Başarılı Mentor

Başarılı Mentor yönetimle ilgili fıkralar liderlikle ilgili sunumlar başarı ile fıkralar III Koçluk ve Mentorluk Konferansında ‘Osmanlı Saraylarına Mentorluk Uygulaması; Lala Paşalar’ başlıklı bir söylev yapan Engebeli Holding İK Direktörü Necmi Kavuşturan, idare dahil her alanda gelişmişliği batıda aradığımızı, ancak koçluk ve mentorluk gibi kavramlarının kökeninin bizim kültürümüzde yer aldığını söylüyor Necmi Kavuşturan, uzun yıllardır meslek yaşamında; patronlar, ailenin genç kuşağı ve üst düzey yöneticilerle daima bir arada olmuş ‘Koçluğun beni en ilgilendiren kısmı, aile şirketlerinde yönetimin tahsis süreci Devletlerin hanedan yapılarıyla aile şirketleri aralarında bir benzerlik var Idare her ikisinde de babadan çocuğa geçiyor Aile şirketleri Türkiye’de tüm şirketlerin yüzde 95’ini oluşturuyor Madem yönetime gelecek kişiler önceden mükemmel biliniyor, o halde bu kişiler neden eğitilmesin? Koçluk ve mentorluk, bu varislerin yönetime hazırlanmasında fazla kayda değer bir rol oynuyor Onların Osmanlı’daki yansıması da lalalık’ Lalalığın Selçuklulara değin uzandığını söylüyor Necmi Kavuşturan ‘Tarihte bilinen birincil lala Alparslan’ın veziri Nizamülmülk’tü Alparslan oğlu Melik Şah’ın yetiştirilmesi için Nizamülmülk’ü seçti lakin Nizamülmülk siyasi ve askeri sorunlarla o kadar meşguldü oysa Melikşah’a çok faydalı olamadı Nizamülmülk örneğinde olduğu gibi, mentorluk bu görevi ikinci plana atan ek görevlerle birlikte yapılamaz’ Osmanlı devletinin ilk yıllarında şehzadeler, lalalarıyla birlikte başkentten Anadolu’daki bir sancağa yollanıyordu Sancağı ikili birlikte yönetiyordu Lalanın tahsis tanımı şuydu: Şehzadenin yönetimsel ve askeri konularda gelişimi, babasına sadık kalmasının sağlanması, din ve fen eğitimi vermek ve sancağın şehzade ile birlikte yönetimini karşılamak Bir lalada olması gereken özellikler de devlet adamlığı, askeri ve siyasi data, din ve fen bilgisi ve padişaha sadakatti Lala seçimi için an toplanır, adayları belirler, padişah da arasından seçimini yapardı Lala yönetimle ilgili konularda sadrazama data verirken oğlu ile ilgili bilgileri padişaha verirdi Oğlunun yanında sancağa giden anne de şehzade ve lalayla ilgili bilgileri padişaha rapor ederdi Fatih’in Teşkilat Kanunnamesiyle lalalık kurumu bir resmiyet de kazanmıştı Lalalara bahşedilen önemi aldıkları maaşlardan da anlayabiliriz Lalaya şehzadenin maaşının yarısı kadar ve anneninkine eşdeğer şekilde maaş verilirdi Lalaların ödev süresi 23 sene geçmiyordu çünkü tahtın tehlikeye girmesinden endişe ediliyordu Peki şehzade padişah olunca lalaya ne oluyordu? Vezir ya da beylerbeyi yapılıyor veya emekli ediliyorlardı, sadrazam olmaları fazla enderdi Sadrazamlığa kadar yükselen birincil lala, III Mehmed’in lalası Sokulluluzade Mehmet Paşa’ydı II SELİM’İ TAHTA ÇIKARAN LALA Mentor seçiminde mentinin yani öğrenci durumundaki kişinin özelliklerinin de dikkate alınması gerektiğini söyleyen Necmi Kavuşturan II Selim’i misal gösteriyor: ‘Kanuni Sultan Süleyman, oğlu Şehzade Selim için Lala Kara Mustafa’yı atıyor II Selim, Kanuni’nin en eksik oğlu Bayezid adlı kardeşi ondan daha yetkin Fakat anneleri Hürrem Sultan ölünce Lala Kara Mustafa, harekete geçiyor, Şehzade Bayezid ile babasının arasını açıyor, Selim’i iktidara getiriyor Fakat Kanuni döneminde zirvede olan imparatorluk duraklama sürecine giriyor Ola Ki o değil de Beyazıd gelse her şey çok daha öbür olacaktı Yani atadığınız mentor, mentiye değil kuruma katkı maddesi sağlamalı’ 17 yüzyılda padişah oğullarının başkenti bırakıp vilayetlere gönderilmesi adeti bırakıldı Ama lalalık son bulmuyor Lala şehzadenin yalnızca eğitiminden sorumluluk sahibi oluyor, siyasi ve askeri kimliği yok oluyor Sistem bozulunca, iyi yetişmiş hükümdarlar da azalıyor Kavuşturan şöyle değerlendiriyor: ‘Meslek başında uygulamalı deneyim çok kayda değer 13 padişahtan sonradan sancağa giden lala yok, Osmanlı’da başarı da yok Kendimce ara sıra bono var Bir şirket veya devlet çökebilir Neden defalarca fena yönetimdir’ İki büyük eğitmen Mevlana ve Nasreddin Hoca Konferanstaki tek tarihi referans lala paşalar değildi ‘Önderlik Koçluğu; Türk Mirası’ndan öğrenmek’ konulu bir sunum yapan Bath Consulting Group Başkanı Dr Peter Hawkins, Mevlana ve Nasreddin Hoca’nın bu alandaki en büyük iki eğitmen olduğunu söyledi Hawkins’in ‘Nasreddin Hoca’nın Önderlik Rehberi’ adlı bir kitabı da var eski ve yeni Nasreddin Hoca fıkralar derleyen, Hawkins bunları çağdaş organizasyon ve danışmanların dünyasına uyarlıyor: ‘Bu fıkralar bilinen olduğumuz koşul ve düşünceleri öbür bir görüş açısından görmemizi sağlayarak bizi şoke edebilir Nasreddin Öğretmen bizi, paradoksları kurcalamaya ve nedenselliğin tek boyutlu bir süreç olmadığını, altta yatanın birbiriyle bağıntılı modellerden çıktığını anlamaya gösteri eder alıntı