Cumhurbaşkanı Erdoğan "dönün" diyor, vatandaş dinlemiyor!

Dünya gazetesi muharriri Alaattin Aktaş, “Vatandaş dövizden TL'ye dönme konusunda kimseyi dinlemiyor” başlıklı dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Aktaş yazısında, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “dövizden TL’ye dönün” çağrısına karşılık, “Bu yılın kasım ayı sonuna geldik; 100 liralık TL cinsi mevduata karşılık artık tam 94 liralık döviz hesabı var” ifadelerini kullandı.

Alaattin Aktaş’ın hususla ilgili yazısı şöyle:

“Cumhurbaşkanı Erdoğan bir defa daha vatandaşı ellerindeki dövizi satıp TL’ye dönmeye çağırdı. ‘Bir sefer daha’ diyoruz, zira bu davetler muhakkak dönemlerle adeta daima tekrarlanıyor. 

Lakin davet yapılmakla kalınıyor; sonuç sıfır!

Vatandaş dövizden TL’ye dönmediği üzere tam aksine her geçen gün döviz cinsinden tasarrufa daha çok ilgi gösteriyor.



Yurt içi yerleşiklerin 2012 yılı sonundan bu yılın kasım ayı sonuna kadarki devirde mevduat bankalarında tuttukları Türk Lirası ve dolar cinsinden olan hesaplarına baktık.

Tablo değişik, tablo davetlerin karşılık bulmadığını gösteriyor...

2012 yılı sonunda bankalarda yurt içi yerleşiklere ilişkin her 100 liralık Türk Lirası cinsi mevduata karşılık 43 liralık döviz cinsi mevduat bulunuyordu.

Oran yıldan yıla süratle büyüdü. Bu yılın kasım ayı sonuna geldik; 100 liralık TL cinsi mevduata karşılık artık tam 94 liralık döviz hesabı var.

TOPLAMDA DÖVİZ HESABI DAHA FAZLA

Bir sefer daha vurgulayalım; bu meblağlar yurt içi yerleşiklerin mevduat bankalarındaki hesaplarına nazaran olan durumu gösteriyor.

İştirak bankaları ve yurt dışı yerleşikler de hesaba katıldığında döviz hesaplarının toplamı TL cinsi hesapları aşıyor. 

Kasım sonu prestijiyle TL cinsi hesap toplamı 1 trilyon 179 milyar lira, döviz cinsi hesaplar ise 1 trilyon 235 milyar lira seviyesinde bulunuyor. Yani toplamda her 100 liralık TL cinsi mevduata karşılık 105 liralık döviz cinsi mevduat var.

YASTIK ALTINI HİÇ BİLMİYORUZ 



Bankalardaki hesaplar vatandaşın dövize olan ilgisinin genel olarak arttığını gösteriyor. Dövizin çok yükseldiği periyotlarda döviz tevdiat hesabı bakiyesinde azalma yaşandığı da dikkati çekiyor.

Bu husustaki en âlâ örnek geçen yıl. 2018 yılında dövizin çok süratli yükselmesi hesaplarda azalma sonucunu doğurdu. Vatandaş kur çok yükseldiğinde dövizinin bir kısmını satıp karı cebine koymayı tercih ediyor.

Bu yıla bakıyoruz; geçen yıl sonundan kasım sonuna kadarki on bir ayda bankalardaki döviz tevdiat hesapları yüzde 18 oranında yaklaşık 27 milyar dolar artmış.

Bu fiyat ve oran, görebildiğimiz kıymetler.

Bir de ölçüsü konusunda kimsenin varsayım yürütemediği hesaplar var. Yastık altındaki hesaplar...

Vatandaş konutunda yastık altında ya da kasasında ne kadar döviz birikimine sahip, bu mevzuda kimse rastgele bir meblağ ortaya koyabilecek durumda değil.


VATANDAŞ DAİMA TETİKTE VE İKTİSADA İNANÇ DUYMUYOR

Türkiye iktisadı niçin iki ya da euroyu da katarsak üç paraya sahip bir iktisat durumuna geldi?

Niçin ulusal paramız ikinci planda kaldı?

Ne oldu da birçok kentimizde gayrimenkullerin fiyatı TL olarak değil de dolar ya da euro olarak söz edilmeye başlandı?

Zira adeta genlerimize işlemiş bir algı var. Dövizin her an tırmanıp gideceğini bekliyoruz, yani TL’ye güvenmiyoruz.

Ayrıyeten açıklanan enflasyonun gerçek fiyat değişimini ölçtüğüne inanmadığımız için fiyatı sabitlemeyi, ancak döviz cinsinden sabitlemeyi tercih ediyoruz.



Artık “Ama bakın döviz uzun müddettir yatay, bu algı artık kırılmalı” diyenler olabilir.

Uygun hoş de döviz daima yükseliyor olsaydı zati artık neredeyse eşitlenmiş olan TL-döviz mevduatında istikrar çok baskın biçimde DTH lehine bozulurdu.

Dövizde o denli daima ani yükselme olmaz ki. Birkaç yılda bir vurup geçen tırmanışlar bile kâfi, yetiyor aslında. Bu beklenti de dövizden vazgeçilmesini önlüyor işte.

Ayrıyeten evvel kamunun aynaya bakması gerekiyor galiba...

Vatandaşa daima olarak “TL’ye güvenin” diyoruz demesine fakat kamunun TL olarak yapılabilecek bir dizi ihalesi döviz cinsinden gerçekleştiriliyor.

Esasen bir ucubeye ve sömürüye dönüşen kimi garantiler döviz cinsinden veriliyor.

Devlet iş yaptırdığı firmaya karşı bile ulusal paramızı kabul ettirememişken vatandaştan ulusal paraya inanç duyması isteniyor.

Bu istekler de vatandaşın bir kulağından girip bir kulağından çıkıp gidiyor...”