Bel ağrısı nedenleri ve algolojide tedavisi

BEL AĞRISI NEDENLERİ VE TEDAVİ TEKNIKLERI

Bel ağrıları son nokta yaygın sıhhat dertlerinden biridir. Baş ağrılarından sonra en çokça görülen ağrılar arasında taraf alan bel ağrıları kişilerin %85’inde hayatlarının bir periyodunda ortaya çıkar.
Bel omurları hareketli olmaları nedeni ile daha çokça yük taşırlar. Tıpkı vakitte bu ortamdaki omurgalar çeşitli darbelerden, yükten ve illetlerden daha çokça etkilenirler. Omurgaların içerisinde bir silindir üzere kat kat kılıflar içerisinde omurilik makbul. Omurgaları birbirinden disk ismi verdiğimiz içinde epey koyu kıvamlı bir likit bulunan yastıkçıklar ayırır. Bu yastıkçıkların dış kısmı daha sert bir tabakadan meydana gelmektedir. Yaşın ilerlemesi ve darbelerle bu yastıkçıklar yıpranmaya başlar ve dıştaki tabakanın incelmesi sonucu ağır bir yük kaldırma ve ani hareketle yırtılır ve sonun üzerine basınç yapmaya başlar. Halk arasında bel fıtığı olarak isimlendirilen hastalık bu formda gelişmektedir.

Bel ağrısı, yalnızca bel fıtığına değil, birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Duruşun beğenilmeyen olması, egzersiz eksikliği, haddinden fazla kilo belin en büyük düşmanlarıdır. Birçok bel ağrısı insanın belini hakikat kullanmaması ile ortaya çıkar. Bunun sonucu olarak da bel kaslarının zafiyeti gelişir. Bel kaslarının zayıflığı sonucunda ağrı ortaya çıkabilir. Bunlar mütemadi yapılan makul aktiviteler örneğin; eğilme, kalkma, oturma yahut ağır kaldırmak üzere nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Tıpkı halde bir spor aktivitesinde yahut trafik kazası sırasında da ölçüsüz tansiyon meydana gelebilir. Bunun sonucu olarak disklerde bir yırtılma olabilir. Yeniden birtakım yapısal bozukluklar sonucu örneğin; doğumsal bozukluklar, omurganın skolyoz ismi verilen eğrilikleri, yada omurgadaki bir eklemin öne yahut geriye kayık olması (listezis) çok şiddetli bel ağrılarına yol açabilir. Batın organlarındaki birtakım bozukluklar sonucunda yeniden bele yansıyan ağrılar ortaya çıkabilir. Hatunlara çeşitli jinekolojik sıkıntılarda da tekrar bel ağrısı görülebilir. Yeniden batın ve jinekolojik organların kanserleri bele ağrı formunda yansıyabilir. Bu yüzden bel ağrılı hastanın çok ayrıntılı ve önemli bir biçimde incelenmesi gerekir. Bu noktada doktorun ehemmiyeti büyüktür. Sahih tanı lakin doktorun incelemesi, fizik muayene, çeşitli laboratuvar ve görüntüleme prosedürleri ile konur. Burada doktorun ayrıntılı biçimde ağrınızın ne devir başladığı, nasıl başladığı, hangi nahiyeye yayıldığı sorularıyla durumu araştırması gerekir. Ayrıntılı bir fizik muayene ve görüntüleme ile tanının konması mümkün olur. Bel ağrılarında bu halde tanı konmayıp geçiştirildiği takdirde daha sonra tedavisi imkansız durumlar ortaya çıkabilir.

Bel Ağrısı Nedenleri

Faset Sendromu

Faset sendromu bel ağrısının sık nedenleri arasındadır. Faset eklemleri, omurgamızı oluşturan her omurun birbirine tutunmasını sağlayan, her omur kemiğinde sağda ve solda ikişer adet bulunan küçük eklemlerdir. Omurganın hareketliliğinde büyük kıymeti olan bu eklemlerin yapısı yaşa, travmalara bağlı olarak bozulabilir ve önemli bel ağrılarına sebep olabilir. Faset sendromuna bağlı bel ağrıları münhasıran geriye sahih yaslanmakla ve yana dönmekle şiddetlenir. Bu tip ağrılar faset eklem enjeksiyonu ve faset eklem denervasyonu üzere girişimsel sistemlerle denetim altına alınabilir.

