Dünden Bugüne Kartpostallar

Geçmişin izlerini bir resim karesinde saklayan kartpostallar, anıların en canlı tanıkları olarak karşımıza çıkıyor Önce siyah beyaz basılan, ardından olanca renkleriyle raflarda yerini bölge kartpostallar, yakın tarihe ışık tutması nedeniyle belgelere dayanan bir layık de taşıyor



19 yüzyılın ortalarında Avrupa ve Amerika ’da kullanılan birincil kartvizitler, bugünkü kartpostalların atası olarak biliniyor Genelde dost ziyaretlerinde ve özel günlerde kullanılan bu kartvizitin yaratıcısı Paris ’li portre sanatçısı Andre Disderi ’ydi Zamanla İmparator III Napolyon ’nun kendi kartı için Disteri ’ye poz vermesinin ardından kartvizitler, doğum günlerinde, yortularda yakın çevreye verilmeye başladı Victoria Dönemi ’nde ise kartvizit albümleri ortaya çıktı Amerikan İç Savaşı sırasında büyük bir pazara dönüşen kartvizitlerin boyutları büyüyerek kartpostala döndü Aniden benimsenen kartpostallar, büyük bir çılgınlıkla tüm dünyaya yayılmaya başladı

Bayramların vazgeçilmeziydi



Dünyayla birlikte Türkiye ’de de yaygınlaşan kartpostallar, yıllarca bayramların vazgeçilmez tebrik mesajlarını taşıdı Batı geleneklerinin benimsenmesiyle, yılbaşı ve doğum günleri gibi kutlamalara da arabuluculuk etmeye başlayan bu fotoğraflı kartlar, asker ocağından postalanan özlemlerin en tipik aynası oldu Önceleri siyah beyaz basılan kartların ön yüzlerinde dağıtılmış tarih ve isimlere rastlanırken, teknoloji onları da değiştirdi; boyadı, renklendirdi, parlattı

Eski kartpostallara istek çok



Bugün sayıları şipşak artan koleksiyoncular son yıllarda kartpostallara da merak sardı Bilhassa siyah beyaz ve eski olanlar çoğu kez el değiştirmeye, sergilenmeye ve arşivlenmeye başlandı Osmanlı kartpostalları, peşinden koşulan çeşitlerin başında yer alırken, piyasayı iki haftada bir yoklayan koleksiyonerlerin, her meydana çıkan yeni karttan ikişer adet saklaması adet oldu

Bunlar aralarında turistik ülke örneklerini de biriktirerek, oldukça varlıklı bir kayıtlar oluşturanların sayısı hiç de az yok Yakın geçmişe ışık tutan ve belgesel özellik içeren kartpostallar modaya uyup, sıkça çehre değiştirse de ülkeleri ve dönemin yaş**ını yansıtması açısından manâlı sayılıyor Kartpostallar için düzenlenen müzayedeler ise koleksiyonerlerin esas alaka odağı Minyatürler, çini desenleri, halı motifleri, antik parçalar, hayvanlar, karlı noel manzaraları, reprodüksiyon kartları bu grubun en favori ürünleri

Kartpostal modasında nereden nereye



Türkiye ’de en zengin kartpostal çeşitlerinin bulunduğu Keskin Color'un sahibi, kartpostal piyasasının tecrübeli ismi Reşit Belirgin, kartpostallara duyulan ilginin her dönem değiştini hatırlatarak, renkli dünyanın modasını şöyle aktarıyor:


Yılbaşında yakın dostlara atılan manzaralı kartlar defalarca ilk sırayı alıyor Sevdiği sanatçının kartlarını duvara asan, masasında seyredenlerle, daha sanatsal çizgiler taşıyan estetik kartları tercih edenlerin talepleri kartpostal piyasasını da kızıştırıyor



Reşit Keskin ’e kadar, bir dönemin en alaka çeken örnekleri arasında yer alan futbolcu, asker ve çizgi roman kartpostalları artık satmaz olmuş Nedeni ise, Rıdvan, Metin, Tanju gibi futbolcuları resmeden kartpostallar, takım kartları formalardaki antlaşmaları yüzünden problem yaratıyormuş Asker kartları ise kıyafetleri disiplinini bütün yansıtmadığı gerekçesiyle piyasadan çekilmiş Ninja Kaplumbağaları, Rambo veya Samanta Fox gibi film ya da çizgi film kahramanlarıyla seksi bayan yıdızların fotoğraflarına ise ilgi kalmamış


