Bazen Neden İstemsizce Uzaklara Dalıp Gideriz?

İstemsizce dalıp gitmelerin birçoklarında ortak bir özellik bulunuyor: Şartlar ne olursa olsun kişi, yaptığı işe karşı süreksiz olarak ilgisizleşiyor ve yaptığı işle tüm bağını bir müddetliğine kesiyor.

Bilim insanları, bu istemsiz dalıp gitmeyi bir hipotezle açıklıyor. Bu hipoteze nazaran, insan beyninde DMN (Default Mode Network) ismi verilen bir ağ bulunuyor ve bu ağ, beynin öteki tüm bölgeleriyle etkileşime girdiğinde kişi, elinde olmadan uzaklara dalıp gitmelere başlıyor. Epey farklı olan bu hipotezle ilgili ayrıntılara ve daha fazlasına gelin, birlikte bakalım.

Hipoteze nazaran uzaklara dalmanın nedeni, uyanık dinlenme modunun aktive olması.


Bir kişi, etrafında yaşanan şeylere karşı ilgisiz olduğunda yahut tam odaklanmadığında, kişinin beyni uyanık bir dinlenme haline geçiyor. DMN denen bu ağ, insanlar geçmişlerini yahut geleceklerini düşündüklerinde ve kendi içlerine kapanık bir hal aldıklarında da devreye girerek tesirini gösterebiliyor.


Yani bir nevi, yaptığınız işe tam olarak odaklanıp kendinizi vermediğinizde, beynin bu modu devreye girerek sizi bilinçsizce içinde bulunduğunuz durumdan uzaklaşmaya yönlendirir. Bu modun bir öbür ismi da şuurlu bir seçim olmadan ortaya çıkan durum manasına gelen ‘’Default Mode’’. Ama şunu da söylemek gerekiyor ki DMN ile beynin dikkat ağları ortasında müspet bir korelasyon yok. Mesela bir kişi, yaptığı işe nitekim ihtimam gösterse bile bu, o işe önemli manada dikkatini veriyor demek değildir. Yani sıkı ve dikkatli çalışan biri bile bazen dalıp dalıp gidebilir.

Bazı bilim insanları, bu durumun nedenini ayrışma hipotezi ile açıklıyor.


Bilim insanları Jonathan W. Schooler ve Jonathan Smallwood’a nazaran, kişinin dikkati etrafından ayrıştığı vakit, kişi dışarıdaki şeylere karşı duyarsızlaşıyor. Bu duyarsızlaşma, kişinin göz bebeklerinin dış ortamdan büsbütün bağımsız bir hale gelmesini sağlıyor ve böylelikle kişinin göz bebekleri bir küçülüp bir büyüyor. Bu durum da bahse mevzu, uzaklara bakmalara ve kime bu türlü dalıp gitmelerin sorusunun sorulmasına neden olabiliyor.

Kaynaklar: Live Science, Fevkalâde Kanıtlar