Ege Bölgesinin Yöresel Kıyafetleri

EGE BÖLGESİ KADIN GİYSİLERİ

Başa Giyilenler

Ilk Önce: Alında yedi rengi içeren bir taç yer alır Renklerin anlamları şöyledir Kırmızı: evliliği, siyah: matem, beyaz: genç kızlık, sarıpembe: sevgiyi, kırmızıyeşil bir arada olursa; kadının evli olduğunu, beyazyeşil:aynı soydan gelen kızları belirler

Alduvak: Gelinin başında bulunur Al, murada erme anlamındadır

Abani (Üslük): Aydınlık sarı renk ipten olup, al duvağın altına örtülür

Başlık: Altın koşarlı terlik giyilir Başlıklar üzerine yazma örtülür Yazmanın etrafı oyalarla süslüdür Yüz çevresini çebreleyen kısma boncuk süsler, alınlıklar, çenelikler kullanılır

Kadın Başı: Kozak başı diye adlandırabileceğimiz bu öncelikle kızlar önce tepelik giyerler Bu tepelik terlik vazifesi görür Tepeliğin üstüne başı çepeçevre saran takke geçirilir Takkenin arkasında iki ucu bağlanmış bir kaskısı vardır Bu kaskı ikili, üçlü, dörtlü almak üzere örülmüş saçların peşinde geçirilir Böylelikle takkenin öne kayması önlenir Takke kartondan baş ölçülerine tarafından üç dört parmak eninde yapılır Etrafı,yörede MELKAN denilen Amerikan bezi ile kaplanır Bunun üzeri kreple sarılır Krebin her bir yanı inci boncukla işlenir Başlığın ön kısmı kat kat altınla iki sıra işlenir Üstüne ikili, üçlü iğnelerle taç biçiminde süslenir Tepeden çeneye, çeneden tepeye yaşmak denilen bir örtü bağlanır Buna KAYNANA GEMİ denir Ayrıca SAKADIRAK da denir sonra alından arkaya kefiye bağlanır Buna KUSGUN çekimi denir En son değirmi yapılıp takkenin üzerinden çene altına geçirilir yanakta tutturulur



Sırta Giyilenler

Göynek: Sarı ve beyaz renk el dokuması bezdendir Ön kısmının orta yerine düşey şekilde gömleğin belinden etek ucuna kadar tek bir parça işleme tıpatıp parçalık gibi dikilir Göynek paçalık işlemeleri üzerine kadar inerEtek uçları, kenarları, kolağızları, yaka kenarları işlidir Göğüs kısmının işli olduğu da görülebilir Sarı, yeşil, beyaz, mor renktedir

Göğüslük: Bu giyim parçası genelde kırmızı ve yeşilden hazırlanır Dört ucundan bağcıklarla arkaya bağlanır Ustufa kumaşından yapılır Bağcıklarla boyuna ve bele bağlanır

Ayaklık: Buna şalvar da denilir İşlemelidir Kalça altına işlemeli uçkurla bağlanır Ayak bileğine değin iner

Köncek: Ayağa giyilen bir çeşit şalvardır Kalça altına ince uçkurla tutturulur Buna bir takım köylerde ayaklık da derler Beyaz pamuklu ya da ince yün karışımı dokumadan yapılır Könceğin her iki parçasının yanlarına, işlemeli birer parçacık otutturulur

Cepken: Üç eteğin üstüne giyilir Beyaz astarlı mor renkli çitare kumaştan yapılan cepkenin önü açık ve kolları uzundur

Üç Etek: Kutnu, çitari diye adlandırılan kumaşlardan yapılır Astarı sarı kumaş dokumadır Üç eteklere, kaynak işlemeli ulama, çiçekli hare, çiçekli telli hare vb adlar verilir Göyneğin üstüne giyilir Eflatun renkli beyaz kaplı çitare kumaştan yapılır Üç eteğin üzeri çiçekli hare, sırmalı hare, çiçekli telli hare gibi farklı alanlara yönlendirilmiş kasnak işlemelerle donatılmıştır

Arkalaç: Para ve boncuklarla süslüdür Bele bağlanır Üçgen şeklinde arkadan aşağıya sallanır

