Çocuklarda uyku eğitimi nasıl verilir?

Anne babaların çocuk yetiştirirken zorluk yaşadığı konulardan biri çocuğun uyku düzeni ve alışkanlıklarıdır Öyle çok ailede çocuğun odasını karışıklığa itmek ve çocuğa kendi başına uyuma alışkanlığı kazandırmak büyük bir mücadeleye dönüşür Peki, bu konuda doğru olan nedir? Çocukla beraber uyuklamak mı yahut odaları parçalamak mı gerekir? Yalnız uyuyamayan çocuğa yaklaşım nasıl olmalıdır? Klinik Psikoloji Uzmanı Ceren Açık Fikirli anlattı


Gerektiğinde takviye alın
Böylece çok ebeveyn çocuğun odasını ayırma ve yalnız uyutma konusunda uzmanlara başvuruyor Uzmanlar aralarında ise ara sıra konuyla ilgili fikir ayrılıkları olması dikkat çekiyor böylece, en fazla merak edilen sorulara göz atmadan önce, ayrıntıları ile belirtmek gerekir oysa her aile ve bebek için geçerli tek bir içten yanıttan dile getirmek böylece de mümkün değil
Çocuğun mizacı, ihtiyaçları, ailenin içinde bulunduğu şartlar, kültürel etmenler ve olağan dışı (örn hastlalık vb) durumlar gibi o kadar çok etmen bu sorulara verilecek cevapları şekillendiriyor Ve bu nedenle en sağlıklısı, ayrıntılı bir değerleme ve gerektiğinde bilirkişi desteğine uygulamak olacaktır
Çocuklar neden ebeveyniyle uzanmak ister?*
Bebeklik dönemi çocuğun gelişimi için en kritik evrelerden biridir Savunmasız ve bağımlı olarak dünyaya gelen bebek, girdiği etkileşimler doğruca kendini, diğerlerini ve dünyayı keşfeder, öğrenir Bu süreçte temel bakım verene figüre (oysa bu çoğunlukla annedir) bağımlıdır Hayatta kalmak, güvende hissetmek, sakinleşmek, dünyayı tanımak ve algılamak için ebeveynlerine gereklilik duyar İlerleyen dönemlerde bu tabloya bambaşka nedenler eklenebilir
Travmatik deneyimler, korkular, önemli hayati deneyimler (kreşe açılmak, eve hırsız girmesi, kardeş doğumu vb) gibi o kadar çok etmen çocuğun ebeveyni ile yatma isteğini tetikleyebilir Anne, bebeğin ihtiyaçları karşı ne kadar aklıselim ve tutarlıysa, bebeğine ilgi, yakın olma ve sıcaklık duygularını ne ölçüde iyi iletebiliyorsa bebek de kendini bir böylece kıymetli, dünyayı ve diğer insanları ise olumlu algılar Esas fizyolojik ihtiyaçlardan biri olan uyku esnasında, annenin, bebeğinin yanında olması, ona dokunması, varlığını hissettirmesi, bebeğin annenin sıcaklığını duyumsaması işte bu ilişki kalitesini yükselterek bebekte tehlikesiz bağlanma gelişmesine katkı sağlar
Uzun vadede, bu güvenli bağlanma, psikolojik iyilik halinden, gelişmiş problem çözme becerilerine, akademik başarıdan dinç kişilerarası ilişkilere kadar çok sayıda değişkenle artı bir ilişki gösterir Bir diğer artısı, annenin yanı başındaki bebeği emzirmesi daha kolay olduğundan, uyku kalitesinin iyileşmesi olabilir Bunun yanına fiziki yakın olma bebeğe daha ivedi erişmeyi, dolayısı ile bebeğin yaşadığı stres süresini kısaltmayı sağlayabilir Ek olarak birlikte uyumak farklı alanlara yönlendirilmiş endişelerle boğuşan yeni anneleri rahatlatan ve güvende hissettiren bir tercihtir aynı zamanda elbette fakat birlikte uyuma davranışı beraberinde manâlı birtakım olumsuzlukları da getirebilir
Bebek açısından değerlendirdiğimizde bu olumsuzlukların en başında benzer yatağı paylaşma halinde bebeğin farkında olmadan ezilmesi, yere düşmesi, boğulması gibi yaşamsal riskleri belirtmek gerekir Bu nedenlerle de benzer yatak yerine anneye yakın bir beşikte uyutmak çok daha sağlıklı bir tercihtir İkincisi, bir takım araştırmacılara göre birlikte uyuklamak, ayrışmabireyselleşme sürecine karşın bir korkutma oluşturmakta ve çocuğun bireyselleşmesini zorlaştırmaktadır Oysaki yaşam boyu aralıksız gelişim sürecinde yerine getirilmesi gereken kayda değer gelişimsel görevlerden biri de ebeveynden ayrışma ve bireyselleşmedir
Bu görevin sağlıklı bir şekilde yerine getirilmemesi çocukta düşük ego saygısı, endişe, insiyatif alamama, karar vermede güçlük çekme ve yüksek tasdik ihtiyacı gibi böylece çok soruna yol açabilir böylece öyle çok analist bağımlı yapıyı destekleyeceği gerekçesi ile birlikte uyumanın olumsuz etkilerini vurgulamaktadır Vurgulanması gereken bir öteki olumsuzluk ise birlikte uyuma sürecinin olması gerekenden artı uzamasının ilerleyen dönemde odaları ayırmayı daha da güçleştirmesi, uyku sorunlarını tetikleyebilmesi ve karşılıklı olarak mahremiyeti zedelemesidir
Uyku eğitimi nasıl olmalı, ebeveynler nelere uyarı etmelidir?
