Çocukluk yaş kümesinde pnömoni değerli bir sıhhat problemidir. Yerküre sıhhat örgütü donelerine nazaran 5 yaşındaki küçük evlatların %16’sı pnömoniden kaybedilmektedir. Devletimizde 5 yaştan küçük evlatların %29 ‘u pnömoni geçirmekte ve vakaların küçümsenmeyecek kısmı maatteessüf pnömoniden kaybedilmektedir.Son yıllarda viral pnömonilerin çocuklarda sık görüldüğü vurgulanmaktadır.
Uzun yıllardan beri pnömonide esas nedenin bakteri olduğu kabul edilmiştir. Günümüzde bu bakış açısı değişmiştir.Virüsler evvelden pnömonilerin lakin %10 da neden olduğu kabul edilirken bugün bu orantının %50 civarında olduğu vurgulanmaktadır.
Viral pnömoniler çocuklarda neden artmaktadır.
Yeni tanı tekniklerinin tatbike girmesi ile birlikte evvelce tanı konulmayan vakalar tanımlanabilir hale mi gelmiştir.
Yoksa gerçekte viral pnömonilerde artış mı laf bahsidir? Bu sorunun cevabını vermek zordur.
Yeni tanı yönetmelerinin pratiğe getirdiği kolaylık inkar edilemez.
Öbür taraftan günümüzde bakteriyel enfeksiyonların kıymetini kaybettiği viral enfeksiyonların daha sık görüldüğü aşikardır.
Çocukluk periyodunda aşı tatbikleri ile birlikte bir çok bakteriyel enfeksiyona karşı korunma mümkün olmaktadır. Pnömokok ,boğmaca ,hemofiluz influenza aşılarının rutin aşılama programına girmesi ile birlikte bakteriyel pnömoni vakaları azalmıştır. Buna rağmen viral pnömonilerin çocuklarda önemli tablolara yol açtığı görülmektedir.
Çocukluk periyodu bakteriyel pnömonilerindeki bu tablonun tersine erişkin pnömonisinde bakteriler hala değerini korumaktadır.
Vakalarının 1/3 ünde ise viral ve bakteriyel pnömoniler birlikte seyreder.
Viral pnömoniye sık olarak yol açan etkenler:
İnfluenza (grip) A ve B
Respiratuvar sinsityal virüs
Parainfluenza virüsleridir.
2
Sair birtakım virüslerde pnömoniye yol açmaktadır.
Adenovirüs
Metapnömovirüs
SARS korovirüs
MERS koronovirüs önemli tablolara neden olmaktadır.
Bir çok viral enfeksiyonun seyri esnasında da pnömoni görülebilir. Kızamık ,su çiçeği, çiçek marazlarının seyrinde pnömoni gelişebilir.
Virüsler vücuda damlacık yoluyla girerler. Teneffüs yolları ve akciğerdeki hücrelerde harabiyete yol açarak oksijenin akciğerden kan dolaşımına karışmasına köstek olurlar. Ek olarak virüsler bağışıklık sistemini bozarak bakteriyel enfeksiyona karşı hastaları hassas hale getirirler
Viral pnömonilerde esas belirtiler:
Ateş
Burun akıntısı
Öksürük
Baş ağrısı
Kas ağrısıdır.
Çocuklarda teneffüs zorluğu , apne nöbetleri, hırıltılı teneffüs görülebilir.
Belirtiler pnömoniye neden olan etkene nazaran değişmektedir.
Viral pnömonileri bakteriyel pnömoniden ayırt etmek zordur. Salgınlarla seyreden vakalarda viral pnömoni düşünülmelidir. Viral pnömoniler bakteriyel pnömonilere kısayla daha hafif bir seyir gösterirler. Bu vakalarda hırıltılı nefes alma ve üst teneffüs yolları belirtileri tabloya hakim olup ,ateşte hafif yükseklik saptanır. Beş yaşından küçük çocuklarda belirtiler şiddetli seyreder. Yaş küçüldükçe klinik tablo önemli bir hal alır.