Faset eklemlere ilişkin hudutlar kasların hareketini sağlamamakta, yalnızca ağrı sinyallerini beyefendisine taşımaktadır. Faset eklem denervasyonu bu hudutların iletisinin engellenmesidir. Bunu gerçekleştirmek için kullanılan en asrî metot, hududa denetimli ısı uygulanması esasına dayanan ”radyofrekans termokoagülasyon”dur. Uygulanan bu girişimsel metotlar tedavinin yalnızca bir kısmını oluştururlar. En az bunlar kadar değerli olan bir öbür nokta hastalara tedavi sonrası bel eğitimi verilmesidir. Burada maksat, tedavi sonrası yapılması gereken egzersiz programı ve vücuda gerçek davranmak için yapılması ve kaçınılması gereken davranışların öğretilmesidir. Ama bu biçimde sağlıklı bir omurgaya sahip olmak mümkün olur.

Spondilolistezis

Halk arasında bel kayması olarak da bilinen spondilolistezis, omurganın bel nahiyesinde meydana gelir ve buradaki bir omurun kendinden evvel gelen omurdan daha ileriye itilmesi kelam bahsidir. Umumide şiddetli bel ağrısı, bir yahut iki bacağa yayılan ağrı ile karakterizedir. Önemli kaymalarda hastada nörolojik kayıplar olabilir. Ağrı ekseriyetle oturup kalkarken daha şiddetlidir, hareketle artar.
Bu tip hastalarda şayet nörolojik kayıp varsa operasyon gerekmektedir. Şayet nörolojik kayıp yoksa epidural steroid enjeksiyonu, faset hudut blokları uygulanabilir.

Başarısız Bel Cerrahisi (Failed Back Surgery) Sendromu

Başarısız bel cerrahi sendromu, bel fıtığı nedeniyle cerrahi operasyon yapılan, fakat ameliyattan sonra şikayetlerinde düzelme olmayan ya da yeni ağrı şikayetleri ortaya çıkan hastaları tanımlamak için kullanılan bir tabirdir.
Ameliyatın başarısızlığa uğramasının nedenine nazaran, yapılacak tedavi çok çeşitlidir. Başarısız bel cerrahi sendromunun birtakım nedenleri; Operasyon ortamındaki hudut etrafında nedbe dokusu oluşumu üzere cerrahiye bağlı değişiklikler, Operasyon nahiyesindeki diskin yine fıtıklaşması, bir gayrı diskin fıtıklaşarak birebir ya da misal şikayetlere yol açması ve operasyonun yanlış seviyeye ya da başarısız biçimde uygulanması olabilir.
Başarısız bel cerrahi sendromunun tedavisinde epidural steroid enjeksiyonu yararlı olabilir; daha güzeli cerrahi uygulanan ortama direkt olarak ilaç uygulanmasını sağlayan transforaminal steroid enjeksiyonu uygulanabilir. Şayet ameliyat sonrası çekilen kontrastlı MR’da operasyon mekanında hudut etrafında oluşmuş olan ve hududa pres uygulayarak şikayetlere yol açan yapışıklıklar tespit edilmişse, bu dokuların eritilmesi maksadıyla epidural lizis süreci uygulanır. Çeşitli tedavi metotlarına karşın ağrı şikayeti devam eden hastanın tekrar bir dimağ cerrahı tarafından kıymetlendirilmesi elverişli olur. Ameliyat endikasyonu olmayan hastalara omuriliğe pil pratiği, opioid ilaç tedavisi üzere pratikler gerekebilir.

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi)

Omurga insan vücudunu ayakta tutarak vücudun yükünü taşır. Gövdenin her cihete hareketini sağlar. İçindeki kanal yapısıyla omuriliği korur. Omurganın bel kısmı beş adet omur ve diskten oluşur.


Vücut yükünü en çok taşıyan burasıdır. Hasebiyle buradaki diskler daha kolay yıpranır. Disk ortada çekirdek ve bunu koruyan kapsülden oluşur. Rastgele bir zorlamayla gözetici kısım yırtılıp, çekirdek geriye kanala hakikat fıtıklaşırsa buradan bacaklara giden hudutlara basarak bu hadlerin çalışmasını pürüzler ve sonuçta belde ve bacakta ağrı, uyuşukluk, kuvvetsizlik oluşabilir. Sağlıklı yetişkinlerin %20-30’unda bel fıtığı görülebilir. Lakin her bel fıtığı ağrıya neden olmaz.
Mahsusen çok kilolu insanlar, ağır işte çalışanlar bel fıtığı gelişmesi bakımından daha ziyade risk altındadır.

