Bölgemizi tanıyalım performans ödevi

BÖLGEMİZİ TANIYALIM

Karadeniz İklimi

1 Her mevsimi yağışlıdır
2 Buradaki bol yağışları gezici minimumlar getirir, alp yamaçları bu yağışların daha bol yağmasına olanak verir

3 Depresyonik ve orografik yağışlar hakimdir
4 Kıyı bölgesinde batıya bakan yamaçlar, doğuya bakan yamaçlardan daha çok yağış alır
5 Sıcaklık şartları deniz iklimi özelliğindedir
arada bir, don olayları olur, sis belirir, kar yağar Bu kıyı boyu bölgesinin anında güneyinde uzanan ve içerisine bolu, Kastamonu, Çorum, Merzifon, Amasya, Tokat, Şebinkarahisar taraflarını bölge yerleri “Karadeniz İç Bölgesi olarak vasıflandırmak uygun olur Kıyı boyundaki nispeten rahat, bütün deniz iklimli alan ile onun hemen gerisindeki iç taraflar, Karadeniz bölgesi olarak, yağış ve sıcaklık bakımlarından birbirinden öbür bölümler gösterir
Kıyı boyunda öbür üç birim ayırt edilebilir: Doğu, Orta, Batı Karadeniz iklimi
1 Doğu Karadeniz İklim Bu kesimde fazla pozitif yağış vardır Kıyı boyundaki birçok yerlerde yılda 2 metre değin Hemen gerideki dağlarda daha da fazla Yaz sıcakları epeyce fazladır Kışlar ılımlı geçer
2 Orta Karadeniz İklimi: Yağış, bu kıyı boyu ölçüsüne göre orta derecededir ve 7080 cm kadardır
3 Batı Karadeniz İklimi: Doğu Karadeniz iklimine tarafından daha eksik yağışlı (100120 cm) sıcaklık, Karadeniz boyunun öteki kesimlerine göre gerek yazın ve gerekse kışın daha azdır
4 Karadeniz Ardı Bölgesi: Karadeniz iklim bölgesinin bu kıyı boyunun üç çeşidinin anında güneyinde, İç Anadolu iklim bölgesine dürüst bir geçiş alanı başlar Burada, batıdan doğuya içten gidildikçe ve Karadeniz ’in etkilerinden uzaklaşıldıkça öbür iklim yöreleri belirmiş bulunmakla beraber, “Karadeniz kıyı boyu ile “İç bölgeler iklimleri aralarında bir geçiş iklimleri şeridi özelliği gösterir: Yağış maksimumu ilkbahar sonralarına kaymış, yaz ortalarında kurakça bir zaman belirmiştir