Kemer: Belde, üzeri kabaralarla süslü kemer vardır Üç parçalı olan toka üstünde kırmızı yeşil renkli taşlar yer alır Gümüş kemeri erkek çocuk evi kız evine gönderir Gelin olduğu gün gelinin beline takılır

Önlük: Kırmızı yün el dokumasıdır Bele bağlanır ve dört köşe biçiminde öne sallandırılırYağlık da denilen önlük bir bağ ile bele emrindeki olup önü kapatır Çok renkli yün iplikten dokunmuş zeminde bordo renk hakimdir

Libade: Cepken üstüne giyilir Mor kadife üzerine sırma sim üzerine yaprak ve çiçek motifleriyle süslüdür Öünü açıktır Kesilmiş yelek de denir

Örme Kuşak: Alın çekisi gibi yedi renkli iplikten örülmüş olup, gelinin belinde bulunur Yelken Direği kısmı püsküllüdür Bu kuşağı geline babası alır

Bel Bağı:İki üç metre uzunluktadır Kuşak üstüne mavi boncuklar, püskül, çılkak bulunur

Deyre: Bu giyim parçası, bildiğimiz üç eteğin özel süslenmiş bir tipidir Çoğunlukla kutnu altı parmak, çitari, yılan dili diye adlandırılan kumaşlardan olur Giysinin arkadaki etek kenarları ve ön parçalarının iki uçları sarı ve mavi bezlerle “kertme adı verilen teknikle süslenmiştir

Öngerge: Öne konan önlüğe bu ad verilir Bunun zemini yünden el dokumasıdır Kertmeli işlemecilik yapılmıştır Bu kıyafet parçasının üzerine sedef düğmeler dikilir Sedef boncuk ya da parlak boncuklarla kullanılabilir Bu tip önlüğe “kertmeli önlük de denir

Bel Bağı (Çılkaklı Kuşak): Bu giyim parçası önlük bağı ve çılkaklı kuşak, kemerbest diye de adlandırılır İki metre dek uzunluktaki ve iki parmak genişliğindeki bel bağının her iki ucu rengarenk (sarıyeşilkırmızıaçık mavi) püsküllerle, yün ipliğinden dokunmuş, keza boncuklarla bezenmiştir Öngerge bel bağına tutturulur Kuşağın uçlarında ikişer adet mavi boncuklu altı adet püskül bulunur

Çitari:

1 Altta dolgun kumaştan ipekli dokumadan geniş şalvar
2 İçte bürümcük gömlek
3 Şalvarın kumaşından yapılma üç etek
4 Üç eteğin üzerine giyilen bir takım köylerde üç etek kumaşından, bazı yörelerde kadifeden yapılma üstü sim işlemeli sırma cepken
5 Kilim tekstil önlük
6 Kilim tekstil arkalık
7 Ilk Kez tepelik, oyalı yazma ve çeki

Canfes:

1 Altta, kadifeden üretilmiş ibrişim ipliği ile bitmiş geniş şalvar
2 Üstte, beli dar yakalı şalvar gibi işlenmiş kadife cepken
3 Belde gümüş kemer
4 Ayakta kadifeden yapılmış pantufla anlatım tarzı edilen terlik
5 Öncelikle oyalı krep

Ağır Esvap:

1 Altta kadifeden yapılma sırma ile tamamlanmış bol şalvar
2 İçte kanaviçe işli iç gömleği
3 Tepede kadifeden üretilmiş, sırma ile bitmiş üç etek
4 Belde gümüş kemer
5 Ilk Kez gümüş tepelik
6 Tepeliğin üstünde dantelli tül örtü
7 Ayakta sırmalı terlik

Sırmalı:

1 Altta, astarlı ipekli kumaştan yapılma kaytan işlemeli bol şalvar
2 Üstte, şalvarın kumaşından yapılma kaytan işleme üç etek
3 Belde, kenarları sırma saçaklı ipek kumaştan önlük ve arkalık
4 Üç eteğin üzerinde kadifeden yapılma sırma işli cepken
5 Önlüğün üzerine genişçe takılan yağlık
6 Ayakta, dana derisi sivri burun çizme
7 Ilk Olarak tepelik (pul ya da para takılı)
8 Tepeliğin üstünde pul işlemeli krep

