Baş ve Boyun Kanserleri

Baş ve Boyun Kanserleri Anadolu Sağlık Merkezi’nden Onkolojik Bilimler Koordinatörü ProfDrHaluk Onat baş ve boyun kanserleri ile ilgili bilgi verdi: Bu alan kanserlerinin yüzde 90’ından fazlasının nedeni bilinmekte ve potansiyel olarak önlenebilir niteliktedir ABD’de başboyun kanserleri tüm kanserlerin yüzde 4’ünü ve kanser ölümlerinin yüzde 2’sini oluşturmaktadır Kanserden ölümler incelendiğinde 100 bin karakter populasyonda erkeklerde oral kavite ve farenks 01 ve larenks 24 almak üzere başboyun kanserleri 25 ölüme niçin olmaktadır Kadınlarda ise 100 bin şahsiyet populasyonda başboyun kanserleri 07 ölümden sorumluluk sahibi bulunmuşlardır Larenks kanserleri erkeklerde azami ölüme neden olan kanserler sıralamasında akciğer, mide, prostat, lösemi ve barsak kanserlerinin ardından altıncı sırada gelmektedir Belirtileri Neler? Başboyun kanserlerinin yarısını larenks kanserleri ve larenks kanserlerinin yarısını da glottik kanserler oluşturur Glottik kanserlerde de en önemli başlangıç semptomu ise ses kısıklığıdır Ancak ses kısıklığı öyle fazla benign durumda ortaya çıkabilir Bu yüzden tedaviye rağmen iki haftadan uzun süren ses kısıklığında endoskopik tetkik gerekir Oral kavite kanserleri ise büyük çoğunlukta prekanseröz lezyonları izleyerek ortaya çıkar Ağız içinde lökoplaki ya da yara yakınmasıyla başvuran hastaların iyi bir şekilde değerlendirilmesi ile erken teşhis olasıdır Ne eyvah ama nazofarenks, orofarenks, hipofarenks ve paranazal sinüs lezyonları için aynı şeyleri anlatmak olanaksızdır Bu bölgenin tümörleri genel olarak ileri faz lezyonlar olarak karşımıza çıkar Boyunda kitle başboyun kanserlerinin sık görülen bir bulgusudur Bilhassa, ağrısız, yavaş artan, çevre dokulara göre daha sert bir kıvamı olan kitleler, başboyun bölgesinde muhtemel bir kanseri düşündürür Başboyun bölgesinde başlayan kanserler, vücudun diğer bir bölgesine sıçramadan önce, boyun bölgesindeki lenf düğümlerine yayılır ve boyunda bir yumru gözlenir Kulakların önünde veya altındaki şişlikler tükürük bezlerine, çene altındaki şişliklerde, dil altı ve çene altındaki tükürük bezlerine ait bir tümörün habercisi olabilir Bu herif yumrular; ağız, yutak, geniz, gırtlak, tiroid bezi, tükürük bezi kanserlerinin veya kan kanserinin birincil belirtisi olabilir Yutak ve ilerlemiş gırtlak kanserinde, yutkunurken takıntı hissi olabilir Yemek borusu kanserinde ise özellikle katı gıdalara aleyhinde yutma güçlüğü ortaya çıkar Nazofarenks (geniz) kanserinde doktora başvurma sebebi, sadece kulakta dolgunluk şehvetli ve tek taraflı işitme kaybı olabilir Başboyun bölgesinde cilt kanseri de olabilir Dudaklar, alın, yanak ve burun cildi gibi kesintisiz güneş ışınları ile temasta olan bölgeler tehlike altındadır Ciltte iyileşmeyen yaralar deri kanserini düşündürmelidir Kimler Risk Aşağıda? Başboyun yassı epitel gözenekli olan kanserli hastaların yüzde 8595’inin tütün veveya alkol kullandığı bilinmektedir Tüm dünyada takriben bir milyar kişinin sigara ve 600 milyon kişinin tütün çiğneme biçiminde tütün kullandıkları hesaplanmaktadır Epidemiyolojik çalışmalar gelişmiş ülkelerde tütün kullanma alışkanlığının yılda yüzde 15’lik düşüş, buna karşın dünya nüfusunun altıda beşini oluşturan gelişmekte olan ülkelerde ise yılda yüzde 2’lik bir büyüme olduğu belirtilmektedir Başboyun kanserli hastaların yüzde 75’i içki kullanmaktadır Içki kullanımının bilhassa farenks kanserlerinin gelişiminde daha etkili olduğu ve fazla alkol kullanımının larenks kanseri gelişme riskini 25 kat artırdığı saptanmıştır Içki almadan sigara kullananlarda larenks kanseri gelişme riski 94 kat artmaktadır Her ikisi pat diye bu tehlike ayrı ayrı kullanımlarında oluşan tehlike artışlarının toplamından daha artı risk artışına sebep olmaktadır Diyetin başboyun kanserlerinin gelişmesinde