2 Akdeniz İklimi:

Takvim yağış yüksek ise de (yerine tarafından 80120 cm), şiddetli ve uzun yaz kurakları vardır Sıcaklık şartlarına ve yaz kuraklıklarına tarafından birbirinden farklı üç esas alıcı farkı görmek mümkündür: Belli Başlı Akdeniz iklimi, Akdeniz yakını dağ iklimi ve Marmara iklimi
1 Belli Başlı Akdeniz İklimi: Yüksek yaz sıcakları hüküm sürer Bu sıcakların fazla oluşunun nedenlerinden biri, kıyı bölgesini çok yerde kuzeyden dağlarla kenarlı olması ve bu sebeple kuzey rüzgarlarını yeterince alamamasıdır Kış mevsimi Ege ’den daha ılık geçer Fazla uçup gitme olur Hava fazla zaman açıktır Kar yağışı ve don olayı nadirdir Uzun bir yaz kuraklığı vardır Kış, geç başlar ve ılımlı geçer Yağış mevsimi kıştır Bol yağmurlar sonbahar ortalarında başlar, ilkbahara değin sürer Bu iklimin alanı, Akdeniz boyunda olup çok yerde dar bir kıyı şerididir Bazı yerlerinde yer şekillerine emrindeki olarak genişler ve gerilere sokulur Sıcacık olduğu yerlerin sebebi hemen kıyı yakınında yüksek dağların başlamıştır Bu iklimin bir bölümünden diğer bir şey olmayan ve ona çok eş Ege bölgesinde ise, az daha bütün “kıyı Ege adı ile anılan bölgenin içerilere sokulmuş geniş ve o kadar uzun ovalar bölümünü içine alır
2 Akdeniz Yakını Dağ İklimi: Güney Anadolu kıyıları baştan başa uzanan ve yüksekliği kıyıdan itibaren az kalsın, 800 mye yükselebilen ve bölündüğü yeryüzü şekillerine göre yer yer daralıp genişleyen kıyı boyunun yazları sıcak, kışları ılımlı başlıca Akdeniz iklim bölgesinin kemen ardındaki düşey yamaçlı yüksek dağlar uzanır (yerine kadar 2000 3000 m ve daha yüksek) Bu dağlar İç Anadolu'nun 1000 1200 m yüksekliğindeki düzlüklerine dürüst da çoğunca, dikey yamaçlarla iner İşte, bu iki çukur yer (Akdeniz kıyı boyu hain bölgesi, iç Anadolu düzlükleri alanı) arasındaki yüksek dağlık yerler, buralardan farklı iklim özellikleri gösterirler Bu dağlar, birçok yerlerinde Akdeniz'e dönük olduğundan, aynı etkiler altında bulunur ve kışın bol yağış alırlar Ama bu yağışlar, daha ziyade, kar halinde olur Kalın kar örtüleri, yılın çok vaktinde yerde kaldığı gibi, yazın da eritilememiş olanları benek benek toprağı örter Bu dağlar, Doğu Karadeniz Bölgesi dışında, memleketimizin en bol yağışlı yarleridir Yazın ise, artı olmamakla beraber, kıyı boyunun uzun ve şiddetli buharlaşmalarının da olduğu sıcakları yerine, yine de az bile olsa, yağış olduğu görülür Bu dağlık yerlerde, yüksekliğin verdiği bir bilhassa, bunaltıcı yaz sıcakları ve bu mevsimin kuraklığı hafiflemiştir Bunun için bu dağlar, kıyı boyunda oturanların yazın çok aradığı serin ve nemlice, ağaçlık yaylalar (Namrun yaylası) alanıdır Burada, tepe oranına kadar, kışlar da sert olmuştur Tekrar burada kıyı boyununmakileri ve buralara uymuş kültür bitkileri yerine, çam ormanları ve yüksek çayırlar yer tutmuştur Bu yüksek bölge, kurak İç Anadolu'dan tamamen farklıdır İşte, Akdeniz baştan başa uzanan, yer yer Ege Bölgesinde de görülen ve Akdeniz'in etkilerini bölge, lakin yüksekliği nedeniyle türlü yönlerden kıyı boyu ve alçak yerlerine iklimlerinden kayda değer farklar bildiren bu dağlık alan iklimine Akdeniz yakını dağ iklimi denilmiştir

3 Marmara İklimi: Fazla yönleriyle, Akdeniz iklimi karakterini, bir takım özellikleriyle de Karadeniz iklim özelliğini gösterir Nispeten sık değişen, hava durumları vardır Burada bayağı kar yağışları olur Don olayı esas Akdeniz iklimine tarafından daha sıktır Yaz kuraklığı burada da varsa da nispeten hafiftir Bu yönüyle her mevsimi yağışlı Karadeniz iklimini andırır Sıcaklık daha eksik olduğundan, buharlaşma da, başlıca Akdeniz iklimine göre, çok şiddetli değildir Hava sık sık kapalı olur ve nispî nemlilik çokçadır Çok sis belirir

Iıı İç Alan İklimleri:

özellikleri güya kurak olmalarıdır Yağış rejimi, Akdeniz ’inkini andırırsa da, bol yağışlar ilkbahardadır Çok uygun Mayıs en bol yağışlı aydır Takvim yağış miktarı Akdeniz ikliminden fazla daha azdır Sıcaklık bakımından olan özelliklerine ve yaz kuraklıklarına tarafından, birbirinden türlü derecelerden farklı 4 iklim tipini bakmak mümkündür: Esas İç Anadolu iklimi, İç Batı Anadolu iklimi, Göller Bölgesi iklimi ve Güneydoğu Anadolu iklimi

1 Başlıca İç Anadolu İklimi: Burası bir bozkır iklimidir Yazlar sıcak, kışlar soğuktur Yaz aylarında, kısa süreler içinde de olsa yağış olur Temmuz ve Ağustos verimsiz aylardır Bu iklim en belirgin özelliğini Tuz gölü ve çevresinde bulur Buradan kenarlara dürüst uzaklaşıldıkça, İç Anadolu verimsiz iklim özelliği hafifler