•** *Her şeyden önce çocuğun içinde bulunduğu koşulları, duygu durumunu ve gelişimsel özelliklerini hesaba katarak işe açılmak gerekir*
•** *Uyku eğitimi dayanma, kararlılık, tutarlılık yanında anlayışlı olmayı da gerektirir Uykuyu bir suç oluşturan olarak kullanmak, korkan bir çocuğun duygularını görmezden gelip yalnız uyumasına sıkıştırmak gibi hatalı tutumlar beraberinde yeni problemler de getirir*
•** *Uyku eğitimi için doğru vakit geldiğinde, tekrarlamak icabında 23 yaş öncesinde, kademeli bir geçiş süreci meydana getirmek faydalıdır Bu süreçte başlangıçta çocuğa anlayacağı dilde yapılacak olan değişikliği açıklamak, gereksinim duyarsa ilk günler yanında uzanmak, gerisinde odada fakat yanına yatmadan uykuya dalana değin beklemek, kısa aralıklarla odadan çıkıp geri varmak ve en nihayetinde en ince ayrıntısına kadar yalnız uyumaya alışmasını karşılamak gibi ardarda basamaklar izlenebilir Süreci kolaylaştırmak için bu uygulamaya gece geçemeden önce gündüz uykularında yer verilebilir
•** *Çocuğun odasını sevmesi, odasına alışmasını temin etmek için odasını neşeli ülkü getirmek, çocukla odasında oyunlar oynamak, karanlığa karşısında loş bir ışık yatırım yapmak yararlı olur
•** *Bunların haricen uyku öncesinde çocukla tatmin edici zaman geçmek, rahatlaması için masal okumak, sevdiği bir şarkıyı bildirmek, banyo yaptırmak seçim edilebilir*
•** *Uyku ritüelleri oluşturmak da yeniden izlenebilecek yollardan bir diğeridir Bunun için dişlerin fırçalanması, pijamaların giyilmesi, kucaklaşma gibi davranışlarla bir uyku öncesi ritüeli oluşturulabilir
•** *Uyku disiplini ve hijyeni içinse anne baba ayrıca kendi içinde ayrıca de zaman içinde tutarlılık göstermeli, aynı saatte çocuk yatmaya alıştırılmalı, odanın maddesel koşulları uygun seviyede tutulmalıdır*
Çocuklar ne süre kendi odalarında yatmaya başlamalılar?
Aktüel incelemeler bebekliğin birincil dönemlerinde bahsettiğimiz artılardan ötürü aynı yatakta yok ama annenin uyuduğu yatağa yakın bir mesafede, bebeğin kendi beşiğinde uyumasının olumlu katkılarını vurgulamaya başlamışlardır
Odaları ayırma zamanı için tam bir görünüm birliği bulunmasa da olağan şartlarda emzirme dönemi sonlandıktan sonradan çocuğun kendi odasına geçirilmesinde öyle sakınca görülmemektedir Bu ayrılma sürecinin en geç 23 yaş civarında işlenmiş olması önerilir Burada kayda değer olan, durumsal analizlerin doğru yapılması, ihtiyaçların gözetilmesi ve ayrılma süreci ertelendikçe güçlüklerin artacağının akıldan çıkartılmaması gerektiğidir
*