Saç Şekilleri

Gelin saçları kırk ya da oniki belik olarak örülür

Takılar

Sakıdırak: Çene altından başa bağlanan pul ve boncuk dizili süs takısıdır

Mangırlar: Gelinin alnında yirmi sekiz ya da otuz iki adet küçük altın dizilidir

Ayağa Giyilenler

Çorap: Yünden,şişle örülme ve renklidir

Sarı Çizme: Saren cilt denilen keçi derisinden yapılır Göğe bakan papuç da denilir Sarının çeşitli tonlarında yapılır Yörük çizmesinden ayrı olarak yanlarına çiçek motifleri işlenir ve kaytanla süslenir Ayağa giyilen kösele taban üzerine sarı meşinin dikilmesi ile yapılmıştır Burnu yukarıya içten kıvrıktır Goncu yerden 16 cm yüksektedir Çizme içine değişik renkte Türk motifleri ile işlemeli yün çorap giyilir


EGE BÖLGESİ ERKEK GİYSİLERİ


Başa Giyilenler

Fes: Başa kalıpsız fes giyerler Fesin etrafına dağıtılmış renkte iğne oyası tamamlanmış, kenarları beygir kılı ile geçilmiş, dağ çiçeği motifli, yemeni (yazma) sararlar Fesin yanına ağırlığı 100 dirhem olan püskül sallanır

Sırta Giyilenler

Bürümcek: Gövdeye, en içe şile bezinden dokunmuş bürümcek giyerler

Mintan: Bürümceğin üzerine elde dokunmuş mintan giyilir Mintan egemen yakalı ve düz çizgilidir

Kuşak: Zeybek,beline küçük bir yastık üzerine şal kuşak, bunun da üstüne trablus kuşak sarar Bu kuşak beli kalın bir şekilde kalça hizasına değin sarar Belde keza en üste deriden yapılmış silahlık kuşanılır Bu silahlık yedi gözlü olup, her gözünde zeybeğin ihtiyacı olan aletleri tütün tabakası vb gibi eşyalarını saklamasına fayda Silahlığın üzerine kıldan dokunmuş sütun dolanır

Camadan: Kırmızı beyaz ve mor kaplı işlemeli cepken giyilir

Sallama: En üste giyilen parça sallamadır Sallamanın kolları olmayıp, arkadan kolların yanından parçalar sarkar Camadanla benzer renkte kalataban ve kaytan işlemelidir

Potur: Zeybekler alta yanları yine kaytan işli potur giyerler Potur dizlere değin uzanır Camadan ve sallama ile benzer kumaştandır İşlemeli ağı bulunur Ayrıca dizlik takarlar Kasığa uçkurla bağlıdır

Fermene: Buna indirilmiş yelek de denir Değrenin üstüne bu kısa yelek giyilir Önceden fermene çuhadan ve yün dokumadan yapılırmış

Trablus Kuşak: Ipek kumaştan trablus kuşak sarılır Trablus kuşak üzerine silahlık kuşatılmıştır Bele arkadan sıkı sıkıya bağlıdır Fazla geniş kalın bir deriden olup beş gözlüdür Birinci favori çakı ve kav, ikincisinde çakmaklı ve kuburlu bir silah, üçüncüsünde kulaklı ve yatağan biçimli kasatura, dördüncüde maşa ve beşinci gözde ise kadifeden tütün kesesi ile meşinden kavcalık bulunur Silahlığın etrafını renkli yünden dokunmuş bir sütun sarmakta ve onun üzerinede işlemeli çevre sarkıtılmış olarak bulunur

Ayağa Giyilenler

Körüklü Çizme: Ayaklarına körüklü çizme veya tozluk altına yemeni giyerler

Çorap: Çoğunlukla beyaz yündendir Üzerine renkli yünlerle geleneksel motifler işlenmiştir

Aksesuvar

Katıklık (Kütüklük): İki üç gümüş kutu olup silahlık üstüne kuşanılır, fişeklik olup arkadaki ve yanlara sarkıtılır
Hamaylı: Gümüşten ufak bir kutu olup kayışla sarılı olarak sağ koltuk aşağı yerini alır İçinde enam, mektup ve haberleşme belgeleri bulunur
Pazubent (Pazvant): Sağ pazuya takılan gümüş işlemeli, üç beş parçadan oluşmuştur *