2 İç Batı Anadolu iklimi: Burası, az kalsın Uşak taraflarından Kütahya ve Afyon'a değin uzanır Dağlık tepelik ve yüksekliği çok yerde 800 1000 m olan sözde iç bölgedir Fazla yeri Ege ve Marmara denizlerinden 100 200 km uzakta olup, ara yerde yüksekçe dağlar da vardır Burada yağışlar, belli başlı Ege Bölgesine tarafından daha azdır : Yıllık yağış Afyon'da 444 mm, İzmir'de 705 mm, donlu günler sayısı yılda Afyon ve Kütahya'da 95 gün, İzmir'de 8 gün, Marmara Bölgesi karma ikliminden de farklıdır Takvim yağış Marmara Bölgesinin çok uygun buradan fazladır: Marmara'da 600650 mm, bu iç bölgede 450550 mm Marmara Bölgesinde donlu günler sayısı da bu iç bölgenin dörtte biri kadardır Batı Anadolu'nun bu iç bölgesinin özellikle doğu tarafları ve yüksek düzlükleri İç Anadolu iklimine yakınlık gösterir: İç Anadolu'nun çok yerinin aldığı takvim yağış tutarı 300400 mm, İç Batı Anadolu ’nunki çok yerinde 460550 mm ’dir Donlu günler İç Anadolu'nun çok yerinde yılda 100125 gün iken, burada 9095 gün, Kıyı Ege bölgesinde yalnızca 510 gündür Burada iç bölgelere özelliğini veren sıcaklık oynamaları ve genellikle karasal olma durumu vardır

3 Göller Bölgesi İklimi: Burası, Antalya kıyı bölgesinin kuzeyine düşen bir iç bölgedir Burada dağ sıraları arasına ovalar ve göl çanakları girmiştir Bunların fazla yerde yüksekliği 9501100 m ’dir Buna kadar, buradaki çukurluklar bile Antalya kıyı bölgesinden 600700 m yüksektir Bu düzlükler ve göller arasında ise yükseklikleri 15002000 m den fazla dağlar uzanır İçerisine büyük gölleri ve daha uzak çevrelerini bölge Göller Bölgesi iklim bakımından ayrıca yan İç Batı Anadolu iklimini andırır, hem de Akdeniz ikliminin etkisi aşağı bulunur Burada da Akdeniz kıyı bölgesindeki gibi kış yağışları fazla yer miktar Ayrıca de İç Anadolu ikliminin bazı özelliklerini gösterir: İlkbahar yağışları da, adeta kış yağışları değerine yakındır Yaz kuraklığı ise, Akdeniz iklimine göre biraz daha hafiftir Göller bölgesi iklimi bunların bir karışımı ve İç Anadolu'ya bir geçiş alanıdır Hem burada donlu günler sayısı, İç Anadolu ’dakilere bir dereceye kadar yakın olduğu halde, Akdeniz kıyı bölgelerinden son derece fazladır Bir karasal oluş özelliği ile ilgili bulunarak, Göller Bölgesinde, hemencecik 100 120 km güneyindeki kıyı bölümüne (Antalya çevresine kadar) sıcaklık oynamaları daha çoktur

4 Güneydoğu Anadolu İklimi: Burada yazlar fazla sıcak (30 35°), kışlar İç Anadolu'ya göre daha eksik soğuktur Sene içinde, bölgenin manâlı bir kısmı Akdeniz'in ıslak hava kütlelerinin etkisi aşağı kalır Bu Nedenle Akdeniz etkileri buraya sokulmuş bulunur Yaz kurakları belirgin ve süresi uzundur Güneyindeki memleketimiz dışı çöl ikliminin etkisi altında kalmıştır Şiddetli buharlaşmalarla çok su kaybı olur Hava fazla zaman açık olup nemlilik azdır Takvim yağış miktarı İç Anadolu'ya kadar çoktur (450 700 mm) Fakat sıcaklığın burada daha yüksek olması ve bundan da şiddetli buharlaşmaların doğması sebebiyle bu miktarına rağmen İç Anadolu'dan daha kurak bulu maktadır

Iv — Doğu Anadolu İklimleri:

Doğu Anadolu denizlerden uzak, deniz etkilerine karşı yüksek dağlarla çok uygun kapalı bir alan olduğundan, çok karasal iklim özellikleri gösterir Burada sıcaklık oynamaları fazla ve şiddetlidir Kars yaylalarında kış ile yaz aylık ortalamaları arasındaki sıcaklık oynaması 25 30° dir Bölge; karlı (karla örtülü gün sayısı yaylalarda 100 120 gün), donlu günler pozitif (bu yaylalarda 150 180 gün), fazla soğuk (kış aylarında 10° ve daha soğuk günler sayısı fazla, sıcaklığın fazla düşmesi halinde 20° den aşağıda düşen sıcaklıklar artı, bir takım yıllarda 40° ve daha alçak ve kışlar öyle uzundur (yılın yarısı ya da bazı yerlerde 7 8 ay kış)
Doğu Anadolu çok geniştir ve içinde birbirinden ayrı değişik bölümler ve bunların öbür iklimleri vardır Pek ama, bahçe ziraatının yapılabilmesi için gerekli doğal şartların bulunmadığı yerlerle (Erzurum Kars yaylaları gibi), bahçeciliği Ege Bölgesini andıracak kadar çeşitlilik ve zenginlik belirten bölümleri (Elazığ, Malatya çevreleri), Çukurova pamuk tarlalarını hatırlatacak yerleri (Iğdır, Elazığ) bulunan böylece geniş bir bölgedir Böyle bir bölgedeki türlü uzanışlı yüksek dağlarla bunlar arasındaki geniş ovaların ve havzaların bulunuşu, bölgedeki doğal farklılıkları doğurmuştur Bu fazla geniş ve farklılık gösteren bölgede, türlü derecelerden, birbirine tarafından farklılıklar belirten şu 4 birim ayırt edilebilir:

1 Erzurum Kars Plato İklimi: Kuzeyde yüksek düzlüklerin fazla yer tuttuğu (1800 2000 m) Erzurum Kars yaylaları Özelliği şu : Soğuk, sert ve uzun kışlar, don olayı çok ve uzun, karlı, yazları serin Fazla süre taze otluk ve çayırlıkları fazla giderken, Yukarı Murat dağlık üzlük alanları da vardır Yıllık yağış oldukça yeter derecede (500 550 mm) Karaköse'nin güneyindeki çukur alanlarda yağış daha az (350 450 mm) Kışın yeterince kar yağışlı ve donlu günler sayısı çok (160) Sıcaklığın 40° den altında düştüğü zamanlar vardır Başlıca yağmurlu mevsim ilkbahar ayları Yaz ve sonbahar aylarında da yağış var Bu çevrede bir Çukurova olarak Iğdır ovası o kadar eksik yağışlı

2 Van Bölgesi İklimi: Bu bölgenin göl ve yakın çevresini içine alan çukur bölümlerinde yağış eksik (350 450 mm) Gölü çevreleyen yüksek dağlarda ise bu tedarik daha artı Bu çevre, Erzurum Kars yaylalarına tarafından daha ılımlı olup, kışlar daha kısadır Her ay yağış varsa da, Temmuz, Ağustos ve Eylül'de kurakça bir süre bulunmaktadır Sıcaklık oynamalarının çokça olduğu bu karasal iklimde yıl içinde donlu geçen günler de çoktur (133 gün)

3 Yukarı Fırat Orta ve Altında Murat Bölümü İklimi: Yüksekliği 1000 1200 m olan ovaların ve 1500 2000 m lik dağların bulunduğu bu alan, Erzurum Kars bölgesine tarafından daha sıcak, Güneydoğu Anadolu'ya göre daha serindir Bu ikisi arasında bir geçiş özelliği gösterir Kışlar kısa sürer, lakin sert geçer Yazlar ise kurak ve sıcaktır Kışın yağış çoğunca kar şeklindedir; Fazla vakit kar yağdıktan kısa bir vakit sonradan erimeye başlar Kış ve ilkbahar kapalı, yağmurlu ve sislidir Takvim yağış miktarı 400 450 mm

4 Hakkâri Dağlık Bölgesi İklimi: Yüksek dağlık bir bölgedir Bol yağış alır: Fazla yerde 800 1200 mm, yüksek yerlerde daha da fazla Bu yağış çoğunca kar biçiminde olur Yağışlar en çok sonbahar ortalarından kış sonuna kadar yağar Temmuz, Ağustos, Eylül kuraktır Yaz mevsimi ve Eylül sıcak geçer Oysa dağlık yerler ve yaylalar serindir Bu bölge dağlarında Türkiye'nin en büyük buzulları ve geniş yerler tutan kalıcı kar alanlarıvardır *