Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Vefat üzere acı tecrübeler yaşarken; olan bitene şahit olan çocuklara, bu durumun nasıl anlatılacağı kıymetli bir sorun olmaktadır. Çocuklar kayıplarla bir halde karşılaşabilirler. Evcil hayvanlarının kaybı da onlar için değerli kayıplardandır. Çocuğun yasla başa çıkmasında yetişkinler olarak destekleyici olabiliriz. Çocuk için ebeveyn, inançlı bir sığınak özelliği taşımaktadır. Memnun bir ailede, sevgi ve inanç duygusu olan bir çocuğun; mevt ve kayıp dahil ömürde karşılaşacağı krizleri düzgün bir halde atlatacağı söylenebilir.
Öncelikle kısaca yas sürecinden bahsedelim. Yas kültürel bir bağlam içindedir kültürel yansıları içerir. Ölen şahsa rağmen tamamlanmamış plan hayal ve fantezileri içerir. Çözümlenmemiş yaslar gelecekteki kararları, bağlanma figürlerini etkilemektedir. Aileden birinin kaybı kelam konusu olduğunda, ailenin de acısının varlığı kabul edilmelidir. Kendi yasıyla baş etmeye çalışıp yeni hayata ahenk sağlarken bir yandan çocuğunu büyüten ebeveynlerin; kendi baş etme mahareti, yasını tamamlayabilmesi, çocuğunu rahatlatabilmesi, çocuğuna kaybın yerine geçecek objeler sağlaması çocuğunun toparlanmasında tesirlidir. Aslında çocuklar vefatın farkındadır, çocuklar çok yeterli gözlemcidir. Yetişkinlerin yaşadıkları yas süreci kendilerini modelleyen çocukları için örnek teşkil etmektedir. Yetişkinler yas sürecinin bastırmamalı, kendi hislerini gizlememeli.
Çocuğun yası, mevti nasıl algıladığına nazaran değişkenlik göstermektedir. Çocukların gelişim periyotlarına nazaran, yası algılayışları, verdikleri yansılar çeşitlenmektedir. Çocuğa yardımcı olmak için gelişim periyodunu bilmek ve çocuğun gereksinimlerini yeterli tanımak gerekir. Yaş periyotları net sonlar olmamakla birlikte;
0-2 yaş: Bir şeyin eksik olduğunu hisseder, yas yetişkin yasına benzemez. Daha çok davranışsal yansılar verir. Vefat kavramı net oluşmamıştır. Kayıpla büyüyen bir çocuk hayali bir imge oluşturup, bunu sürdürmeye çalışacaktır. Ölen ebeveynin yerine geçen bakım veren kişi çocuğun sevgi ve itimat gereksinimlerini karşılamaya ihtimam göstermelidir.
2-6 yaş: Yetişkin yardımıyla “ölüm” kavramını anlamaya başlar. Mevt uyku ve ayrılık kavramları içinde sıkışmıştır, Bu yaş devrinde ayrılık telaşı birinci dert durumu olarak karşımıza çıkar. Vefat geri döndürülebilir, süreksiz bir şeymiş sayarlar, tekrar uyunabileceğine inanır gerçeklik algısı oturmamıştır, vefat nedenlerini sayamaz. Yeme-uyku bozuklukları, kaygı, tasa, inançsız, keder, hasret ve suçluluk üzere duygusal reaksiyonlar görülebilir.
6-9 yaş: Yavaş yavaş mevtin son olduğunu anlamaya başlar. 9-10 yaşlarında ölen kişinin artık hayatta olmadığı gerçeğini anlar lakin son olmamasını dilemeye devam edebilir. Okul yaşantısında gerileme üzere reaksiyonlar görülebilir.
9-12 yaş: Mevtin bir son olduğunu anlar. Gerçek manada mevt tasasıyla tanışmıştır. Kendi ölümlülüğünün de farkındadır. Kendisinin ya da ebeveynlerinin vefatlarına dair endişeler yaşayabilir. Okula devamsızlık, toplumsal geri çekilme üzere yansılar görülebilir.
12-18: Ebeveyne bağlılık arkadaşlara yönelmiştir. Ergen için vefat görünürde anlamsız ve düşünülmemesi gereken bahislerdir lakin yeniden de çok fazla düşünmektedir. Vefat derdi kıymetli bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır, vefata meydan okuma teşebbüsleri bu bağlamda ele alınabilir. Riskli davranışlar, kendine ziyan verme, öfke, çok sorumluluk üstlenme üzere yansılar görülebilir.
Çocuğun yaşı, çocuğun konut ortamının inançlı olması, yetişkinlerin kayba yönelik reaksiyonları, baş etme maharetleri, teselli sağlayabilme marifetleri; çocuğun yas reaksiyonlarını tesirler. Aşağıda çocukların gösterdikleri yansılar kategorize edilmiştir.
