Canlıların Etkileşimleri

canlılarda etkileşim
canlılar ve etkileşim
canlıların etkileşimleri


Canlılar Beslenme Ve Yaşama Şekillerine Kadar Sınıflandırılır

1Beslenme Şekline Kadar
Her Canlı veya canlı grubunun yaşadığı üreyebildiği bir yeri vardır Bir canlıyı bulabilmek için yaşadığı ortamı bilmek gerekir Her canlı yaşadığı ortama çok iyi bir uyum sağlar Tüm Canlılar çevrelerindeki diğer canlılar ve cansızlarla aralıksız alış veriş içindedir

Canlılar ile cansız çevre eko sistemi meydana getirir Yankı sistemde bulunan canlılar üreticiler tüketiciler ve ayrıştırıcılardır
Canlılar besin şekillerine tarafından 2 grupta incelenir

1Üreticiler (ototrof canlılar)
Yeşil Ur Fotosentezle besinlerini kendileri yapar ve depo eder

2Tüketiciler (Heterotrof Canlılar)
Üreticilerin hazırladıkları besinlerle geçinirler Yani besinlerini hazır olarak alırlar Halk Müziği bütün hayvanlar mantarlar heterotrof canlılardır

Otla beslenen hayvanlar (otçullar) yeşil Bitkilerin Fotosentez sonucu hazırladıkları gıda Maddeleriyle beslenirler Bunlar kendileri için gerekli yapı maddelerini ve enerjiyi yeşil Bitkilerden sağlarlar Koyun keçi inek at geyik zürafa vb otla beslenen hayvanlardır

Etle beslenen hayvanlar (etçiller) otla ya da etle beslenen hayvanları avlayarak beslenirler Böylece güneş enerjisinden dolambaçlı olarak yararlanırlar Aslan kaplan kurt kedi köpek şahin atmaca gibi hayvanlar etçil hayvanlardır

Evcilleştirilmiş kedi köpek kuşların bir bölümü balıklar ayı kaplumbağa ve insanlar ayrıca etle keza otla beslenirler

Keza heterotrof ayrıca de Ototrof olan canlılar böcek tuzak bitkilerdir Bunlar böceklerle heterotrof beslenir Fotosentez de yapabildikleri için gıda üretebilirler Azot ihtiyaçlarını böcekleri sindirerek karşılarlar

Besin Zinciri
Bir bölgede yaşamış öbür türdeki Canlıların oluşturduğu topluluğa komünite denir Bir komünitede yer alan canlılar arasındaki beslenmebeslenme ilişkisine besin zinciri adı verilir

Yeryüzünde yaşamış tüm canlılar bir gıda zinciri içerisindedir Besin zincirinin en büyün enerji kaynağı güneştir Yeşil ur güneşten aldıkları enerjiyi tüm canlılar için zorunlu olan besin yapımında kullanır Bu sebepten yeşil Bitkilere üretici hayvanlara da alıcı adı verilir

Tüketiciler yeşil Bitkileri yiyen sığır koyun keçi geyik gibi hayvanlardı Diğer tüketiciler koyun inek keçi gibi hayvanları yiyen insan aslan kaplan gibi canlılardır Ahali yeşil bitkilerle de beslenir

Bu gıda zincirinde enerji güneşten yeşil bitkilere bitkilerden koyun inek gibi hayvanlara ; en sonunda koyun ve ineği yiyen aslana aktarılır

Bütün canlılar sonunda ölür Ayrıştırıcılar (çürükçül bakteriler ve mantarlar) ölü organizmaları parçalar ve ayrıştırır Bu Nedenle madensel tuzların toprağa geri dönmesini sağlar Yeşil bitkiler bu madensel Tuzları kullanır

Enerji Piramidi
Bir ekosistemdeki tüm canlılar beslenme ve enerji ilişkilerinin büyüklüğüne kadar beslenme zincirlerinden bir gıda ağı oluşturur

Yeşil bitkiler Ekosistemin üreticileridir Bitkisel üretimin bir bölümü Bitkinin kendisi kadar tüketilir Geri kalanıysa bitkinin büyümesine harcanır Çoğalan gıda Bitki kadar depolanır Bu ekosistemdeki tüm canlıların enerji ve madde ihtiyacını karşılar Yeşil bitkilere beslenme üreticileri denir

Otçullar direkt besin üreticileriyle beslendikleri için birinci derece tüketicilerdir İnek koyun keçi vb hayvanlar otla beslenir Bunlar bitkilerden aldıkları besinlerin bir kısmını sindiremeyerek dışarı atarlar Sindirilmiş besinlerin bir kısmı artma ve gelişmeye harcanır Bir kısmı da enerji sağlar Giren enerjinin bir kısmı da üstteki basamağa geçer

Etail canlılar koyun inek vb otobur canlılarla beslenir Bunlar otçullardan aldıkları besinleri olduğu gibi vücutlarına katamaz Aldıkları besinlerin bir kısmını sindiremeyerek dışarı atarlar Sindirilmiş besinlerin bir kısmı yükselme ve gelişmeye harcanır Bir kısmı da enerji sağlar Giren enerjinin bir kısmı da üstteki basamağa geçer Bu suretle önemli miktarda madde ve enerji azalır

Üreticilerden otçullara otçullardan etçillere etçillerden de etçilotçullara geçen enerji ve beslenme miktarı azalır

