Biyolojide Sentriyol Nedir, Ne İşe Yarar?

Biyoloji alanında çalışmalar yapan bir uzman olmasanız bile hücre, kromozom, çekirdek, hücre bölünmesi üzere temel kavramlara hakimsizinizdir. Lakin bu yapılar ortasında hücrenin içinde bulunan o denli bir organel yani organik yapı var ki, aslında tüm hayatı o sağlıyor diyebiliriz. Sentriyol olarak isimlendirilen bu yapı sayesinde hayvan ve bitki hücrelerinin bölünmesi yani ömür sağlanıyor.

Hayvan hücresi ve bitki hücresi zati mikroskobik bir yapı. Bu yapının daha derinine inince karşımıza çıkan yapılardan biri olan sentriyol organeli çok daha küçük lakin son derece değerli bir misyona sahip. Hücre bölünmesi sırasında en kıymetli misyonlardan biri olan kromozom taşıma misyonunu sentriyol üstleniyor ve ömrün devam etmesini sağlıyor. Gelin sentriyol nedir, ne işe fayda, misyonları nelerdir bütün ayrıntılarıyla inceleyelim.

Sentriyol nedir?

Protein, DNA ve RNA üzere temel bileşenlerden oluşan sentriyol, hayvan hücresi ve bitki hücresinin bölünmesi sırasında hayati bir role sahiptir. Hücre bölünmesi sırasında dağılan çekirdekteki kromozomları kendine çekerek, her iki yeni hücrenin de orjinal kromozomdan kesim almasını sağlar.

Sentriyol boyutları 0.2 mm ile 0.4 milimetre ortasında değişiklik gösterebilir. Genel olarak çekirdeğin çabucak yanına bulunurlar. Sentriyol duvarları, mikrotübül ismi verilen modüllerden oluşur. Hücre bölünmesi sırasında en yaşlı olan sentriyol anne vazifesi oynar ve yapıyı oluşturma misyonunu üstlenen organel olur.

Sentrozom nedir?


Sentriyollerin duvarlarının mikrotübül ismi verilen duvarlardan oluştuğunu söylemiştik. Bu mikrotübüller üçlü yapıdadır. Üçlü mikrotübül yapısından 9 adet bulunur. 9 adet üçlü mikrotübül yapısından oluşan sentriyol kümesine ise sentrozom denilmektedir. Sentrozom, sentriyollerden oluştuğu için birebir misyon tarifini yapmak mümkün.

Sentriyol ne işe fayda, misyonları nelerdir?


Hücre bölünmesi başladı, heyecan dorukta. Çekirdek bölünüyor ve iki yeni hücreye can vermek için dağılıyor. Bu sırada çekirdek yapısında bulunan kromozomların sağa sola dağılma ihtimali yüksek. Bu noktada sentriyollerden oluşan sentrozom devreye giriyor ve ağ iplikleri oluşturuyor.

Proteinden oluşan bu ağ ipliklerinin çekim gücü sayesinde kromozomlar her iki çekirdek kesimine da gerekli oranda dağılıyorlar. Bu dağılma sırasında hem orjinal kesimler hem de yeni modüller yanlışsız yeri buluyor.

Sentriyollerden oluşan sentrozom sadece ağ iplikleri oluştururarak kromozomların birbirine çarpmasını önleyip hakikat yerlere gitmesini sağlamıyor, birebir vakitte kamçı ve sil olarak isimlendirilen yapıları da oluşturuyor. Bu yapılar, hücre bölünmesi sırasındaki hareketi sağlıyorlar. Spermin hareketini sağlayan kamçı, bunun en büyük örneğidir.

Sentriyol nerelerde bulunur?


Sentriyol, arkeler ve bakterilerle birlikte canlının üç ana sınıfından biri olan ökaryotik hücrelerde bulunur. Yani neredeyse tüm hayvan hücrelerinde ve pek çok bitki hücresinde bulunurlar. Bunun istisnaları ise kimi mantar ve kimi damarlı bitki tipleri ile hayvanlarda bulunan hudut hücreleridir. Buralarda sentriyollerden oluşan sentrozom görülmez.

Ökaryotik hücreler, bir çekirdek ve birkaç organel daha içeren kolay yapılardır. Bu cins hücrelere ilkel yapılı da denilmektedir. Kolay yapıya sahip bu hücrelerin hakikat bir biçimde bölünebilmesi için sentriyollerden oluşan sentrozoma muhtaçlıkları vardır.

Sentriyol özellikleri nelerdir?


Sentriyol, zarsız bir yapıdır. Bu açıdan ribozomlara benzediğini söyleyebiliriz ki esasen sentrozomlar içinde ribozom ve endoplazmik retikulum taşırlar. İki silindir formunda yapının birleşmesi ile bir sentriyol oluşur ve ortada bulunan saydam kısımda bu yapılar gizlenir.

1 sentriyol 3 silindir tüpten yani mikrotübülden oluşurken 1 sentrozom da 3 sentriyolden oluşur. Bu kolay yapıyı bir ortada tutan ise güçlü protein bağlardır. Aslında hücre bölünmesi sırasında ağ ipliklerini oluşturan da tekrar bu protein bağlardır. Zarı olmamasına karşın bütünlüğünün bu kadar başarılı bir formda muhafazasını da yeniden bu protein bağlara borçludur.

Birtakım bitki hücrelerinde ve birden fazla hayvan hücresinde bulunan sentriyollerden oluşmuş sentrozom, çekirdeğin çabucak yakınında bir noktada konumlanmıştır. Hücre bölünmesinin interfaz etabında devreye girerler ve kromozomların birbirine çarpmadan yollarını bulmasını sağlarlar.

Biyoloji alanında ismini sık sık duyduğumuz sentriyol nedir, vazifeleri nelerdir, ne işe fayda, nerelerde bulunur üzere merak edilen soruları yanıtladık ve mevzu hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Bu kadar küçük bir yapının bu kadar değerli bir role sahip olması hakikaten şaşırtan.