Derhal artık şarkıcılar, çocuk espirileri, romantik mesajlar, bebekler, şiirli kartlar fazla modaymış Reşit Keskin, bu kartpostalların sadece Türkiye ’de yok, yurt dışarıya da büyük ilgitopladığını ve dış ülkelerden yüksek sayılarda talep geldiğini söylüyor ve şöyle devam ediyor:



Özellikle Türk Cumhuriyetleri, Yugoslavya, Fransa, Almanya, İngiltere gibi ülkeler Türk sanatkâr kartpostallarına manâlı miktarda sipariş veriyorlar Satışları etkileyen faktörlerin başında sanatçının vizyondaki filmi, yeni meydana çıkan kaseti, hit olmuş parçası, klibi, televizyon proğramı, diziler, festivaller neden olabiliyor


Bütün bunlara karşın iç piyasada kartpostal satışında belirtilmiş bir oranda düşme görüldüğünü gösteren kartpostal firmaları, bunun nedenlerini de kartpostal piyasasındaki rekabetin artması, bayram gezileri ve internet dünyasıolarak sıralıyorlar Bayram ve yılbaşı dönemlerinde bir çok ailenin tatile gidişiyle postalama alışkanlığından vazgeçtiği, internetin getirdiği yeniliklerden olan wall papermesaj kartlarının kullanılması kartpostal geleneğinin kaybolmasına niçin oluyor


Turizmde kartpostallar

Dünyanın her yanında olduğu gibi, Türkiye ’ye gelen turistlerin de ilk işi, bir kartpostal seçip, arkasına ben burdaydım, burayı gördümdercesine iki satır kötülemek ve onu postalamak oluyor


Ülkemize gelen tanıdık olmayan turistlerin en fazla seçim ettikleri kartların başında Türk Bayrağı kartpostalı, altı minaresinin de göründüğü Sultanahmet Cami fotoğrafı geliyor Bunları; turistik deve, çok fotoğraflı kartlar, gravürler peşine düşüp takip ediyor


Reşit Belirgin, bir icat olarak kartpostallardaki fotoğrafları küçük el çantalarının üzerlerine bastıklarını ve bunun turistler göre ilgi gördüğü belirtiyor Çantaların üzerindeki resimler, kartpostal dünyasına yepyeni bir ebat kazandırırken, küçük ebat ipek halı motifleri de yabancıların en çok satın aldığı ve alaka gösterdiği turistik anı eşyalarının başında geliyor


Büyük Kasaba planlamacılarına düşen görevler

Her kartpostalın sınırlarımızı aşıp Türkiye ’yi tanımayanlara ulaştığı düşünülürse, çekilen her fotoğrafın ülkeyi tanıtmak açısından yarattığı ağırlık bir defa daha büyüyor Kartpostala böyle yaklaşıldığında, turistik yöre ve tarihi eserlerin bulunduğu bölgelerdeki
çevre düzenlemesi de gündeme geliyor Ilk Olarak bu bölgelerdeki ilan, pano, direk, havada asılı kablolar gibi görsel kirliliğe sebep olan detaylardan bir an önce kurtulmak geliyor Örneğin, İstanbul ’un Galata Kulesi veya Laleli Otelleri ’nin çatıları gibi panaromik açılar sunan noktaların gözden geçirilmesi, ayrıca turistlerin en çok fotoğraf çektikleri tarihi eserlerin çevresinde derme çatma uzayarak gösterme açısını, seyir ve çekim imkanını engelleyen ağaçların peysaj mimarları gözetiminde temizlenmesi gerekiyor Tüm bunlar şüphesiz, sadece kartpostal için yok, gelen her davetli için daha özenli seyir ve fotoğraf imkanı sunacak, ülkemizin içten ve güzel görüntülerle sunulmasını sağlayacak

*