Tikler ani, tekrarlayıcı, ritmik olmayan, basmakalıp hareket, mimik ya da ses çıkarma davranışlarıdır. Tikler çocukluk çağının en sık görülen hareket bozukluğudur. Mektep çağı evlatlarında motor ve/veya vokal tik görülme nispeti %5-20 arasında değişmektedir. Motor tikler ekseriyetle 3-8 yaşlarında (2-18 yaş) göz kırpmalar ya da gayri yüz tikleri biçiminde ortaya çıkar. Motor tikler umumiyetle yüz, baş ve boyun yerinde yerleşmiştir. Vokal tikler ekseriyetle motor tiklerden birkaç yıl sonra (ortalama 9-10 yaşlarında) burun çekme ya da boğaz temizleme atakları biçiminde ortaya çıkarlar. Tiklerin tarif olarak 18 yaşından evvel başlamış olması kabul edilmektedir.
Motor ve vokal tikler umumiyetle tasa, gerginlik, heyecan, gerilim, birtakım ilaçların tasarrufu, enfeksiyonlar, sıcak hava ve yorgunluk… ile artarken, uyku sırasında, sevilen bir işe yoğunlaşıldığında ya da kişinin kendini rahatlamış hissettiği durumlarda… azalır ve/veya kaybolurlar. Ağır emosyonel uyarılmalar ve heyecan yaratan hadiseler, mektebin başlaması, veladet günleri, yaklaşan tatiller üzere durumlarda da tiklerin yoğunluğu ve şiddeti artabilir. Tiklerin dalgalı seyri umumiyetle 10-12 yaşlarında en süratli seviyededir. Bu seviye ergenlik periyodu sonrasında 20’li yaşlarla birlikte azalma gösterir. Gidişi kötüleştiren etkenler arasında birlikte görülen gelişimsel ve ruhsal bozukluklar, zayıf aile desteği, kokain üzere husus tasarrufu, kronik marazlar,… sayılabilir.
Gelip muvakkat tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler en az dört hafta vadeyle çabucak hergün günde birçok kere ortaya çıkar ve bu tikler bir yıldan daha uzun müddet devam etmez.
Kronik vokal ya da motor tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler bir yıldan uzun müddettir devam etmekte, ardışık 3 aydan daha uzun mühlet tiklerin olmadığı devir bulunmamaktadır.
Tourette Sendromu (TS)
Bir yıldan daha uzun bir devir boyunca çoğul motor ve bir ya da birden çokça vokal tikin bulunması, ardışık 3 aydan daha uzun vade tiklerin olmadığı devrin bulunmaması olarak tanımlanmaktadır. Erkeklerde kızlardan daha sık (3-4/1) görülmektedir. Başlangıç yaşı ortalama 6-7’dir.
Başlangıçta hastaların yaklaşık olarak %80’inde motor tik, %20’sinde vokal tik vardır. En sık görülen başlangıç tikleri göz ve öteki baş ve boyun motor tikleridir. Vokal tikler, çoklukla motor tiklerden bir-iki yıl sonra ortaya çıkar. TS’de vokal tik olarak görülebilen koprolali (küfürlü konuşma) ortama 13-14 yaşlarında başlar. TS’de ekolali (duyulan ses ve sözcüklerin taklidi), ekopraksi (başkalarının hareketlerinin taklit edilmesi), kopropraksi (istem dışı, açık saçık hareket ve işaretler yapma), palilali (kendisinin söylediği son hece yahut sözün taklidi) de nadiren karmaşık vokal tikler olarak görülebilmektedir.
TS ile birlikte %50-90 sıklığında karşı olma karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve/veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu görülür. Kişisel öğrenme güçlüğü de TS olgularının %15-25’inde birlikte görülebilir.
Motor ve vokal tikler umumiyetle tasa, gerginlik, heyecan, gerilim, birtakım ilaçların tasarrufu, enfeksiyonlar, sıcak hava ve yorgunluk… ile artarken, uyku sırasında, sevilen bir işe yoğunlaşıldığında ya da kişinin kendini rahatlamış hissettiği durumlarda… azalır ve/veya kaybolurlar. Ağır emosyonel uyarılmalar ve heyecan yaratan hadiseler, mektebin başlaması, veladet günleri, yaklaşan tatiller üzere durumlarda da tiklerin yoğunluğu ve şiddeti artabilir. Tiklerin dalgalı seyri umumiyetle 10-12 yaşlarında en süratli seviyededir. Bu seviye ergenlik periyodu sonrasında 20’li yaşlarla birlikte azalma gösterir. Gidişi kötüleştiren etkenler arasında birlikte görülen gelişimsel ve ruhsal bozukluklar, zayıf aile desteği, kokain üzere husus tasarrufu, kronik marazlar,… sayılabilir.
Gelip muvakkat tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler en az dört hafta vadeyle çabucak hergün günde birçok kere ortaya çıkar ve bu tikler bir yıldan daha uzun müddet devam etmez.
Kronik vokal ya da motor tik bozukluğu
Tekil ya da çoğul motor ve/veya vokal tikler bir yıldan uzun müddettir devam etmekte, ardışık 3 aydan daha uzun mühlet tiklerin olmadığı devir bulunmamaktadır.
Tourette Sendromu (TS)
Bir yıldan daha uzun bir devir boyunca çoğul motor ve bir ya da birden çokça vokal tikin bulunması, ardışık 3 aydan daha uzun vade tiklerin olmadığı devrin bulunmaması olarak tanımlanmaktadır. Erkeklerde kızlardan daha sık (3-4/1) görülmektedir. Başlangıç yaşı ortalama 6-7’dir.
Başlangıçta hastaların yaklaşık olarak %80’inde motor tik, %20’sinde vokal tik vardır. En sık görülen başlangıç tikleri göz ve öteki baş ve boyun motor tikleridir. Vokal tikler, çoklukla motor tiklerden bir-iki yıl sonra ortaya çıkar. TS’de vokal tik olarak görülebilen koprolali (küfürlü konuşma) ortama 13-14 yaşlarında başlar. TS’de ekolali (duyulan ses ve sözcüklerin taklidi), ekopraksi (başkalarının hareketlerinin taklit edilmesi), kopropraksi (istem dışı, açık saçık hareket ve işaretler yapma), palilali (kendisinin söylediği son hece yahut sözün taklidi) de nadiren karmaşık vokal tikler olarak görülebilmektedir.
TS ile birlikte %50-90 sıklığında karşı olma karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve/veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu görülür. Kişisel öğrenme güçlüğü de TS olgularının %15-25’inde birlikte görülebilir.
Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.