rolü vardır Yağda kızartılarak hazırlanan et, balık ve patatesle besin sigara ve alkolden bağımsız tehlike faktörüdür Meyveler, pişirilmeden yenen sebzeler, tahıl ve süt ürünleri ve zeytinyağlı beslenmenin önleyici rolü vardır Riboflavin, bakır ve çinko gibi besinlerde bulunan eser elementler başboyun kanserlerini önleyici özelliklere sahiptir Erken Teşhis İçin: Başboyun bölgesi kanserlerinin erken tanı sonrası daha eksik yan etki ve yüksek ot gibi yaşama kontrolü ve sağkalım sözkonusudur Oysa bu güne dek etkin bir tarama yöntemi geliştirilememiştir Hastanın yakınmaları erken tanı için önemli ip uçları verebilir Bu yüzden insanların bilgilendirilmesi ve yakınmaları olduğunda konusunda bilirkişi doktorlara başvurması fazla önemlidir Ses kısıklığı 23 haftadan daha uzun sürerse, başboyun bölgelerinde ağrısız büyüyen kitle mevcutsa, ciltte bilhassa güneşe dik gelen dudak, burun veya kulak gibi bölgelerde kapanmayan yaralar mevcutsa, katı yiyecekleri yerken takıntı ya da baskı varsa veya üç haftadan pozitif süren boyunda veya kulağa vuran ağrı varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır Eğer başboyun bölgesi bir şekilde iyonize ışına maruz kalmışsa devirli kontrollerde uzman doktor göre başboyun bölgesi tetkik edilmelidir Tedavisi: Böylece fazla kanser türü için geçerli olan; cerrahi, radyoterapi (ışın tedavisi) ve kemoterapi (hap tedavisi) başboyun kanseri içinde geçerlidir Başboyun bölgesi birçok dokunun bir arada bulunduğu bölge olduğundan çok değişik kanser türlerini burada görmek mümkündür Bu yüzden tek alıcı çare yaklaşımı yoktur Üç çare yönteminden biri veya birkaçı kanserin türü, bölgesi ve yayılımına tarafından uygulanır Bölgesel yayılmayı seven ve cerrahi çıkarımı mümkün olan kanserlerde (ağız içi, dudak, parotis vd) cerrahi çıkarım gerekirken cerrahi müdahale ile kozmetik sorun veya fonksiyon kaybı oluşuyorsa ya da hiç çıkartılamıyorsa radyoterapi uygulanabilmektedir Yayılma riski fazla olan ve kemoterapiye aklıselim olan kanserlerde veya diğer tedavilerin etkinliğini çoğaltmak için kemoterapi uygulanabilir Kombine tedavi yöntemleri ast etkiyi azaltırken iyileştirme şansını artırmaktadır bu nedenle hastaların multidisipliner bir yaklaşımla çalışan bir ekip göre ele alınması gerekir Bu takım kulakburunboğaz uzmanı, radyasyon onkoloğu, tıbbi onkolog, radyolog, patolog, psikiyatrist, ses rehabilitasyon uzmanı ve sosyal hizmet uzmanından oluşmalıdır Hastaya tedavi seçenekleri sunulmalı ve bu tedaviler sonucunda ortaya çıkabilecek fonksiyonel sonuçlar anlatılarak görüşü alınmalıdır Keza tedavi baştan başa ve sonrası bir psikiyatristin hastayı hazırlaması gereklidir Başboyun kanserleri tedavi edilebilir kanserlerdir Öteki kanser gruplarıyla karşılaştırıldığında tedavi sonuçları daha iyidir Korunmak İçin · Sigara kullanılmamalıdır Alkol almadan sigara kullananlarda larenks kanseri gelişme riski 94 kat artmaktadır · Alkol kullanılmamalıdır Içki kullanımının bilhassa farenks kanserlerinin gelişiminde daha etkin olduğu ve fazla alkol kullanımının larenks kanseri gelişme riskini 25 kat artırdığı saptanmıştır Her ikisi ansızın bu tehlike ayrı olarak kullanımlarında oluşan tehlike artışlarının toplamından daha artı tehlike artışına niçin olmaktadır Tütün ve içki kullanılmaması ile %90’dan pozitif oranda potansiyel olarak önlenebilir niteliktedir · Diyetin başboyun kanserlerinin gelişmesinde rolü vardır Yağda kızartılarak hazırlanan et, balık ve patatesle beslenme tehlike faktörüdür Meyve, tahıl ve süt ürünleri ve zeytinyağlı ürünlerle beslenmelidir Riboflavin, bakır ve çinko gibi besinlerde yer alan eser elementler başboyun kanserlerini önleyici özelliklere sahiptir · Eğer başboyun bölgesi bir şekilde iyonize ışına maruz kalmışsa devirli kontrollere gidilmeli ve uzman doktorlar göre başboyun bölgesi muayene edilmelidir