardındaki Emeviler İspanya toprakları içinde kaldılar, lakin Emevi orduları ile lokal Hıristiyan güçler arasındaki savaşlar sürdü Endülüs Emevilerinin kurucusu Abdurrahman, Emevi Halifesi Hişam'ın torunuydu ve 750de Abbasilerin kıyımından kaçabilen tek kişiydi Abdurrahman, 755'te İspanya'ya ayak bastı ve Endülüsteki Arapları kendisine bağlayarak 756'da Kurtuba'da (bugün Cordoba) emirliğini bildiri etti 788e değin hüküm süren I Abdurrahman, iç ayaklanmaları bastırdı ve dışarıdan gelen saldırıları önledi Öldüğünde peşinde zinde bir devlet bıraktı Ondan daha sonra tahta çıkan hükümdarlar da lokal emirlerin ve Hıristiyanların ayaklanmalarıyla uğraştı Arap ayaklanmaları daha fazla kuzeydoğudaki Ebro vadisi ile doğuda Batliyos (bugün Badajoz) ve güneyde Gırnata'da (bugün Granada) ortaya çıkıyordu Vizigotların eski başkenti ve kayda değer bir dinsel merkez olan Tuleytule'de (bugün Toledo) ise Hıristiyanlar ayaklanıyordu Bu karışıklıklara rağmen Endülüs Emevi hükümdarları nedeyse İspanya'nın tümünü denetim aşağı tutmayı başarıyorlardı Endülüs Emevileri canlı bir ekonomi ve kültürel yaşam yaratmışlardı Başkent Kurtuba kayda değer bir ticaret merkezi olmanın yanı sıra Bağdat ve Kahire'den daha sonra İslam dünyasının üçüncü bilim merkezi olmuştu Öteki manâlı merkezler ise İşbiliye (bugün Sevilla), Gırnata ve Tuleytule idi
Halifelik Dönemi (9291031)

Endülüs Emevileri en aydınlık dönemini III Abdurrahman döneminde (912961) yaşadı III Abdurrahman, Abbasilerin dinsel önderliğini tanımayarak 929da kendisini halife ilen etti İslam dünyası zaten bölünmüştü ve Mısırda kurulan Fatımiler de halifelik ilan etmişlerdi III Abdurrahmandan daha sonra halife olan II Hakem, barışçı bir politika izledi 976da başa geçen II Hişam döneminde, halifenin veziri olan Hacib Mansur 978de yönetimi gerçekte ele geçirdi ve 1002ye dek da elinde tuttu Sonraki halifeler siyasal bir varlık gösteremediler ve Endülüs Emevi Devleti 1010dan başlayarak parçalandı 1031de de Endülüs Emevileri iktidarı son buldu Endülüs Emevi topraklarında, Tavaifi Müluk denen minik devletçikler kuruldu Kurtubada 1031de iktidar olan Cevheriler varlığını fakat 1069a dek sürdürdü 1090'da Kuzey Afrika'dan gelen Murabıtların ve 1145'te gene Kuzey Afrika'dan gelen Muvahhidlerin egemenlikleri de kısa ömürlü oldu Gırnata'da kurulan Nasriler ise 1230'dan 1492'ye kadar İspanya'da varlıklarını korudular Gırnata'yı manâlı bir bilim ve kültür merkezi yaptılar Bugün de ayakta olan Gırnata'daki Elhamra Sarayı Nasrilerin bıraktığı en kayda değer mimarlık yapıtıdır


Endülüs Emevileri ve Nasriler, Endülüsü Hıristiyan Avrupa'nın da ilgisini çeken bir bilim ve kültür merkezi yaptılar Endülüs Emevileri döneminde bilhassa tıp, matematik, doğa bilimleri ve yıldızbilim alanında önemli çalışmalar yapıldı II Hakem'in (961976) Kurtuba'da kurduğu kütüphanede 40 bin cilt kitap vardı ve bunların çoğu Eski Yunan kültürünün ürünüydü Nasriler döneminde bunlara felsefe yapıtları da eklendi Bu dönemde İbn Cebirol, İbn Bâcce, İbn Tufeyl, İbn Rüşd gibi büyük düşünürler yetişti *