Etçikotobur hayvanlar da etobur ve otçullardan aldıkları besinleri olduğu gibi vücutlarına katamaz Giren enerjinin bir kısmı üstteki basamağa geçer

Besin zincirindeki canlı türlerinden birinin azalması ya da fazla artması halinde bundan öteki canlılar da etkilenir Mesela fareleri yiyerek yaşamını sürdüren yılan ve kedi gibi hayvanların değil edildiği ortamlarda fareler aşırı ürer

Bir Takım zararlı Maddeler Beslenme Zinciri Aracılığıyla İnsana Nasıl Ulaşır
Sebze ve meyveleri asalak canlılardan gözetmek için yetiştiriciler tarım ilaçları kullanırlar Kullanılan tarım ilaçlarının bir kısmı sebze ve meyvenin üstünde kalır Bu besinler iyice yıkanmadan yenirse ilaçlar sindirim aracılığıyla insan vücuduna girer Hem bu ilaçlar sulama sularıyla toprağa da ulaşır Bunlar bitki kökleri göre emilerek bitkinin hücrelerine kadar gelirler Bu Nedenle bu sebze ve meyveleri yiyen insan ve hayvanlara zararlı kimyasal maddeler geçer Bu kimyasal maddeler insan ve hayvanların hastalanmalarına hatta ölümlerine sebep olur

Besinleri Istikrarsız Halinde bölge Canlılar
Sindirim sistemi gelişmemiş canlılar besinlerini akışkan halde alırlar Bağırsaklarda parazit olarak yaşayan solucanlar ve tenyalar sindirilmiş besinleri tüm gövde yüzeyleriyle emer

Mayalar küfler ve bakterilerin büyün bir kısmı çürükçül olarak yaşar Bunlar besinlerini değişken halinde alır Bu canlılar ihtiyaçları olan organik besinleri kokuşmaya yüz tutmuş bitki ve hayvan artıkları üzerinden emer

Bit pire gibi canlılar insan ve memeli hayvanların derisi üzerinde Parazit olarak yaşar Bunlar delici ve emici olan ağızlarıyla deriyi delerek kan emer

Çürükçüller
Saprofit canlılar doğadaki madde dönüşümünü sağlar Bunlar organik karbon bileşiklerini Karbondioksit Su ve Alkol meydana getirecek şekilde parçalar Azotlu maddeleri kokuşturarak inşa taşlarına ayırır Bu sebeple çürükçüller madde çevriminde önemli rol oynar

Böcek Yiyen Ot Gibi Yaşama
Haşere yiyen ur yaşamları için gerekli besini böceklerden sağlar Bu bitkilerin yaprakları böceği yakalayacak ve sindirebilecek yapıdadır Mesela su ibriği Bitkisi böceklerle beslenir

2Yaşama Şekline Göre
Bazı canlılar besinlerini kendileri yapamazlar Bu canlıları karşılıklı yaşayanlar ve parazitler olmak üzere 2 gruba ayırabiliriz

1Ortak Yaşayanlar
Bu yaşama biçiminde iki ya da daha fazla ortam vardır Ortak yaşama 2 şekilde olur

A)Tek Yanlı Iki Taraflı Yaşama (Kommensalizm)
İki ortaktan biri diğerine hasar vermeden bu ortaklıktan yararlanır Mesela köpek balığının karnına tutunarak onunla birlikte yer değiştiren ufak bir balık ondan yararlanır Ama köpek balığına zarar vermez Köpek balığı bulduğu besini yerken ondan dağılan artıklar minik balığın yemi olur Bu ortaklıkta kârlı olan ufak balıktır Köpek balığı bu durumdan ne yararlanır ne de hasar görür

B)Karşılıklı Karşılıklı Yaşama (Mutualizm)
Müşterek menfaat esasına dayalı bir yaşama şeklidir En güzel örneğini likenlerde görürüz

Liken birliğini ilkel bir mantarla yeşil su yosunu meydana getirir Birlikte yaşamalarına rağmen ne mantar ne de suyosunu kendi özelliklerini kaybetmiştir

Mantar klorofilsiz olduğu için gıda yapamaz Lifleriyle su depo eder Bu Suyu kökümsü tüyleri olmayan su yosununa geçirir Hem solunumu sonucu ortaya çıkan Karbondioksiti de su yosununa verir

Su yosunu klorofilli olduğu için fotosentezle besin yapar Mantardan sağladığı su ve karbondioksidi Fotosentezde kullanır Mantar da gerekli besini su yosunundan alır

3Parazitlik
İki Canlının birlikte yaşadığı bir hayat biçimidir Bu iki taraflı yaşamda canlının biri yararlanırken diğeri hasar görür

Parazit diğer bir canlının organik maddeleriyle beslenir ve ona hasar verir Bu tür yaşamada bir taraf için fayda diğer taraf içinse hasar laf konusudurVücut içindeki parazitliğe iç parazitlik ceset dışındaki parazitliğe de dış parazitlik denir

Bağırsak solucanı tenya gibi hayvanlar iç parazitler bit pire tahtakurusu Kene gibi hayvanlar da dış parazitlerdir Parazitler insanda çeşitli rahatsızlıklara neden olur Parazitlerin salgıladığı zehirli maddeler sağlığa fazla zararlıdır *