Bel Fıtığının Belirtileri

Beldeki haddin bası altında bulunduğunun ve fıtığın en sık görülen bulgusu olan bacak ağrısı tek yahut çift taraflı olabilir. Ek olarak bası altındaki hududun dağıldığı ortamda uyuşukluk, karıncalanma, yanma üzere belirtiler de bu ağrıya eşlik edebilir. Şayet, idrar ve büyük tuvaleti yapmayı sağlayan sonlar bası altında kalmışsa idrar ve büyük tuvaleti yapamama ve hissetmeme üzere önemli belirtiler de ortaya çıkabilir.

Bel fıtığı tanısında fizik muayene en değerli yanı tutmaktadır. Mahsusen bası altında bulunan sona yönelik olarak muayenede öncelikle bel hareketleri, sırt üstü yatan hastada düz bacak kaldırma testi, ve germe testi uygulanır. Bu testler esnasında bacaktaki ağrı şiddetlenir. Hudutların dağıldığı ortamdaki duyu ve karşı taraf tıpkı alan duyusu karşılaştırılarak uyuşukluk olup olmadığına bakılır. Motor güç kaybı için ayak bileği ve ayak baş parmaklarının hareketleri karşılaştırılır.
Muayene sonucu sonun bel ortamında bası altında kaldığı kararına varılırsa direkt grafi, manyetik rezonans görüntüleme, myelografi üzere görüntüleme usulleriyle tanı konulur.

Tedavi

Bel fıtığı tanısı konmuş hastaların %80’i ameliyat yapılmadan tedavi edilebilmektedir. Bel fıtığının değişik biçimlerde tedavileri vardır. Bel fıtığının tedavisinden evvel hastanın çok ayrıntılı olarak kıymetlendirilmesi ve ona nazaran tedaviye alınması gereklidir. Şayet hastada umum bir his kaybı ve his kaybının yanı sıra idrar tutamama yahut dışkı tutamama üzere durmalar varsa derhal cerrahi müdahale gerekir. Bunun dışında ise ilaçlarla başlayarak yatak istirahati, fizik tedavi teknikleri, bel nahiyesine yapılan çeşitli enjeksiyon teknikleri ve cerrahi prosedürlere kadar geniş bir tedavi algoritması vardır. Hangi tedavinin uygulanacağı hastanın durumuna, marazın evresine, daha evvel uygulanan tedavi metotlarının başarısına yahut başarısızlığına nazaran farklılık gösterebilir.
Bel fıtığında tıp dışında çeşitli sistemler uygulandığı da bilinmektedir. Bel çektirmek biçiminde umumî bir isimle tanımlanabilecek olan bu yollar doktor tarafından bile son nokta titizlikle ve dikkatle uygulanması gerekmesine karşın ne yazık ki gelişigüzel uygulanan metotlardır. Bunun sonucunda yanlış bir çekme sonucunda omurilikten çıkan hudutların omurlar arasına sıkışması sonucunda hem sonlarda hem de direkt omurilikte tahribat meydana gelmesi mümkündür. Bu tahribat sonucunda hastada felç dahil bir çok bozukluk ortaya çıkabilir. Öteki bir kıymetli husus her bel ağrısı daha evvel de belirtildiği üzere bel fıtığına bağlı değildir. Bu ortamdaki kaslardan ve hudutlardan güçlü olan yapı içerisinde hastalarda daha evvel kelamı edilen birçok nedene bağlı olarak ağrı ortaya çıkabilir. Bu ağrıların da ayırıcı tanısını lakin bir doktor yapabilir. Doktorun uygulamadığı bir metot ise yanlış olur.
Son yıllarda bel ağrılarının tedavisinde fizik tedavi ve dimağ cerrahisi prosedürlerinin yanı sıra çok tesirli olabilecek çeşitli yeni tedavi sistemleri de geliştirilmiştir. Bu formüller içerisinde sonların direkt sahihe basınç altında kaldığı ortamların iğneyle girilerek o yerdeki baskıyı kaldırabilecek ilaçların verilmesi, katater ismi verilen ince sondalarla tekrar tıpkı kesime girilerek uygulanan muayyen usuller epeyce başarılı sonuçlar vermektedir. Tekrar birçok sefer bel fıtığı ameliyat olmuş hastalarda başarısız bel hastaları ismi verilen durumda son on yıl içerisinde uygulanan prosedürlerden bir tanesi en kıymetlisi tahminen de omurilik pilleridir. Bu ortama yerleştirilen elektrotlar aracılığı ile yapılan ikazlar hastalarda son kademe tesirli sonuçlar verebilmektedir.