Viral pnömoni tanısında :
Süratli antijen testi
Kültür
Kan testleri
Radyolojik inceleme yardımcıdır.
Mahsusen son yıllarda pratiğe giren süratli antijen testleri erken tedavisinin planlanması açısından değerlidir.
3
Pnömonide radyolojik inceleme konusunda birçok araştırma yapılmıştır. Bakteriyel ve viral pnömoni ayırımında radyolojinin mekanı tartışmalıdır. Alveolar pnömoni ve lober tutulum bakteriyel pnömonide görülürken intertisiyel infiltrasyon hem bakteriyel hemde viral pnömonide saptanır. Radyoloji her devir pnömoni tanısında yardımcı olmayabilir. Pnömonilerde başlangıçla akciğer grafisi alışılagelmiş görülürken hastalık düzeldikten sonra akciğer bulgularında değişiklik saptanabilir ki bu durum canlı enfeksiyondan fazla geçirilmiş enfeksiyonu gösterir.
Virüsler toplulukta şahıstan şahısa bulaşır. Öksürmek , hapşırmak yoluyla virüs süratle yayılır. Enfeksiyondan korunmada damlacık yoluyla bulaşım olduğu göz önüne alınırsa gizli alan ve kalabalık hayat koşullarından kaçınmak kıymetlidir. Sık el yıkama ihmal edilmemelidir.
Ferdî korunma kadar kitlesel korunmada değerlidir.
Grip
Su çiçeği
Kızamık
Kızamıkçık aşılarını rutin olarak uygulanmalıdır.
Antiviral tedavi en kısa vakit da başlanmalıdır.
İnfluenza da Oseltamivir yahut Zanamivir
Respiratuvar sinsityal virüs Ribavirin
Varicella zoster virüs Asiklovir tedavisi önerilmektedir.
Gayrı virüs enfeksiyonlarında ise destekleyici tedavi uygulanır.
Viral pnömonilerde antibiotik uygulanmasının yanı yoktur.
Her yıl 200 milyon insanın viral pnömoni geçirdiği ve vakaların yarısının evlatlar olduğu unutulmamalıdır.
Prof.Dr.Nuran Gürses
Evlat ve Evlat Enfeksiyon Marazları Bilirkişisi
Uzun yıllardan beri pnömonide esas nedenin bakteri olduğu kabul edilmiştir. Günümüzde bu bakış açısı değişmiştir.Virüsler evvelden pnömonilerin lakin %10 da neden olduğu kabul edilirken bugün bu orantının %50 civarında olduğu vurgulanmaktadır.
Viral pnömoniler çocuklarda neden artmaktadır.
Yeni tanı tekniklerinin tatbike girmesi ile birlikte evvelce tanı konulmayan vakalar tanımlanabilir hale mi gelmiştir.
Yoksa gerçekte viral pnömonilerde artış mı laf bahsidir? Bu sorunun cevabını vermek zordur.
Yeni tanı yönetmelerinin pratiğe getirdiği kolaylık inkar edilemez.
Öbür taraftan günümüzde bakteriyel enfeksiyonların kıymetini kaybettiği viral enfeksiyonların daha sık görüldüğü aşikardır.
Çocukluk periyodunda aşı tatbikleri ile birlikte bir çok bakteriyel enfeksiyona karşı korunma mümkün olmaktadır. Pnömokok ,boğmaca ,hemofiluz influenza aşılarının rutin aşılama programına girmesi ile birlikte bakteriyel pnömoni vakaları azalmıştır. Buna rağmen viral pnömonilerin çocuklarda önemli tablolara yol açtığı görülmektedir.
Çocukluk periyodu bakteriyel pnömonilerindeki bu tablonun tersine erişkin pnömonisinde bakteriler hala değerini korumaktadır.
Vakalarının 1/3 ünde ise viral ve bakteriyel pnömoniler birlikte seyreder.
Viral pnömoniye sık olarak yol açan etkenler:
İnfluenza (grip) A ve B
Respiratuvar sinsityal virüs
Parainfluenza virüsleridir.
