Dengesizlik ve Başdonmesi

Dengesizlik ve Başdonmesi
Denge Sistemi: Vestibuler Sistem
Vestibuler sistemin iki işlevi vardır
Dengenin korunması ve boylece yaralanmanın onlenmesi
Gozun konumunun korunması ve bakılan nesnenin en yuksek cozunurluğunun eldesi yoluyla ayrıntıların gorulmesi
Sistemin duyu organları:
İc kulağın Vestibuler Kısmı (Vestibuler Labirent)
Gozler
Somatosensorlar (Kas, kiriş, eklem ve deri)


Duyu organları doğrudan beyin sapıyla bağlantılıdır, aynı zamanda beyincik ve beyinle de bağlantıları vardır Zemin, duvar, tavan gibi gorsel bilgilerin ve yer cekiminin etkilerinin beyinde yorumlanması vucut oryantasyonu hakkında değerli ipucları verir Beyincik, denge duyu organlarından gelen bilgileri birbirleriyle kıyaslar, işler ve sonucta vucudun duruşunun ve gozun konumunun korunması icin tum vucut kaslarına refleks şeklinde yanıtlar gonderir
İc kulağın vestibuler kısmının iki işlevi vardır:

Vucudun tabii dik duruşunun refleks olarak ayarlanması
Vucudun o andaki durumu hakkında bilgi sağlamak (vucut oriyantasyonu)
İc kulağın vestibuler kısmının sezici organları:
Yarım daira kanalları: Her biri birbirine dik duzlemde bulunan yarım daire şeklindeki 3 kanaldan oluşur Bir tanesi yatay duzlemle 30 derece acı yapar Her kanal kendi duzlemindeki donme gibi acısal eylemleri sezer ve yanıt verir
Utrikul: Makulası (sezgi yapısı) yatay duzlemdedir, dik alcalma ve doğrusal ivmeye yanıt verir
Sakkul: Makulası utrikuldekine diktir, doğrusal ivmeye yanıt verir

Postur (Vucudun Dik Duruşu)
İc kulaktan kaynaklanan refleksler, diğerleriyle birlikte, posturun korunmasıyla ilgilidir Postural refleksler 2 turdur
Statik refleksler: Bunlar istirahat durumundaki bedenin postural tepkileridir Kas, eklemler ve diğer yapılardan cıkan reflekslerle birlikte ic kulağın ( ozellikle utrikul'den) reflekslerini icerir
Tonik labirent refleksleri: Beden, el, kol, ayak, bacak, boyun ve gozleri etkiler
İckulağın dik duruş refleksleri: Vucut anormal bir konumda durursa vucudu normal duruş konumuna dondurur
Kinetik Refleksler: Hareket eden vucudun postural tepkileridir İvmesi olan eylemler tarafından uretilir
Acısal: Herhangi bir duzlemdeki donme eylemlerindeki gibi
Progresif: Doğrusal eylemlerindeki gibi
Vucudun bir yanı hareket ettiğinde dengeyi korumak icin posturun refleks ayarı gereklidir
Genel olarak kinetik refleksler vucudu normal duruşuna getirir, statik refleksler normal duruşu korur

Vestibuler sistemin bozuklukları iki sınıfa ayrılır:

Periferik: İc kulak ve denge siniri ile ilgili
Santral: Beyin sapındaki denge sinirinin girdiği denge merkezleri, beyincik ve beyin ile ilgili
Vestibuler sistemin periferik bozuklukları beyindeki vestibuler merkezler tarafından telafi edilir Bu telafi işlemi, ic kulaktan gelen denge bilgileri yerine gozden ve kaseklemderiden oluşan somatosensor sistemden gelen denge bilgileri konularak yapılır ve 3 ile 6 haftada telafi işlemi tamamlanır ve denge tam olarak sağlanır Bu telafi mekanizmasına Santral Vestibuler Kompenzasyonadı verilir
Vestibuler sistemin santral bozuklukları da aynı mekanizmayla telafi edilirse de denge hicbir zaman tam olarak sağlanamaz

