Endoskopik disk cerrahisi

Endoskopik cerrahi artık tüm cerrahi meydanlarda yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Vesair cerrahi kısımlarda tasarrufu daha eskidir. Mide ve safra kesesi cerrahisinde, birden fazla hatun veladet ameliyatlarında, üroloji ve KBB ameliyatlarında cok yaygın olarak kullanılmaya başlandıkdan sonra had cerrahisinde tasarrufu 1990’lı yıllardan sonra olmuştur. Endoskopik disk cerrahisi (endoskopik bel fıtığı ameliyatı- örtük bel fıtığı ameliyatı), cerrahi olarak minimal invazif bir sistemdir. Endoskopi sözü eski yünanca'da endo (iç) ve scopien (izleyerek görme) sözlerinden türetilmiştir. Günümüzde münhasıran omurga hastalıklarında cerrahi açıdan birinci secenek olarak tercih edilmeye başlamıştır. Devletimizde de birkaç merkezde yapılan bu ameliyat yerkürede büyük yaygınlık kazanmıştır. Ameliyat iki farklı teknikle yapılmaktadır. Merkezimizde her iki teknik de hastanın gereksinimine nazaran uygulanabilmektedir. Ameliyatın uygulanabilmesi için şahsi endoskopik cerrahi aletler ve uygulayacak cerrahın bu mevzuda eğitimli ve milletlerarası sertifika sahibi olması gereklidir.

Hangi Hastalara Uygulanabilir?

Endoskopik disk ameliyatı bel fıtığı nedeniyle ameliyat olması gereken tüm hastalara uygulanabilir. Lakin bel fıtığının yanısıra hastada bel omurlarının kayması, kanal darlığı üzere ek durumlar var ve bunların da düzeltilmesi gerekiyorsa o devir endoskopik disk ameliyatı bölgesine mikrocerrahi yapılması gereklidir.
Her yaş kümesine uygulanabilir. Mahsusen yaşlı ve diabet, hipertansiyon üzere diğer sıkıntıları olan hastalarda ameliyat sonrası güzelleşme mühletinin çok kısa olması büyük avantaj sağlamaktadır. Ayrıyeten teşebbüse bağlı ek anatomik hasara yol açmaksızın fıtıklanmış disk kesimi alınmaktadır. Böylelikle hastaların hastanede kalma ve işe dönüş vadeleri kısalmaktadır.
Mikrocerrahi sonrası nüks gelişen hastalarda 2. ameliyatlarda ameliyat ortamındaki yapışıklıklar nedeniyle komplikasyon riski yüksektir. Endoskopik disk ameliyatı ise nüks nedeniyle 2. kere ameliyat olması gereken tüm hastalarda inançla uygulanabilir.

Kısaca Cerrahi Teknik:

Yalnızca teşebbüs mekanı açısından farkı olan iki farklı teknik vardır. Posterior interlaminar teşebbüste bel yerinin tam ortasından, posterolateral transforaminal teşebbüste bel kesiminin yan tarafından cilt kesisi yapılır. Posterior interlaminal teşebbüs ve posterolateral transforaminal teşebbüs olmak üzere iki tekniğin ana farkı, teşebbüs bölgeleri ve teşebbüs sırasında endoskobun geçtiği vücut sahalarıdır. Her iki teknikde de yaklaşık 0.5 (yarım) santimetrelik bir cilt kesisi yapılır. Bu kesiden radyolojik denetim altında 4 mm çapındaki endoskop fıtıklaşmış kesime sokulur. Akabinde sisteme endoskopi ünitesi bağlanır. Endoskop içinden tıpkı diz artroskopisinde olduğu üzere mütemadi fizyolojik serum verilir ve verilen serum ameliyat ortamının net görülmesini sağlayarak dışarı çıkar. Endoskop içinde girilen nahiyeyi aydınlatan bir ışık kaynağı, manzarayı kaydeden bir kamera ve içinden aletlerin geçmesini sağlayan bir kanal vardır. Cerrah endoskobun içindeki kamera aracılığıyla ekrandan omuriliği, sonları ve fıtıklaşmış diski görerek fıtıklaşmış diski şahsi aletlerle çıkartır. Diskin tümü bozulmamışsa yalnızca fıtıklaşmış ve bozulmuş kısım çıkartılır. Kalan kısım ise şahsi Radyofrekans aletiyle yakılarak sağlamlaştırılır. Böylelikle kalan diskin fonksiyonlarının devam etmesi sağlanmış olur.

Avantajları:

• Ameliyat yaklaşık 0.5 cm lik bir kesiden yapılır. Cerrahiye bağlı anatomik hasarın az olması nedeniyle ameliyat sonrası erken devirde çokça bir bel ağrısı yoktur.

• Cerrahiye bağlı kan kaybı, enfeksiyon ve ameliyat meydanında oluşabilecek kan birikimi riski daha azdır.

• Yan yerleşimli fıtıklara ulaşım daha kolaydır. Başkaca birden çokça disk aralığı tek bir kesi ile denetim altına alınabilir.

• Ameliyat sonrası hastanade kalış ve işe geri dönüş vadesi kısadır. Kısa hastanede kalış müddeti maliyeti de düşürür.

