cinko eksikliği

CİNKO EKSİKLİĞİ


Cinkonun vucudumuzda cok onemli gorevleri vardır 200 civarında enzim ve bir cok hormonun uretiminde (testosteron gibi) rol alır Başlıca işevleri arasında: RNA, DNA, protein sentezi, insulinin aktivasyonu, VitaminA nın hucrelere taşınması ve kullanımı, yaraların iyileşmesi, hucrelerin bolunerek coğalabilmesi, tad alma (ozellikle tuzlu tadın farkına varabilme), sperm yapımı, bağışıklık sisteminin guclendirilmesi, davranış ve oğrenme performansının artışı, anne karnındaki ve doğmuş bebek ve cocukların buyume ve gelişimi, kanda yağların taşınması gibi bir cok olayla ilişkilendirilmektedirler
Cinko eksikliği, Turkiye ve Dunya da en sık gozlenen mineral eksikliklerinden biri olmakla birlikte uzerinde en az durulanlardan birisidir Ulkemizde tarım yapılan topraklardaki cinko miktarı yuksek değildir (toprakların %4983 unde alt sınır olarak belirlenen 05 ppm den duşuk, %3276 sında 0510 ppm arasındadır) Cinko kapların ve cinko su borularının da artık kullanımdan kalkmış olması cinko eksikliğine katkıda bulunmaktadır

Cinko Eksikliğinin Belirtileri

1 Yaşamı tehdit edebilecek duzeydeki ağır cinko eksikliği
Bulloz pustuler dermatit
ishal
sac dokulmesi
mental (zihinsel) bozukluklar
sık sık enfeksiyona yakalanma (hucresel bağışıklık yetmezliği)

2 Orta dereceli cinko eksikliği
buyume geriliği
hipogonadizm (cinsel organ gelişiminde gerilik)
deri değişikliği
iştah bozukluğu
karanlığa uyum bozukluğu
yara iyileşmesinde gecikme
tad duyusunda azalma

3 Duşuk derecede cinko eksikliği
sinirsel ve duyusal değişiklikler
oligospermi
testosteron hormonunda azalma
thymulin aktivitesinde azalma
interlokin2 aktivitesinde azalmaokul oncesi cocukarda gelişme geriliği
sık sık enfeksiyonlara yakalanma

Cinko Eksikliğine Neden Olabilen Hastalıklar

1 Yaşamı tehdit edebilecek duzeydeki ağır cinko eksikliği
akrodermatitis enteropatika
total parenteral nutrisyon
penisilamin tedavisi sonrası
akut alkol alımı

2 Orta dereceli cinko eksikliği
beslenmeye bağlı (toprak yeme gibi)
malabsorbsiyon bozuklukları
orak hucreli anemi
talasemiler (Thalassemia)
kronik bobrek hastalıkları
kronik karaciğer hastalıkları

3 Duşuk derecede cinko eksikliği
en sık gorulen gruptur Ozellikle cocuklar, gebeler ve yaşlılarda gozlenir

Cinko ve Sac Dokulmesi

İnsanlarda akut cinko eksikliği gelişmesi durumunda ilerleyici sac dokulmesi meydana gelebilmektedir Kronik cinko eksikliğinde ise sac buyumesi yavaşlamakta ve yaygın sac dokulmesi ile sonlanabilmektedir Sac hastalıklarında cinko eksikliği temel neden olarak kabul edilmemekte ancak esaslı bir rolu olabileceği uzerinde durulmaktadır

Daha cok hububat proteini tuketen gelişmekte olan ulkelerde, hububattaki azla miktardaki fitatlar ve diğer bazı organik bileşikler, demir ve cinkoyu bağlayarak emilimini azaltırlar

Tedavi

Cinko eksikliği durumunda ozelikle de yetersiz alıma bağlı gelişen eksikliklerde cinko iceren ilacların kullanımı son derece başarılı sonuclar vermektedir Doz ayarlamsı kilogram başına 1 mg oalcak şekilde yapılır; sut ve sut urunleri ile birlikte alınmaz, tok karnına alınır 6 ıncı aydan sonra bebklerde kullanılması tavsiye edilmektedir Cinko Cvitamini ile birlikte alınırsa daha kolay emilir