Vestibuler sistemin bozukluğunda ortaya cıkan yakınmalar:

Baş donmesi ve
Dengesizlik
olup nistagmus adı verilen goz hareketleri tek bulgudur
Başdonmesinde mutlaka bir donme hissi vardır; ya kendinizin donduğunu ya da cevredeki duvar veya cisimler sizin etrafınızda donduğunu hissedersiniz Bu durum ic kulakta vestibuler sistem etkilendiğinde ortaya cıkar

Vestibuler bozukluklarda donme hissi hemen hemen daima nistagmusun hızlı hareketi yonundedir

Dengesizlikte ise bir sersemlik hissi, denge bozukluğu hissi, yurumekte zorluk hissidir, ve bir cok sebebi olabilir


Nistagmus
Nistagmus gozun postur'undeki (normal duruşundaki) bozulmadır ve ozelliği gozde az cok ritmik bir sallantı olmasıdır Goz hareketlerinin hızı her iki yonde aynı olabilir, veya bir yonde diğer yone gore daha hızlı olabilir yavaş ve hızlı hareketler arasında aralık yoktur Goz hareketleri yatay, duşey veya rotatuar (burgu gibi donmeli) olabilir
Gozun posturu gorsel ve vestibuler uyarılara dayanır Gorsel uyarılar gormek istediğimiz cisimle ilgilidir

Vestibuler sistem ise başın ve vucudun hareketine gore gozun konumunu ayarlayarak cismin gorulmesini devam ettirir Gozun posturu denge sisteminden goz kaslarına gelen uyarılarla duzenlenir

Gozun posturunu duzenleyen uyarıların oluşmasında veya iletilmesinde bozukluk olduğunda nistagmus ortaya cıkar

Periferik Vestibuler Sistemden kaynaklanan nistagmusun bir hızlı bir de yavaş hareketi vardır

Hastalıklı olan yavaş hareket olmasına karşın hızlı hareketin yonu nistagmusun yonu olarak kabul edilmiştir Hızlı hareket aslında yavaş hareketin merkez tarafından telafisi olarak ortaya cıkar

Spontan Nistagmus: İleri bakışta ritmik goz hareketleri varsa buna Spontan nistagmus adı verilir
Sağa ya da sola bakışta ortaya cıkan nistagmuslar da kolaylık olsun diye spontan nistagmuslar adı altında değerlendirilir

İc kulaktan kaynaklanan nistagmusun dort ozelliği vardır:

Baş donmesi ile birlikte olur
Tek yonludur
Hızlı hareket yonune bakılınca coğalır
Karanlıkta, goz kapatıldığında veya kalın mercekli gozluk takılarak cisimler net gorulemediğinde coğalır


Bir ic kulak tamamen tahrip olduğunda ortaya cıkan nistagmus genellikle 4 haftada tamamen yok olur Fakat karanlıkta telafi mekanizması aksayacağı icin yeniden ortaya cıkabilir

İc kulaktan kaynaklanan nistagmusların yonunu belirtmek kadar derecesini belirtmek de gerekir

BirinciDerreceNistagmus: Hızlı hareket yonune bakılınca ortaya cıkan nistagmustur
İkinciDerreceNistagmus: Hızlı hareket yonune bakılınca ve ileriye bakılınca ortaya cıkan nistagmustur
UcuncuDerreceNistagmus: Hızlı hareket yonune bakılınca ve ileriye bakılınca ortaya cıkan nistagmustur
Orneğin, sağ ic kulağı hızla tutan tahrip edici bir hastalık gozlerin sağa doğru yavaş hareketle, sola doğru hızlı hareketle sallanmasına neden olur Bu sola nistagmus demektir Hastalığın ilk gunlerinde ucuncuderecenistagmus vardır ve vertigo şiddetlidir Sonraki gunlerde santral telafi mekanizmasıişler ve nistagmus ikincidereceye ve birincidereceye donuşurken vertigo da giderek azalır ve 4 hafta sonra santral telafitam oluşunca nistagmus ve vertigo hic kalmaz

Alıntı