2
Sair birtakım virüslerde pnömoniye yol açmaktadır.
Adenovirüs
Metapnömovirüs
SARS korovirüs
MERS koronovirüs önemli tablolara neden olmaktadır.
Bir çok viral enfeksiyonun seyri esnasında da pnömoni görülebilir. Kızamık ,su çiçeği, çiçek marazlarının seyrinde pnömoni gelişebilir.
Virüsler vücuda damlacık yoluyla girerler. Teneffüs yolları ve akciğerdeki hücrelerde harabiyete yol açarak oksijenin akciğerden kan dolaşımına karışmasına köstek olurlar. Ek olarak virüsler bağışıklık sistemini bozarak bakteriyel enfeksiyona karşı hastaları hassas hale getirirler
Viral pnömonilerde esas belirtiler:
Ateş
Burun akıntısı
Öksürük
Baş ağrısı
Kas ağrısıdır.
Çocuklarda teneffüs zorluğu , apne nöbetleri, hırıltılı teneffüs görülebilir.
Belirtiler pnömoniye neden olan etkene nazaran değişmektedir.
Viral pnömonileri bakteriyel pnömoniden ayırt etmek zordur. Salgınlarla seyreden vakalarda viral pnömoni düşünülmelidir. Viral pnömoniler bakteriyel pnömonilere kısayla daha hafif bir seyir gösterirler. Bu vakalarda hırıltılı nefes alma ve üst teneffüs yolları belirtileri tabloya hakim olup ,ateşte hafif yükseklik saptanır. Beş yaşından küçük çocuklarda belirtiler şiddetli seyreder. Yaş küçüldükçe klinik tablo önemli bir hal alır.
Viral pnömoni tanısında :
Süratli antijen testi
Kültür
Kan testleri
Radyolojik inceleme yardımcıdır.
Mahsusen son yıllarda pratiğe giren süratli antijen testleri erken tedavisinin planlanması açısından değerlidir.
3
Pnömonide radyolojik inceleme konusunda birçok araştırma yapılmıştır. Bakteriyel ve viral pnömoni ayırımında radyolojinin mekanı tartışmalıdır. Alveolar pnömoni ve lober tutulum bakteriyel pnömonide görülürken intertisiyel infiltrasyon hem bakteriyel hemde viral pnömonide saptanır. Radyoloji her devir pnömoni tanısında yardımcı olmayabilir. Pnömonilerde başlangıçla akciğer grafisi alışılagelmiş görülürken hastalık düzeldikten sonra akciğer bulgularında değişiklik saptanabilir ki bu durum canlı enfeksiyondan fazla geçirilmiş enfeksiyonu gösterir.
Virüsler toplulukta şahıstan şahısa bulaşır. Öksürmek , hapşırmak yoluyla virüs süratle yayılır. Enfeksiyondan korunmada damlacık yoluyla bulaşım olduğu göz önüne alınırsa gizli alan ve kalabalık hayat koşullarından kaçınmak kıymetlidir. Sık el yıkama ihmal edilmemelidir.
Ferdî korunma kadar kitlesel korunmada değerlidir.
Grip
Su çiçeği
Kızamık
Kızamıkçık aşılarını rutin olarak uygulanmalıdır.
Antiviral tedavi en kısa vakit da başlanmalıdır.
İnfluenza da Oseltamivir yahut Zanamivir
Respiratuvar sinsityal virüs Ribavirin
Varicella zoster virüs Asiklovir tedavisi önerilmektedir.
Gayrı virüs enfeksiyonlarında ise destekleyici tedavi uygulanır.
Viral pnömonilerde antibiotik uygulanmasının yanı yoktur.
Her yıl 200 milyon insanın viral pnömoni geçirdiği ve vakaların yarısının evlatlar olduğu unutulmamalıdır.
Prof.Dr.Nuran Gürses
Evlat ve Evlat Enfeksiyon Marazları Bilirkişisi