• Mikrocerrahi ameliyatlarında kemik ve bağ dokusunun çıkartıldığı sahalarda kasların omurilik zarına yapışması sonucu ortaya çıkan (epidural fibrozis) ameliyat sonrası kronik bel ağrıları görülmez

• Yandan yapılan teşebbüsler (posterolateral transforaminal) hasta istek ederse lokal anestezi ile yapılabilir. Gelgelelim biz tüm olgularda umumî anesteziyi tercih ediyoruz. Zira iyi ve efektif lokal anestezi uygulansa bile hastanın az da olsa ağrı duyması ve ameliyathane ortamının hasta üzerinde ki negatif tesiri nedeniyle umumi anestezinin hastanın bilhassa ruhsal rahatlığı açısından kıymetli olduğunu düşünüyoruz.

• Mikrocerrahi sonrası nüks eden hastalarda emniyetle uygulanabilir.

Dezavantajları:

• Deneyimli ve gerekli eğitimlerden geçerek sertifika almış cerrahlar tarafından yapılabilir.

• Ameliyat için yüksek teknoloji gerektiren ekipmanların kullanılması gereklidir.

Bel fıtığının yanısıra kanal darlığı omur kayması ve doğumsal yahut edinsel anatomik bozukluğu olan hastalarda tatbikte güçlükler yaşanabilir.

Sorular:

• Endoskopik cerrahi ne demektir?

Endoskopik cerrahi, vucudun rastgele bir mekanında oluşan marazı tedavi etmek için ufak bir delik açarak hasta ortama ulaşmak ve gelişmiş imaj sistemleri kullanarak hasta nahiyeyi bir ekrana taşımak yeniden gelişmiş mercek sistemlerde kullanarak görme yerini büyüterek cerrahi süreç yapmaktır. Bu süreç halk arasında saklı ameliyat olarak da bilinir.

• Nöroşirurjide hangi ameliyatlar endoskopik cerrahi ile gerçekleştirilmektedir?

Endoskopik cerrahi omurga hastalıklarında giderek daha sık bir formda kullanılmaktadır. Yeni geliştirilen tekniklerle boyun fıtğı ameliyatları endoskopik yapılmaya başlanmıştır. Uzun devirdir münasebetli olgularda bel fıtığı ameliyatları, sonların omurgadan çıktığı olukların genişletilmesi endoskopik mikrocerrahi ile yapılmaktadır. Başkaca endoskopinin göğüs kafesinde kullanılması ile birlikte sırt omurga marazlarının cerrahi tedavisinde de kullanılmaktadır.

• Endoskopik ameliyat her hastaya uygulanabilir mi?

Hastanın bel fıtığı olması kuralıyla her hastaya uygulanabilir. Yalnızca omur kayması nedeniyle vida ve plakla stabilizasyon gereken ve kanal darlığı nedeniyle kanal genişletme ameliyatı gerektiren hastalara uygulanmaz.

• Neden iki farklı teknik kullanılmaktadır?

Belin yan tarafından teşebbüsle uygulanan transforaminal teknik yaygın olarak kullanılan tekniktir. Gelgelelim kalça kemiğinin sıradandan yukarıda olduğu hastalarda mahsusen L5-S1 arası için transforaminal yolu kullanmak olanaksız olabilir. Bu durumda belin ortasından kesiyle interlaminar teknik kullanılmaktadır.

• İki teknik arasında ne fark vardır?

Teşebbüs yanı dışında transforaminal teknik istek eden hastalarda ya da kalp, böbrek illetleri üzere nedenlerle anestezi alması sakıncalı hastalarda lokal anestezi ile uygulanabilir. İnterlaminar teknik ise yalnızca umumî anestezi altında uygulanabilir.

• Endoskopik ameliyatlardan sonra hastanede yatış mühleti ne kadardır?

Umumide bir gece hastanede tutulan hastalar sonraki gün taburcu edilmektedir.

• Ameliyattan sonra birebir konumda bel fıtığının nüksetme bahtı var mıdır?

Bel fıtığı ameliyatı yerkürede 3 farklı prosedürle uygulanmaktadır. Açık cerrahi, mikrocerrahi/mikroendoskopik cerrahi ve tam saklı endoskopik cerrahi. Her 3 formülde de ameliyat edilen binlerce hastada ameliyat sonrasında ortalama %5 orantısında ameliyat arasında nüks olduğu saptanmıştır.

Hangi usul uygulanırsa uygulansın nüks orantısı değişmemektedir. Ama öteki metotlarda nüks eden hastalarda yeni ameliyatta komplikasyon oluşma riski endoskopik ameliyatlara nazaran daha yüksektir. Bu nedenle endoskopik ameliyatta nüks gelişse bile 2. ameliyatın komplikasyon riski yok denecek kadar azdır.

• Mikrocerrahi ya da açık yolla ameliyat edilmiş ve yine bel fıtığı oluşmuş hastalarda endoskopik ameliyat uygulanabilir mi?

Nüks etmiş tüm vakalarda endoskopik teşebbüs itimatla uygulanabilir. Mikrocerrahi uygulanan hastalarda ameliyat sonrası gelişen yapışıklıklar nedeniyle 2. ameliyat sürekli daha sıkıntı ve komplikasyon riski daha yüksektir. Bu nedenle bu tıp hastalarda endoskopik ameliyatlar komplikasyon riski olmaksızın yapılabilir.